به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله علیرضا اعرافی، در آیین رسمی رونمایی از سایت ویژه حوزه و روحانیت و آغاز به کار دفتر مرکز مطالعات راهبردی خبرگزاری تسنیم درقم، که باحضور جمعی از اندیشمندان، نویسندگان و اصحاب فرهنگ و رسانه در مدرسه معصومیه قم برگزار شد،ضمن تجلیل از مقام شهدای دفاع مقدس ۱۲ روزه و شهدای محور مقاومت، به ویژه شهید والامقام سید حسن نصرالله، و با یادآوری خاطره امام خمینی(ره)، اظهار داشت: این جلسه به‌منظور افتتاح بخش حوزه و روحانیت در خبرگزاری تسنیم و همچنین افتتاح بخش مطالعات راهبردی تسنیم در قم، تشکیل شده است. پیش از آغاز سخن، تبرکاً بخشی از پیام مقام معظم رهبری به حوزه‌های پیشرو و سرآمد در دومین محور از ۵ محوری که از مأموریت‌های حوزه در این پیام تصویر شده است، محور “تربیت نیروی مهذب و کارآمد” قرائت می‌شود.
وی در ادامه گفت: رهبری معظم تأکید فرمودند: حوزه نهادی برون‌گراست و خروجی آن در تمامی سطوح، در خدمت فکر، فرهنگ و جامعه انسانی قرار دارد. حوزه موظف به “بلاغ مبین” است و دامنه این رسالت، گستره‌ای عظیم را از معارف والای توحیدی تا وظایف شخصی، از تبیین نظام اسلامی تا سبک زندگی، محیط زیست و سایر عرصه‌های حمایتی از حیوانان را در بر می‌گیرد. حوزه‌های علمیه همواره به این وظیفه خطیر پرداخته و بسیاری از متخرجان علمی آنان در قالب‌های گوناگون به تبلیغ دین همت گماشته و عمری را گذرانده‌اند. ایشان می‌فرمایند آنچه حائز اهمیت است، آشنایی با فضای فکری و فرهنگی جامعه و ایجاد تناسب میان محتوای تبلیغی با واقعیت‌های موجود، به‌ویژه در میان جوانان می‌باشد که در این زمینه حوزه با مشکلاتی مواجه است. این صدها مقاله و مجله و گفتارهای مجلسی و تلویزیونی و امثال آن در مقابل سیل القائات مغالطه‌آمیز، قادر به انجام کامل رسالت “بلاغ مبین” نیست.
عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: همان‌طور که در پیام مذکور آمده است، ذات حوزه، ذاتاً گرایش به تأثیرگذاری بیرونی و نگاه به بیرون دارد. گنجینه علوم حوزه، غایتاً در خدمت ساختن انسان، جامعه و جهان است و عالمان دین، پس از ساختن و پرداختن خویش، اصلی‌ترین وظیفه را در ساختن جهان بیرون بر عهده دارند. این رسالت ذاتی، اقتضائات سنگین و فراوانی دارد. در مجموعه ۳۰ و چند جلدی که نشانگر دستاوردها و تصورات حوزه در یک صده، به‌ویژه پس از انقلاب شکوهمند اسلامی است، ۲ تا ۳ جلد به مقوله رسانه و ۳ تا ۴ جلد به مقوله تبلیغ اختصاص یافته است. این مجموعه ۳۶ جلدی در حال بازخوانی و آماده شده و افزایش آن به بیش از ۴۰ جلد خواهد بود و پس از تکمیل، به‌شکل منسجمی منتشر خواهد شد
اعرافی عنوان کرد: در این مجموعه، تلاش حوزه در ۲ بخش «تطورات دانشی» و «کارکردی و عملکردی» تبیین شده و دستاوردهای علمی آن تا حد امکان نمایانده شده است. بخش اول در ۲۰ تا ۳۰ حوزه دانشی به نوآوری‌های حوزه علمیه قم در عرصه‌های گوناگون دانشی مانند فقه، اصول، فلسفه، کلام، حدیث، تفسیر و نیز علوم انسانی و اجتماعی از منظر اسلامی اختصاص دارد و به اعلام رشته‌ها، حوزه‌های دانشی، مهم‌ترین آثار و نظریه‌های نوآورانه در این قلمروها می‌پردازد. این فصل اول در مجموعه آماده شده به مناسبت صده احیای حوزه است. بخش دوم نیز مسائل کارکردی و عملکردی تطورات حوزه را در زمینه‌هایی مانند نظام تبلیغی، مدیریتی، برنامه‌ریزی و سایر عرصه‌های کاربردی و نوآورانه مورد بررسی قرار می‌دهد.
