بازار، گروه استانها، عارف اصفهانی: ظهر مرداد ماه ۱۴۰۴؛ سایه‌ها کوتاه اند و میدان نقش جهان، برخلاف سال های قبل، بیش از حد ساکت است. محبوبه، جوانِ محلی و راهنمای تور است که با حیرت به نیمکت های خالی دور میدان اشاره می کند: «چند سال قبل، همین روزها، توریستهای خارجی صف می‌کشیدند برای بازدید عالی‌قاپو؛ الان از هر ۱۰ نفر رد می‌شوند، ۹ نفر ایرانی اند و یک نفر هم دانشجوی خارجی!»
آمارها نیز تایید می کنند که در کل تابستان ۱۴۰۴، رشد گردشگران داخلی کمتر از ۴ درصد است؛ بسیار پایین تر از هدف شهرداری و اداره کل گردشگری، که قرار بود آمارها را رو به صعود ببرند.
با وجود اینکه از پساکرونا سال های زیادی گذشته اما طبق اعلام امیر کرم زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، در کل تابستان گذشته، شهر اصفهان کمتر از یک هزار و ۸۰۰ گردشگر خارجی ثبت شده شده است؛ چیزی نزدیک به یک پنجم سطح نرمال پیش از کرونا.
در گرماگرم سرمای گردشگری اصفهان
علی خدابخشی، کارشناس گردشگری، در این رابطه به بازار می گوید: گرمای امسال رکورد زد، دمای ۴۳ تا ۴۵ درجه در تیر و مرداد، باعث شد که حتی هتل ها با ظرفیت زیر ۵۶ درصد کار کنند و اقامتگاه های غیررسمی، گاهی کمتر از این میزان.
وی افزود: وقتی هزینه کولر و برق ۳۵ تا ۶۰ درصد بیشتر شده و بعضی واحدها ترجیح داده اند کار نکنند، برای گردشگر خارجی و بازنشسته ایرانی، هم سفر تابستانی اصفهان دیگر سود اقتصادی ندارد.
فاطمه نیکزاد، هنرمند و فروشنده صنایع دستی بازار قیصریه، سردرگم است: روزهای گرم، ما یک سوم فروش تابستانی دو سال پیش را هم نداریم. همیشه امید داشتیم شاگردها با توریست ها انگلیسی حرف بزنند و یاد بگیرند اما حالا انگار بازار خودش تب دارد.
تابستان ها همیشه فصل شکوفایی بود اما امسال، تیم های تورگردانی ما برای اولین بار بعضی تورها را لغو کردند. بعضی هفته ها حتی یک گروه هشت نفره هم نداشتیم. دما طاقت‌فرسا شد، رزروها کنسل شد و عملاً بازار کار کم رونق و بی فایده شد
به گفته کارشناسان تا زمانی که مشکل زیرساخت مقابله با گرما و قطعی برق حل نشود و امکانات شهری، از جمله حمل و نقل و سیستمهای خنک‌کنندگی اماکن گردشگری تقویت نشود، نمی توان انتظار موج گردشگر تابستانی داشت.
سعید ملکی، فعال گردشگری و مدیر اکوتوریسم جوانان هم در همین رابطه به بازار می گوید: تابستان ها همیشه فصل شکوفایی بود اما امسال، تیم های تورگردانی ما برای اولین بار بعضی تورها را لغو کردند. بعضی هفته ها حتی یک گروه هشت نفره هم نداشتیم. دما طاقت‌فرسا شد، رزروها کنسل شد و عملاً بازار کار کم رونق و بی فایده شد.
تابستان ۱۴۰۴ برای گردشگری اصفهان نه فقط یادآور گرما، بلکه یادگار غیبت توریست و رکود بازار است؛ روایتی که اگر صدای شاغلان این حیطه شنیده نشود و سیاست ها تغییر نکند، در تابستان های بعد هم تکرار خواهد شد.
در حقیقت تابستان امسال ترکیبی از چالش های کم سابقه بود؛ گرما، قطعی برق، افت سفرهای گروهی. این در حالی است که حتی در دوران کرونا میانگین مسافران ۹ هزار نفر بود اما اکنون این میزان به حداقل ترین تعداد ممکن رسیده است.
چرا بازار تابستان ۱۴۰۴ دور از گردشگر ماند؟
به اعتقاد کارشناسان حوزه توریسم، دمای بی‌سابقه ۴۳ تا ۴۵ درجه، حتی در غروب ها بسیاری از شهروندان و گردشگران را خانه نشین کرده است از سویی دیگر قطعی برق باعث شده که هتل ها و مراکز اقامتی نتوانند سرمایش موثر ارائه دهند و همین عاملی بر نارضایتی و کاهش توریست ها و گردشگران اصفهان شده است.
اما اینها تمام ماجرا نیست، کاهش توان اقتصادی مردم، گرانی سفر و بحران معیشت، خانواده ها را به سمت سفرهای کوتاه و بی‌اقامت سوق داده است و از سویی دیگر نبود تبلیغات هدفمند و نبود و یا ضعف در معرفی جاذبه های تابستانی و جشنواره‌ها برای گردشگران داخلی و خارجی، باعث شده که اصفهان آنچنان که باید و شاید رنگ توریسم به خود نبیند.
