منتشر شده در ۱۹ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۰۹:۴۳
ایران‌خودرو وعده تولید ۲۵۰ هزار خودرو هیبریدی در سه سال داده اما آیا قیمت پایین بنزین مانع اصلی توجیه اقتصادی این خودروها است؟
عادل پیرمحمدی، مدیرعامل ایران‌خودرو، در حاشیه همایش قطعه‌سازان گفت: «ایران‌خودرو تمرکز ویژه‌ای بر توسعه خودروهای هیبریدی دارد و طراحی این محصولات آغاز شده است. امیدواریم سال آینده نخستین خودروهای هیبریدی وارد خط تولید شوند. در صورت ایجاد شرایط لازم، ظرف سه سال آینده می‌توانیم سالانه ۲۵۰ هزار دستگاه خودروی هیبریدی تولید کنیم و قوای محرکه این محصولات هم‌اکنون آماده است. این در حالی است که با قیمت فعلی بنزین ـ حدود چهار تا پنج سنت برای هر لیتر ـ خرید خودروهای هیبریدی برای مصرف‌کننده توجیه اقتصادی ندارد و باید دید که آیا با بنزین ۴ یا ۵ سنتی کسی سراغ خودروهای هیبرید می‌رود؟
حاکمیت باید با ارائه مشوق‌های مناسب، مسیر تولید و عرضه این محصولات را هموار کند. پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۴ بیش از ۳.۵ میلیارد دلار بنزین وارد کشور شود و خودروهای هیبریدی می‌توانند نقش مهمی در کاهش این وابستگی ایفا کنند.
یک اتفاق مثبت با چالش‌های فراوان
واقعیت این است که حتی بیان این حرف‌ها در شرکتی مثل ایران‌خودرو یا سایپا آن هم با اعلام برنامه زمانی طی سال‌های اخیر خودش به تنهایی جای خوشحالی دارد، اما از آنجایی که در کشور ما مشکلات و چالش‌ها به صورت کاملاً سیستماتیک و هماهنگ با یکدیگر عمل می‌کنند، حتی زمانی که قرار به حل یک مشکل باشد، باید تمام تکه‌های دیگر پازل را بررسی و چینش کرد. در ادامه این متن به بررسی تولید و ورود خودروهای هیبریدی به بازار توسط ایران‌خودرو خواهیم پرداخت.
هیبریدی یا برقی؟
قبل از ورود به قسمت چالش‌ها باید گفت که با توجه به شرایط و روند فعلی کشور بر خلاف نظر بسیاری از مسئولین، خودروهای هیبریدی گزینه‌ای به مراتب بهتر از خودروهای تماماً برقی یا EV هستند؛ چراکه این خودروها الزاما نیازی به شارژ ندارند که با توجه به شرایط فعلی وضعیت برق کشور این خودروها هیچ گونه فشاری را بر شبکه برق وارد نخواهند کرد. همچنین شیوه نگهداری آنها و عملکرد آنها برای مصرف‌کنندگان ایرانی بسیار آشنا‌تر و راحت‌تر است.
بنزین؛ همچنان اصلی‌ترین چالش
اگر بخواهیم با اولین چالش که خود مدیرعامل ایران‌خودرو نیز آن را به عنوان دغدغه اصلی بیان می‌کند وارد گود بررسی شویم، قطعا باید به سراغ قصه پرغصه بنزین برویم. قیمت بنزین در ایران به نسبت قیمت جهانی آن بسیار پایین‌تر است اما از سوی دیگر بحث این است که تقریباً در ایران اکثر چیزها با شاخص جهانی تفاوت دارند مانند دستمزد، حقوق و موارد دیگر. درنتیجه افزایش قیمت بنزین نیاز به اصلاح چند سازوکار اساسی دارد.
در موضوع بنزین، علاوه بر عوامل اقتصادی، حجم قابل توجهی از بحث‌ها به جنبه‌های روانی مرتبط است. پرسش مهم این است که آیا حاکمیت و دولت از تمامی ظرفیت‌های مدیریتی و کنترل مصرف پیش از افزایش قیمت سوخت استفاده کرده‌اند یا خیر؟
همچنین نحوه افزایش قیمت بنزین یکی از نکات کلیدی است؛ افزایش ناگهانی قیمت از حدود ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان به ۲۰ هزار تومان می‌تواند باعث نارضایتی گسترده و اعتراضات اجتماعی شود. اما راهکارهای تدریجی مانند حذف سهمیه ۱۵۰۰ تومانی و اعمال قیمت تک‌نرخی ۳۰۰۰ تومان با کارت سوخت یا محدودیت بر اساس شماره پلاک و مدل خودرو، یا سپس تغییر به قیمت ۵۰۰۰ تومان در سال بعد، می‌تواند به کاهش فشارهای اجتماعی کمک کند. چراکه شیوه عرضه سهمیه‌ای و چندنرخی منجر به ایجاد ناخودآگاه نابرابری و فساد در عرضه و مصرف بنزین می‌شود.
