بازار؛ گروه صنعت: موضوع استخراج مس در جهان یکی از کلیدیترین و در عین حال چالشبرانگیزترین مسائل در اقتصاد جهانی و انقلاب انرژی است. این داستان دوگانه است: از یک سو، تقاضا برای مس به شکل بیسابقهای در حال افزایش است و از سوی دیگر، چالشهای جدی برای تأمین این تقاضا وجود دارد.
تقاضای بیسابقه و رشد فزاینده نیاز به مس
منشاء های اصلی تقاضا برای مس بسیار روشن است و عمدتاً توسط عوامل کلیدی زیر هدایت میشود:
– خودروهای الکتریکی: یک خودروی الکتریکی به طور متوسط ۳ تا ۴ برابر بیشتر از یک خودروی بنزینی مس مصرف میکند (در موتور، باتری و سیمکشی). با افزایش جهانی فروش خودروهای الکتریکی، تقاضا برای مس به شدت بالا خواهد رفت.
– انرژیهای تجدیدپذیر: توربینهای بادی و پنلهای خورشیدی برای تولید و انتقال برق به مقدار زیادی مس نیاز دارند. یک مزرعه بادی خارج از ساحلی میتواند هزاران تن مس مصرف کند.
– شبکههای برق: شبکههای برق قدیمی جهان برای پشتیبانی از خودروهای الکتریکی و منابع انرژی پراکنده (مانند پنلهای خورشیدی خانگی) نیاز به نوسازی و تقویت دارند که این امر خود مصرف گسترده مس را میطلبد.
– شهریسازی و توسعه زیرساختها: کشورهای در حال توسعه همچنان به ساختوساز، زیرساختهای شهری و صنعتی شدن ادامه میدهند که همگی مصرفکنندگان اصلی مس هستند.
– الکترونیک و دیجیتالی شدن: از گوشیهای هوشمند و لپتاپها گرفته تا مراکز داده که مغز متفکر اینترنت هستند، همگی به مس برای سیمکشی و خنککنندگی نیاز دارند.
نگرانیها و چالشهای اصلی تامین مس
کارشناسان پیشبینی میکنند که تا سال ۲۰۳۰ و فراتر از آن، یک شکاف بزرگ بین عرضه و تقاضای مس به وجود خواهد آمد. این موضوع، مس را به یکی از استراتژیکترین کالاهای جهان در دهههای آینده تبدیل میکند. با وجود تقاضای بالای قطعی، تأمین این حجم از مس با موانع جدی روبروست:
۱. چالشهای زیستمحیطی
– مصرف بالای انرژی و آب: استخراج مس، به خصوص از طریق روشهای سنتی، یکی از پرانرژیترین و پرآبترین صنایع است. این موضوع در مناطق خشکی مانند شیلی (بزرگترین تولیدکننده مس جهان) یک بحران جدی محسوب میشود.
– آلودگی و مدیریت پسماند: فرآیند استخراج مقادیر زیادی مواد زائد (باطله) تولید میکند که اغلب حاوی مواد شیمیایی سمی هستند. شکستن سدهای باطلهبرداری میتواند فاجعههای زیستمحیطی بزرگی به بار آورد.
– ردپای کربن: صنعت معدن به دلیل مصرف سوختهای فسیلی و انرژی بالا، یکی از بزرگترین منتشرکنندگان گازهای گلخانهای است. این موضوع با اهداف جهانی برای مقابله با تغییرات اقلابی در تضاد است.
۲. چالشهای اقتصادی و عملیاتی
– کاهش عیار مس: این یکی از بزرگترین مشکلات فنی است. ذخایر مس باکیفیت و غنی در حال اتمام هستند و معدنکاران مجبورند سنگهای با عیار پایینتر را استخراج کنند. این یعنی باید حجم بسیار بیشتری سنگ را حرکت دهند تا به همان مقدار مس قبلی برسند که هزینهها را به شدت افزایش میدهد.