آمار رو به افول گردشگران تابستانه
طبق جدول مقایسه آمار گردشگری تابستان اصفهان در سه سال اخیر می توان به نتایج مستندتری هم رسید اینکه در سال ۱۴۰۲ اصفهان سه هزار و ۲۰۰ گردشگرخارجی داشته و ضریب اشغال هتل ها ۴۲ درصد بوده است، این میزان در سال ۱۴۰۳ به دو هزار و ۸۰۰ گردشگر تقلیل یافته و ضریب اشغال هتل ها هم به ۵۸ درصد رسیده است. اما امسال تابستان این وضعیت حتی بدتر از دو سال قبل هم شده است به طوریکه تنها یک هزار و ۷۵۰ گردشگر خارجی به اصفهان آمده اند و ضریب اشغال هتل ها هم به ۵۶ درصد کاهش یافته است
در این میان اصناف مربوطه نیز از این اوضاع دل خوشی ندارند، کسانی مثل اصغر، کافه چی وسط بازار که زیر لب غر می‌زند و می گوید: قیمت برق و آب از اول تابستون حداقل ۳۵ درصد بیشتر شد؛ هر هفته قطع برق داریم. همین باعث شد فقط در ماه تیر و مرداد، ۱۹ واحد گردشگری و کافه به طور موقت کرکره هایشان را پایین بکشند و تعطیل کنند.
کرم زاده: بر اساس اطلاعات ما، رشد گردشگر داخلی تنها چهار درصد بود و ضریب اشغال هتل‌ها نیز به ۵۶ درصد کاهش یافت، در حالی که این میزان در سال گذشته ۵۸ و در سال ۱۴۰۲ حدود ۶۱ درصد بود
امیر کرم زاده، مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان در گفت و گو با بازار در مورد این وضعیت می گوید: شرایط گردشگری تابستان ۱۴۰۴ کم‌سابقه بود. بر اساس اطلاعات ما، رشد گردشگر داخلی تنها چهار درصد بود و ضریب اشغال هتل‌ها نیز به ۵۶ درصد کاهش یافت، در حالی که این میزان در سال گذشته ۵۸ و در سال ۱۴۰۲ حدود ۶۱ درصد بود.
علی خدابخشی، کارشناس اقتصاد گردشگری هم در گفت و گو با بازار سخنان مشابهی را در رابطه با کاهش گردشگران اصفهان عنوان می کند. به گفته این کارشناس، اصفهان امسال مانند بسیاری از نقاط کشور شاهد رکوردزنی دما بود.
غفلت از گردشگری گرمسیری
دمای ثبت شده در روزهای آخر تیر و مرداد به ۴۵ درجه هم رسید. این گرمای بی سابقه، همراه با هزینه انرژی که دست‌کم ۳۵ درصد افزایش داشت و قطعی های هر هفته برق، باعث شد هتلداران و اصناف با چالش جدی مواجه شوند اما گرمای امسال با وجود بی سابقه بودن همیشه مانع نیست. به این خاطر که بخش مهمی از گردشگری جهان در مناطق گرمسیری و حتی بیابانی اتفاق می افتد. نکته اینجاست که باید تجربه گردشگری را با شرایط سازگار کنیم.
خدابخشی در این رابطه می گوید: به نظر من، دو اهرم اصلی داریم؛ اول، توسعه گردشگری شبانه و رویدادهای عصرگاهی است؛ از بازار شبانه تا جشنواره‌های هنری، موسیقی و غذا. خیلی از کشورهای منطقه مثل امارات و ترکیه، گرمای تابستان را این‌طور مدیریت می‌کنند.
خدابخشی: چه بخواهیم، چه نه، اغلب گردشگران داخلی به‌دلیل قیمت و سختی سفر، سفرهای کوتاه و نزدیک را ترجیح می دهند اگر سفر ارزان و ابتکاری طراحی کنیم، می‌توانیم رونق را هرچند آهسته، برگردانیم
وی اضافه می کند: دومین مسئله حمایت عملی از کسب و کارها برای ارتقای سرمایش و تأمین انرژی است. تسهیلات و تعرفه برق ویژه برای هتلداران و بازارهای گردشگری، مخصوصاً در ماه‌های گرم، نه یک لطف، بلکه ضرورت است.
وی می افزاید: در شرایط فعلی، چه بخواهیم، چه نه، اغلب گردشگران داخلی به‌دلیل قیمت و سختی سفر، سفرهای کوتاه و نزدیک را ترجیح می دهند اگر سفر ارزان و ابتکاری طراحی کنیم، می‌توانیم رونق را هرچند آهسته، برگردانیم. همین حالا هم پتانسیل زیادی در جوانان و زنان کارآفرین حوزه اکوتوریسم و صنایع دستی وجود دارد که برای حمایت آنها، تسهیلات و فضای نمایشگاهی و دیجیتال باید جدی تر گرفته شود.
سرمایه‌گذاری فوری در انرژی خورشیدی برای تامین برق مراکز گردشگری و تعامل با شرکت‌های نوآور و استارتاپ ها و پرداخت تسهیلات بازسازی و نوسازی سیستمهای تهویه مهمان سراها، هتل ها و مراکز اقامتی کوچک با وام دولتی از جمله راهکارهایی است که می تواند در بلند مدت اصفهان را از این وضعیت دربیاورد اما هر راهکاری بدون شنیدن صدای اصناف گردشگری و گروه‌های راهنمایان، فقط نسخه‌ای روی کاغذ می ماند. بنابراین گرما باید به فرصت بدل شود؛ فقط کافی است جای حمل و نقل، زمان گردش و تجربه را تغییر بدهیم.
منبع:تحلیل بازار