وی با اشاره به مشارکت حدود ۳۰۰ نفر از محققان و نویسندگان در تهیه این مجموعه ۳۰ و چند جلدی، درباره دلیل انتشار محدود آن توضیح داد و گفت: به نظر می‌رسد این اثر نیاز به تکمیل‌هایی دارد که از جمله می‌توان به ضرورت تدوین مقاله‌های جامع و قوی در هر بخش برای تکمیل گزارش حوزه، و نیز برجسته‌تر و جامع‌تر شدن معرفی نوآوری‌های حوزه قم اشاره کرد.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور سومین نکته ضروری را «رویکرد نقادانه» برشمرد و تأکید کرد: لازم است ضمن تبیین قوت‌ها، به خلأها و کاستی‌ها نیز با جدیت بیشتر پرداخته شود. مقام معظم رهبری ضمن اشاره به توفیقات حوزه در عرصه‌های محتوایی و کارکردی، همواره بر ضرورت توجه به خلأها، تهدیدها، چالش‌ها، توفیقات و افق‌های پیش رو تأکید داشته‌اند و این نگاه جامع در پیام مبارک ایشان انعکاس یافته است.
اعرافی به بررسی مسائل عملکردی حوزه پرداخت و مسائلی مانند «حوزه‌های بانوان»، «امور بین‌الملل»، «تبلیغ» و «نظامات مدیریتی و طراحی‌های آموزشی و پژوهشی» را از جمله این موارد برشمرد و افزود: یکی از مسائل اساسی و کلان حوزه بر پایه برون‌گرا «حکمرانی حوزه در نظام تبلیغ و همچنین در عرصه رسانه» است. ما فاقد یک نگاه کلان و نظام‌مند در عرصه‌هایی مانند تبیین، تبلیغ و رسانه هستیم.اگرچه در مقام طراحی و اجرا اقدامات بزرگی انجام شده، اما با توجه به فضای رقابتی موجود و افق‌های پیش رو، خلأهای محسوسی در این زمینه احساس می‌شود که می‌بایست آن را کشف کنیم.
وی به تبیین «حکمرانی بلاغ مبین» و «حاکمیت اندیشه دینی» در این گفتمان پرداخت و نکاتی را یادآور شد: بر اساس چنین نگاه جامعی، ما به یک «نظام حکمرانی» در ساحت تبیین، تبلیغ و بلاغ نیاز داریم. این خلأ هم در سطح کلان نظام و هم در درون حوزه مشهود است. استقرار حکمرانی اندیشه دینی در فضای رسانه و عرصه‌های تبلیغی، نیازمند برداشتن گام‌های بزرگ‌تر و اساسی‌تری است. اهمیت شناخت صحنه و میدان و ساحت جهانی به‌عنوان اولین و مهم‌ترین نکته، بسیار اهمیت دارد. بدون این شناخت کامل و آگاهی از نقشه موجود، فعالیت‌های تبلیغی اگرچه محترم و ارزشمند هستند، اما نمی‌توانند جایگاه اصلی خود را بیابند. در چارچوب فرمایش مقام معظم رهبری، تبلیغ شامل «تبیین نظام اسلامی، شاکله و وظایف آن تا وظایف شخصی» است. بخش بزرگی از تکالیف ما در تبیین وظایف اشخاص، فردی و مسائل مورد نیاز جامعه، یک ضرورت شرعی و وظیفه عالمان دین است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه بیان کرد: هنگامی که از افق تکالیف فردی فراتر رویم و به عرصه جهانی و «بلاغ مبین» در قلمرو فرهنگ، جامعه و سیاست بپردازیم، شناخت صحنه رقابت‌های تمدنی جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود. «غرب‌شناسی دقیق و نقادانه» برای نظام بلاغ مبین، بسیار ضروری است. امروزه تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار داریم که ریشه در رویکرد تمدنی غرب داشته و در تمامی زوایای زندگی بشر معاصر نفوذ یافته است.