در مجموع، گرچه قیمت بسیار پایین بنزین در ایران مورد بحث نیست، اما عملکردهای ناصحیح و متعدد دولت در عرضه این سوخت، مسیر مصرف را برای همه دشوار کرده است.
چالش قدرت خرید
گرانی بنزین اگرچه به شکل تدریجی و واقعی صورت نگرفته است و از نظر برخی کارشناسان نیازی به افزایش ناگهانی و انفجاری آن نیست، اما مسئله اصلی توان خرید مردم برای استفاده از خودروهای هیبریدی است. حتی اگر قیمت بنزین با قیمت معادل بنزین FOB خلیج‌فارس در کشور عرضه شود، سؤال اساسی این است که با قیمت حدود ۲ میلیارد تومان برای خودروهای هیبریدی ایران‌خودرو، چند درصد از مردم عادی توانایی خرید این خودروها را خواهند داشت؟ از سوی دیگر، ظرفیت حمل‌ونقل عمومی تهران و دیگر شهرهای کشور نیز هنوز به حدی نرسیده که بتواند پاسخگوی نیاز اکثریت جمعیت باشد. در نتیجه در چنین شرایطی کشور با یک فروپاشی حمل‌ونقل مواجه خواهد شد. این دو چالش، موانع جدی در مسیر تحقق استفاده گسترده از خودروهای هیبریدی محسوب می‌شوند.
فراتر از هیبرید؛ اصلاح موتورهای بنزینی و حذف مدل‌های قدیمی
اگرچه تولید خودروهای هیبریدی اهمیت بالایی دارد، اما واقعیت این است که مشکل اصلی مصرف سوخت در کشور همچنان بر گردن موتورهای بنزینی و ناوگان حمل‌ونقل فرسوده است. ایران‌خودرو برنامه دارد موتورهای قدیمی XU7P را حذف کند و موتور تیوفایو را نیز با نسخه تیوفایوپلاس که ارتقا یافته همان موتور است جایگزین کند که در تیراژ بالا می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر مصرف سوخت داشته باشد.
آیا این خودروها در ناوگان تاکسیرانی جایی خواهند داشت؟
یکی از سوالات کلیدی که علاوه بر اذهان عمومی می‌تواند برای روسای تاکسیرانی شهرها و به ویژه تاکسیرانی تهران بسیار جذاب باشد، مذاکره برای خرید سبدی محصولات هیبریدی ایران‌خودرو است. چراکه امروز ۳۰ هزار تاکسی فرسوده تنها در تردد هستند که جایگزینی آنها با خودروهای هیبرید تولید داخل که با پشتیبانی شبکه خدمات پس از فروش ایران‌خودرو باشد، قطعاً می‌تواند برای رانندگان جذاب باشد.
از سوی دیگر نکته بسیار مهمی که باید در نظر گرفته شود این است که یک تاکسی هیبریدی با یک خودروی شخصی هیبریدی برای کشور خیلی متفاوت است، چرا که میزان پیمایش و مصرف سوخت یک تاکسی بسیار بیشتر از یک خودروی شخصی است. در نتیجه اثرگذاری واقعی خودروهای هیبریدی به ویژه در شهری مثل تهران قطعاً در تاکسی‌ها خود را بهتر به نمایش خواهد گذاشت.
جمع‌بندی
برنامه ایران‌خودرو برای تولید انبوه خودروهای هیبریدی گامی مثبت است اما بدون اصلاح سیاست‌های سوخت و حمایت مالی از مصرف‌کنندگان، تحقق این هدف با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد شد. در کنار آن، بهبود موتورهای بنزینی و نوسازی ناوگان تاکسیرانی نیز بخش مهمی از راهکار کاهش مصرف سوخت است.
دنا پلاس توربو اتوماتیک ؛ ویدیوی معرفی + مشخصات فنی