– زمانبر بودن پروژهها: از زمان کشف یک ذخیره جدید تا زمانی که معدن به بهرهبرداری برسد، معمولاً ۱۰ تا ۱۵ سال طول میکشد. این بازه زمانی طولانی، واکنش به افزایش ناگهانی تقاضا را تقریباً غیرممکن میسازد.
– هزینههای سرسامآور: سرمایهگذاری اولیه برای تجهیزات، زیرساخت و فناوریهای جدید بسیار بالا است و هزینههای عملیاتی (انرژی، نیروی کار، آب) نیز رو به افزایش است.
– نوسانات قیمت: اگرچه چشمانداز بلندمدت مثبت است، اما قیمت مس در کوتاهمدت میتواند به شدت نوسان کند که برنامهریزی برای سرمایهگذاریهای بلندمدت را دشوار میسازد.
۳. چالشهای اجتماعی و ژئوپلیتیکی
– تمرکز جغرافیایی عرضه: بیش از نیمی از تولید مس جهان در دست دو کشور، شیلی و پرو، قرار دارد. این تمرکز، زنجیره تأمین جهانی را بسیار آسیبپذیر میکند. اعتصابات کارگری، بیثباتی سیاسی یا تغییرات قوانین در این کشورها میتواند به سرعت بر قیمت و عرضه جهانی تأثیر بگذارد.
– روابط با جوامع محلی: بسیاری از معادن جدید در مناطتی قرار دارند که جوامع بومی و محلی زندگی میکنند. مخالفت این جوامع به دلیل نگرانیهای زیستمحیطی، حقوقی و اجتماعی، یکی از بزرگترین موانع پیش روی پروژههای معدنی است.
– ریسکهای قانونی و سیاسی: افزایش مقررات زیستمحیطی سختگیرانه و خطر ملی شدن معادن در برخی کشورها، ریسک سرمایهگذاری در این صنعت را بالا میبرد.
راهحلها و روندهای آینده
برای مواجهه با این چالشها، صنعت مس در حال تحول است:
– فناوری و نوآوری: توسعه روشهای استخراج کارآمدتر (مانند لیچینگ)، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در معادن، دیجیتالیسازی و اتوماسیون برای کاهش هزینهها و افزایش ایمنی.
– افزایش بازیافت: بازیافت مس از ضایعات الکترونیکی و کابلهای قدیمی (که به آن معدنگری شهری هم میگویند) یک منبع رو به رشد و پایدار برای تأمین بخشی از تقاضا است. با این حال، به تنهایی کافی نخواهد بود.
– استخراج پایدار و مسئولانه :سرمایهگذاران و دولتها به طور فزایندهای شرکتهای معدنی را موظف میکنند که به معیارهای محیط زیستی، اجتماعی و حاکمیتی پایبند باشند. این موضوع شرکتها را به سمت عملکرد پاکتر و مسئولانهتر سوق میدهد.
– اکتشاف در مناطق جدید: جستجو برای ذخایر جدید در مناطق کمتر کاوش شده و حتی بررسی گزینههای جنجالی مانند معدنگری اعماق دریا.
آینده استخراج مس در یک نقطه تقاطع حیاتی قرار دارد. جهان برای رسیدن به اهداف اقلیمی و ادامه رشد اقتصادی به مس بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد. اما این صنعت برای پاسخگویی به این تقاضای عظیم، باید بر چالشهای جدی زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی غلبه کند.
بنابراین، آینده مس، نه تنها به قیمت آن، بلکه به توانایی صنعت معدن در نوآوری، پایدارسازی و مدیریت مسئولانه منابع و روابط خود بستگی دارد. کشورها و شرکتهایی که در این زمینه موفقتر عمل کنند، در دهههای آینده بر اقتصاد جهانی تسلط خواهند داشت.
منبع:تحلیل بازار
