زهراترابی؛ تحلیل بازار: ژان نوئل بارو وزیر خارجه فرانسه، اعلام کرد؛ اگر تا پایان ماه اوت هیچ پیشرفت ملموسی در مسیر دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران حاصل نشود، مکانیسم ماشه یا (Snapback) برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را فعال خواهد کرد. فرانسه و شرکای آن در باز اعمال تحریم‌های جهانی تسلیحاتی، بانکی و مربوط به تجهیزات هسته‌ای که ده سال پیش لغو شده بودند، محق هستند. در صورت عدم ارائه تعهدی قاطع، ملموس و قابل راستی‌آزمایی از سوی ایران، ما این تحریمها را حداکثر تا پایان ماه اوت بازخواهیم گرداند. این در حالی بود که فرانسه برای حفظ موقعیت خود در برجام بارها بحث مکانیسم ماشه را مطرح کرده بود که می توان زنگ خطر برای ایران بشمار آید.
با افزایش تنش‌ها در پرونده هسته‌ای ایران و اظهارات تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) درباره احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه، بار دیگر نگرانی‌ها از بازگشت کامل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل شدت گرفته است. این سناریو در شرایطی مطرح می‌شود که مذاکرات ایران با اروپا در مسیر احیای دیپلماسی جریان داشت، اما حمله نظامی آمریکا به یکی از تأسیسات هسته‌ای ایران در هفته‌های اخیر، معادلات را به‌طور جدی تغییر داده و وارد فاز جدید شد.
حمله آمریکا به تأسیسات ایران، اروپا را در موقعیتی دشوار قرار داده که یا باید با آمریکا هم‌راستا شود یا هزینه استقلال از واشنگتن را بپردازد
هدف اصلی اروپا از تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه چیست؟
هدف اصلی کشورهای اروپایی صرفا فشار حداکثری یا برخورد قهری با ایران نیست. تروئیکای اروپایی در شرایطی چنین تهدیدی را مطرح می‌کنند که خود نیز به خوبی از تبعات اقتصادی و امنیتی بازگشت تحریمها آگاه‌اند. برخی از تحلیلگران هدف اصلی کشورهای تروئیکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه را اینگونه مطرح می کنند؛ اعمال فشار برای بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای است که اروپا تلاش دارد از ابزارهای قانونی موجود برای مهار پیشرفت‌های فنی ایران در حوزه غنی‌سازی استفاده کند. همچنین با فعال سازی می خواهند پاسخ به فشارهای داخلی و بین‌المللی را از این طریق بدهند. یعنی حمله آمریکا به تأسیسات ایران، اروپا را در موقعیتی دشوار قرار داده که یا باید با آمریکا هم‌راستا شود یا هزینه استقلال از واشنگتن را بپردازد. در نتیجه اروپا به‌دنبال آن است که با تهدید به مکانیسم ماشه، بحران را در چارچوب دیپلماتیک نگاه دارد و مانع گسترش تنش‌های نظامی شود.
بازگشت تحریم‌های شورای امنیت باعث خواهد شد حتی کشورهایی مانند چین و روسیه نیز در همکاری اقتصادی با ایران احتیاط بیشتری به خرج دهند
فعال‌سازی مکانیسم ماشه چه اثری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
حال مهمترین سوال این است که اگر مکانیسم ماشه فعال شود چه تبعاتی را در اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، اقتصاد ایران را وارد مرحله‌ای تازه از انزوا و فشار بیشتر خواهد کرد. در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریم‌های تسلیحاتی، مالی، بانکی، بیمه‌ای، کشتیرانی، صادرات انرژی و…..بازخواهند گشت. که اگر چنین اتفاقی پیش بیاید شاهد عدم سرمایه‌گذاری خارجی و حتی داخلی در ایران خواهیم بود که معضل بدی را برای اقتصاد رقم می زند. همچنین بازگشت تحریم‌های شورای امنیت باعث خواهد شد حتی کشورهایی مانند چین و روسیه نیز در همکاری اقتصادی با ایران احتیاط بیشتری به خرج دهند.
فقط بحث به سرمایه گذار ختم نمی شود بلکه شاهد کاهش درآمدهای ارزی نیز خواهیم بود.تحریم صادرات نفت و محدودیت‌های بانکی باعث کاهش منابع ارزی کشور خواهد شد و نرخ ارز را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. یکی دیگر از معضلاتی که با آن روبرو خواهیم شد؛ بنگاه‌های اقتصادی در شرایط تحریمی با کاهش تولید، کاهش فروش و تعدیل نیرو مواجه خواهند شد. در نتیجه اگر (Snapback) فعال شود حتما شاهد عدم حمایت جهانی از ایران خواهیم بود.
سوالی که بوجود می آید این است که ایران باید چه استراتژی را در این موضوع در پیش بگیرد تا بتواند از فعال سازی مکانسیم ماشه جلوگیری کند. در این قدم ایران باید افزایش تعاملات دیپلماتیک با اروپا و کشورهای همسو را باز نگه دارد و از تشدید تنش جلوگیری کند. همچنین توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و آسیایی را بیشتر از قبل کند به دلیل اینکه تقویت روابط با کشورهای مانند چین، روسیه، هند که عضو سازمان شانگهای هستند می‌تواند تا حدودی فشارهای تحریمی را کمتر کند.
برخی از کارشناسان اقتصادی براین باورند که به غیر از مجامع بین المللی باید اقداماتی را نیز در داخل انجام بدهد که یکی از مهمترین اقدامات برنامه‌ریزی برای کاهش وابستگی به نفت، اصلاح نظام بانکی، بهبود زیرساخت‌های تولید داخلی و حمایت از صادرات غیرنفتی می‌تواند کمک بزرگی در اقتصاد باشد و حتی با این اقدام تا حدودی سنگینی تحریمها را نیز از بین ببرد.
منبع:تحلیل بازار