اعرافی با اشاره به فعالان طرح «امین» در مدارس، اظهار داشتند: دانش‌آموزان با منظومه‌ای از علوم و فناوری‌ها مواجه هستند که در پشت صحنه و روح آن، یک نگاه فلسفی و تمدنی غربی نهفته است. هرگز به‌صورت متعصبانه دستاوردهای تحولات غرب را نفی نمی‌کنیم. این تحول بزرگ که از رنسانس آغاز و به دنیای مدرن و قرن ۲۱ منجر شد، دارای پشتوانه‌ای فلسفی، فکری و فرهنگی با اصول و شاخص‌های معین است که از منظر دین و به‌ویژه در تفسیر و قرائت امام راحل و مقام معظم رهبری و انقلاب اسلامی، تفاوت‌های بنیادینی با آن داریم.
وی در ادامه به سابقه تاریخی مواجهه‌های تمدنی اشاره و خاطرنشان کردند: در صدر اسلام نیز پیامبر اکرم(ص) در جزیره العرب با تمدن‌های زمانه خود مانند یونان، روم، ایران، چین و هند مواجهه داشتند؛ اما تفاوت بنیادین در این است که آن تمدن‌ها جزیره‌هایی بودند که با شاهراه‌ها و ابزارهایی به هم متصل می‌شدند، پیامبر در اون صحنه مبعوث شدند. اما امروز این‌چنین نیست. در حالی که انقلاب اسلامی در صحنه‌ای برانگیخته شد که یک تمدن مادیگرا در تمامی ساحت‌های زندگی بشر معاصر نفوذ کرده است.
عضو فقهای شورای نگهبان در توضیح این تفاوت افزود: یک اندیشه فلسفی تولید شد که در ارکان تمام علوم تنفس کرد، در شاکله علوم اجتماعی و انسانی معاصر جلوه‌گر شد، در فناوری‌ها بازتاب یافت و نهایتاً سبک‌های زندگی و حکمرانی و فرهنگی را به وجود آورد. این یک منظومه به هم‌پیوسته است که از پایه‌ای مشخص شروع و در جهان منتشر شده است. اگرچه نباید با این پدیده به‌صورت مزاجی و سلیقه‌ای برخورد کرد، اما باید دانست که در ذات این منظومه، اندیشه‌ها و زنجیره‌ای از «ایسم‌ها» و مکاتب نهفته که با ما تفاوت و گاهی در تضاد با اندیشه قدسی و الهی است. اینجاست که تفاوت راهبردی امام خمینی(ره) در سال ۴۲ و دوران پس از ایشان با دوره‌های پیشین آشکار می‌شود.
اعرافی ضمن تأکید بر احترام به تمامی بزرگان و نقش‌آفرینان نهضت‌های تاریخی ایران از جمله مشروطه، ملی شدن نفت و نهضت تنباکو، اذعان داشت: قیام امام خمینی (ره) دارای تمایزی بنیادین با سایر جنبش‌ها بود. مهم‌ترین وجه تمایز این نهضت، درک عمیق موازنه‌های جهانی و ماهیت تمدنی مبارزه، در شرایطی سخت و با کمترین عدد و امکانات، در قلب حوزه علمیه قم و در اوج هجوم اندیشه‌های غربی و حاکمیت دیکتاتوری‌های خشن بود.
