بازار؛ گروه بین الملل: «دکتر جان اسفاکیاناکیس» در طی مقاله ای که در سایت تحلیلی عرب نیوز منتشر شد، نوشت: حقیقتی که به طور جهانی پذیرفته شده این است که خاورمیانه بار دیگر آماده است تا قلب تپنده تجارت جهانی باشد. کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا، معروف به IMEC که هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اتحادیه اروپا، فرانسه، ایتالیا، آلمان و ایالات متحده همگی به آن پیوستند، نه تنها به عنوان یک مسیر تجاری، بلکه به عنوان مدرکی مبنی بر اینکه جغرافیا در قرن بیست و یکم هنوز می‌تواند از نو ترسیم شود، مطرح شده است.
این ایده اغواکننده است؛ شبکه ای متشکل از دو کریدور؛ یکی از هند تا خلیج فارس و دیگری از خلیج فارس تا اروپا که توسط بنادر، راه‌آهن و کابل‌های دیجیتال به هم متصل شده‌اند. در تئوری این طرح می‌تواند هشت تا ده روز از زمان حمل و نقل را در مقایسه با مسیر سوئز کاهش دهد، هزینه‌های حمل و نقل را کاهش دهد و به عنوان یک وزنه تعادل «مبتنی بر ارزش» در برابر طرح یک کمربند یک جاده چین عمل کند. با این حال خطوط پررنگ روی نقشه بخش آسان ماجرا هستند؛ تبدیل آنها به فولاد، بتن و رژیم‌های گمرکی کاربردی، جایی است که بسیاری از چشم‌اندازهای بزرگ از بین می‌روند.
برآوردهای اولیه هزینه، هزینه کریدور هند-خاورمیانه اروپا را بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار تخمین می‌زند، رقمی که با در نظر گرفتن نیازهای مهندسی، تملک زمین و امنیت افزایش خواهد یافت. این پروژه به عنوان ابتکار هند آغاز شد و بعداً توسط اتحادیه اروپا و عربستان سعودی پذیرفته شد. با این حال، برخلاف طرح یک کمربند یک جاده یا کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب، هند یک نهاد اجرایی اختصاصی ایجاد نکرده و بودجه واقعی را نیز متعهد نشده است. بدون حاکمیت شفاف و سرمایه متعهد، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا به جای یک شریان تجاری فعال، در معرض خطر تبدیل شدن به یک مفهوم پاورپوینت است.
تأمین مالی به مشارکت هند و اتحادیه اروپا متکی خواهد بود و عربستان سعودی و ایالات متحده نقش‌های ضروری ایفا می‌کنند. موضع واشنگتن به‌طورکلی مثبت است، اگرچه کریدور هند-خاورمیانه اروپا را از دریچه یک دستور کار استراتژیک بزرگ‌تر مرتبط با توافق‌نامه‌های ابراهیم می‌بیند. برای هند، محاسبات پیچیده‌تر است؛ یک مسیر سریع‌تر و مطمئن‌تر به اروپا می‌تواند صادرات را افزایش دهد، اما جاه‌طلبی‌های زیرساختی داخلی دهلی نو – از راه‌آهن پرسرعت گرفته تا شبکه‌های برق تجدیدپذیر – در حال حاضر منابع مالی را محدود می‌کند. علاوه بر این، تعرفه‌های ۵۰ درصدی اعلام‌شده اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بر برخی از صادرات هند، یک چالش استراتژیک ایجاد کرده است: آیا کریدوری که تا حدودی توسط واشنگتن حمایت می‌شود، می‌تواند واقعاً نیش اقتصادی حمایت‌گرایی ایالات متحده آمریکا را جبران کند؟
حامیان کریدور جدید آن را به‌عنوان یک جایگزین پاک‌تر و شفاف‌تر معرفی می‌کنند، اما سیاست و جغرافیا به راحتی رام نمی‌شوند
کریدور هند-خاورمیانه اروپا وارد یک حوزه شلوغ می‌شود. طرح یک کمربند یک جاده از زمان راه‌اندازی آن در سال ۲۰۱۳، حدود یک تریلیون دلار را به بیش از ۱۵۰ کشور هدایت کرده و همه چیز را از بنادر آب‌های عمیق در پاکستان گرفته تا راه‌آهن در شرق آفریقا تأمین مالی کرده است. کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب در حال حاضر کالاها را در سراسر اوراسیا جابجا می‌کند و کانال سوئز – رقیب ضمنی کریدور هند-خاورمیانه اروپا هنوز بیش از ۱۲ درصد از تجارت جهانی را مدیریت می‌کند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در ارتقاء ظرفیت انجام می‌دهد. حامیان این کریدور جدید، آن را به عنوان جایگزینی پاک‌تر و شفاف‌تر معرفی می‌کنند، اما سیاست و جغرافیا به راحتی رام نمی‌شوند. در صورت تشدید تنش‌ها با ایران، ممکن است شرکت‌های حمل و نقل اروپایی دوباره فکر کنند. اگر تعرفه‌های کربن اتحادیه اروپا باعث شکاف تجاری عمیق‌تری شود، تعهد هند می‌تواند متزلزل شود.
برای یونان، کریدور هند-خاورمیانه اروپا یک رقابت محدودتر را ارائه می‌دهد: چه کسی دروازه اروپا خواهد بود؟ بندر پیرائوس کاندیدای واضحی است، اما اکثریت سهام آن متعلق به یک شرکت چینی است – واقعیتی ناخوشایند برای پروژه‌ای که به عنوان مانعی در برابر نفوذ پکن به بازار عرضه می‌شود. تسالونیکی ممکن است جایگزین مناسبی باشد، اما هر دو بندر با نقص ساختاری یکسانی روبرو هستند – یک شبکه راه‌آهن توسعه نیافته با پیوندهای ضعیف با بالکان و فراتر از آن. در واقعیت تلخ لجستیک حمل و نقل، بنادر به اندازه راه‌آهن‌هایی که آنها را تغذیه می‌کنند، مفید هستند. بدون یک ستون فقرات قوی و به هم پیوسته، رویای حرکت روان کانتینرها از بمبئی به مونیخ، سرسختانه دور از دسترس خواهد ماند.
خطرات امنیتی نیز به همان اندازه بزرگ به نظر می‌رسند. این کریدور مناطق دریایی را که ایران بیش از یک بار در آنها قدرت‌نمایی دریایی کرده است، احاطه می‌کند، در حالی که بخش‌های زمینی آن می‌تواند در برابر حملات سایبری، حملات پهپادی و ناآرامی‌های سیاسی آسیب‌پذیر باشد. درگیری‌های نظامی اخیر در خاورمیانه، برنامه‌ریزی برای این کریدور را کند کرده و عملاً بخش‌هایی از توسعه آن را متوقف کرده است. موج اخیر حوادث امنیتی در دریای سرخ نشان داده است که زنجیره‌های تأمین جهانی چقدر سریع می‌توانند با یک حمله از مسیر خود خارج شوند.
منطق اقتصادی نیز به اندازه‌ای که طرفداران آن می‌گویند، روشن نیست. حمل و نقل ریلی از هند به اروپا ممکن است سریع‌تر از دریا باشد، اما گران‌تر است – اغلب ۳۰ تا ۵۰ درصد بیشتر در هر کانتینر – و سرعت به تنهایی ممکن است شرکت‌های حمل و نقل را متقاعد نکند که هزینه اضافی را متحمل شوند. پیوندهای دیجیتال و انرژی، یکی دیگر از نقاط قوت کریدور هند-خاورمیانه اروپا، ممکن است زودتر بازدهی داشته باشند، اما فاقد نمادگرایی بصری و سیاسی یک قطار باری هستند که در بیابان حرکت می‌کند.
ساختارهای حاکمیتی شفاف، بودجه قابل اعتماد و اجرای منظم، عواملی هستند که باعث موفقیت یا شکست کریدور هند-خاورمیانه اروپا می‌شوند
حتی در وضعیت فعلی این کریدور یک موفقیت دیپلماتیک متوسط است. این کریدور هند و کشورهای خلیج فارس را به هم نزدیک‌تر کرده، تمایل اروپا را برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های غیرچینی نشان داده و به واشنگتن نقشی در تشکیل گروهی داده است که نه یک بلوک تجاری رسمی است و نه یک اتحاد نظامی. اما دیپلماسی به تنهایی نمی‌تواند بار را جابجا کند. ساختارهای حاکمیتی شفاف، بودجه قابل اعتماد و اجرای منظم، عواملی هستند که باعث موفقیت یا شکست این پروژه می‌شوند.
چالش واقعی، اجرا خواهد بود. هماهنگی استانداردهای مهندسی، تضمین حق عبور، هماهنگ‌سازی قوانین گمرکی و هماهنگ‌سازی پروتکل‌های دیجیتال، نیازمند سطحی از طراحی بوروکراتیک است که حتی بروکسل نیز ممکن است آن را دلهره‌آور بداند. تاریخچه طرح یک کمربند یک جاده، داستان‌های هشداردهنده‌ای را ارائه می‌دهد: بنادر درخشانی که خالی مانده‌اند، خطوط راه‌آهن غرق در بدهی و راه‌اندازی‌های پرسروصدا که به دنبال آن فروپاشی آرام رخ می‌دهد. برنامه‌ریزان کریدور هند-خاورمیانه- اروپا بهتر است این نمونه‌ها را مطالعه کنند و تأکید کمتری بر مراسم بریدن روبان داشته باشند.
بنابراین، آیا کریدور هند-خاورمیانه اروپا می‌تواند موفق شود؟ بله تنها در صورتی که بیانیه‌های چشم‌انداز را برای برنامه‌های تدارکات، دست دادن‌های دیپلماتیک را برای قراردادهای الزام‌آور و تأییدهای سطح بالا را برای حل مشکلات میدانی رد و بدل کند. جهان کمبود کریدورهای تجاری ندارد. چیزی که کم دارد، کریدورهایی است که به وعده‌های خود عمل می‌کنند. کریدور هند-خاورمیانه اروپا نقشه، دستور کار و … را دارد. اینکه آیا ماشین‌آلات مورد نیاز، زیر ساخت، هزینه و جسارت لازم را دارد، همچنان یک سؤال باز است.
منبع:تحلیل بازار