وی افزود: نمونه بارز این درک استراتژیک، در سخنرانی تاریخی ایشان در روز عاشورا متجلی شد. امان راحل فرمودند که رژیم پهلوی، ایشان را از اشاره به ۳ موضوع آمریکا، اسرائیل و شخص شاه منع کرده بود، امام با شجاعتی کم‌نظیر، عمدتاً بر همین محورها تأکید کردند. این سخنرانی چنان ژرف و اثرگذار بود که در گزارش‌های بعدی دشمنان (سازمان سیا)، این پرسش مطرح شد که برای تهیه چنین سخنرانی، قطعاً جمعی ۵۰ یا ۶۰ نفره از جامعه‌شناسان و سیاستمداران پشتیبان آن بوده‌اند، غافل از اینکه این کلمات، برآمده از اندیشه ناب و بصیرت عمیق فردی بود که صحنه را به‌خوبی می‌شناخت. سخنرانی‌های عمیق امام در این زمینه که طی سال‌های ۴۲ و ۴۳ بیان شد، همواره مورد توجه بنده قرار می‌گرفت.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: امروز و در ادامه مسیر انقلاب اسلامی، ممیزه اصلی نهضت امام و اندیشه مبین انقلاب، دریافت همین پشت صحنه‌ای که در مواجهه صحنه کلان بلاغ مبین داریم است و موازنه‌ها را با آن تنظیم می‌کردند. برای تحقق حکمرانی مطلوب بلاغ مبین در عرصه رسانه و سایر حوزه‌ها، اولین شرط لازم، شناخت دقیق این صحنه، جهت‌گیری‌های کلان و جایگاه واقعی ما در این تفاوت است. این جهت‌گیری که بر پایه حیات دین و نگاه قدسی به انسان استوار است، امروزه با صراحت بیشتری از سوی آقای نابخرد آمریکا آشکار شده، تا آنجا که رهبران آنان صراحتاً خواستار تسلیم و هم‌اندیشی با خودشان شده‌اند. شناخت این واقعیت بنیادی و دشواری‌های سنگین این مسیر، که به‌ویژه طی ۲ سال اخیر تشدید شده مانند فقدان سید حسن نصرالله، مستلزم بصیرت، شناخت عمیق از پس‌زمینه‌های تحولات و درکی درست از کلیت این مواجهه تمدنی است.
آیت‌الله اعرافی بر چند محور کلان تأکید نمود و بیان کرد: یک: ضرورت نقش‌آفرینی در جبهه تمدنی؛ تجربیات ارزشمند شخصیت‌های اثرگذاری همچون سیدحسن نصرالله، که اگرچه اقدامات بزرگ در نگاه اول دشوار به نظر می‌رسند، اما انقلاب اسلامی ثابت کرده است که دستیابی به آنها کاملاً ممکن است. این نگرش یک مسئله بنیادی است که نحوه تنظیم «بلاغ مبین» را تعیین می‌کند. با احترام به تمامی فعالیت‌های تبلیغی و ارزشمند موجود، یک داستان فراتر وجود دارد که این سطح، مستلزم آگاهی‌های عمیق‌تر و شناخت «روح فرهنگ معاصر» و «جهت‌گیری‌های کلان تمدن غربی» است. اگرچه حوزه‌های علمیه در این زمینه اقدامات قابل‌توجهی داشته‌اند، اما هنوز جای کارهای زیادی است.
وی در ادامه به تبیین مواضع مختلف در این عرصه پرداخت و بیان داشت: برخی از گروه‌ها اساساً این مسئله را درک نمی‌کنند یا نمی‌خواهند بفهمند، و در این جبهه تمدنی کلان، سخنشان سخن انقلاب اسلامی نیست. در مقابل، جمع کثیری اگر به این مسئله کلی توجه کنند، نه‌تنها آن را می‌پذیرند، که خود را در این جبهه کلان تمدنی و در مسیر ساختن یک منظومه جدید در دنیای معاصر می‌بینند. در نتیجه با محقق شدن این نگاه، امکان تقسیم کار، تعامل و حتی همکاری با بیرون به‌شرط عدم آسیب به گفتمان کلان انقلاب اسلامی فراهم می‌شود و نیروهای درونی می‌توانند به زنجیره‌ای منسجم برای پیشبرد این آرمان بزرگ تبدیل شوند.
عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به ضرورت بهره‌گیری از علوم رسانه‌ای و تبلیغی برای تحقق«تبلیغ و بلاغ مبین»، بر لزوم شکل‌گیری یک منظومه دانشی پیرامون این مفهوم تصریح کرد: دو: الزام توسعه علوم مرتبط با «بلاغ مبین»؛ گام‌های برداشته‌شده توسط نهادهای مختلف و نیز حوزه‌های علمیه در طراحی و اجرای درخت‌واره رشته‌ها، شاخه‌ها و گرایش‌های متناسب با این حوزه در سال‌های اخیر قابل تقدیر است. ما در درخت‌واره رشته‌ها ۱۶ حوزه دانشی داریم که در حوزه ۱۰ و ۱۱ آن مربوط به علوم بلاغ مبین است، همچنین ۲۰ گرایش در حوزه‌های مرتبط با تبلیغ و ارتباطات، فرهنگ و هنر و تمدن و اخلاق و تربیت که مستقیماً با این مقوله در ارتباط هستند. با این حال، شکل‌گیری یک «نقشه جامع» برای «علوم بلاغ مبین» ضروری خواندند و از تمامی نهادهای ذی‌ربط می‌خواهیم تا برای تحقق این مهم تلاش کنند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه اظهار داشت: سه: لزوم تعمیم نگاه «بلاغ مبین» بر تمامی دانش‌ها و اقدامات؛ این مهم بر ۲ نگاه به مقوله تبیین و تبلیغ متمرکز است. نگاه اول، معطوف به فعالان مستقیم این عرصه است. اما نگاه دوم «نگاه برون‌گرا»، نگاهی مقسمی است که باید بر تمامی دانش‌ها، اقدامات و حرکات سایه افکند و سهم خود را بگیرد. این امر مستلزم تلاشی مضاعف دارد که سال‌هاست بر روی این مهم کار می‌شود.
اعرافی افزود: موضوع بلاغ مبین و رویکرد برون‌گرایی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این رویکرد می‌بایست در تمامی قلمروهای ۱۶ گانه حوزه‌های دانشی و همچنین در همه عرصه‌های عملکردی، حضوری فعال و سایه‌افکن داشته و سهم خود را به درستی ایفا نماید. در حال حاضر فاصله قابل توجهی تا تحقق این امر وجود دارد.
آنچه مورد اشاره است، فراتر از یک اقدام ساده بوده و ایجاد پیوند و رویکردی نظام‌مند در زمینه تبیین و تبلیغ، در کلیه حوزه‌های دانشی، مهارتی و علمی تا عرصه‌های عملکردی و اقدامات عملی را شامل می‌شود. این نکته، امری مهم تلقی شده و می‌بایست از سوی تمامی مسئولان مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی اذعان کرد: چهارم؛ با تأکید بر مقدمه ابتدایی، نگاه به عرصه جهانی، ضرورتی انکارناپذیر است. اگرچه فعالیت‌های ما متخصصانه و در بستر منطقه‌ای انجام می‌پذیرد، اما بدون داشتن نگاهی جهانی، هیچ اقدام منطقه‌ای نیز به موفقیت نخواهد رسید. این موضوع نیز نکته‌ای است که می‌بایست مدنظر باشد.
عضو فقهای شورای نگهبان بیان کرد: پنجم؛ حوزه‌های علمیه از پیام‌های بسیار غنی و متکثری برخوردار است، اما سهم بسیار اندکی از این محتوای ارزشمند به رسانه و فضای مجازی راه می‌یابد. بارها به دوستان در خبرگزاری‌ها تأکید شده که می‌بایست به گونه‌ای عمل نمایند که از دل هر تحقیق و مجموعه‌ای، پیام مناسب را استخراج و با بازسازی متناسب با فضای مجازی، ارائه دهند. اگر میزان انجام این کار در حال حاضر تنها یک درصد باشد، باید بر تبدیل بی‌نهایت محتوای معارف اسلامی به زبان رسانه و هنر، تسلط یابیم. اقدامات انجام‌شده در قبال حجم عظیم کار پیش رو، بسیار اندک است و اینگونه جلسات می‌توانند در ایجاد فضاهای نوین مؤثر واقع شوند. خوشبختانه عزیزانی در این عرصه وارد شده و نقش‌آفرینی کرده‌اند، اما این میزان به هیچ وجه کافی نیست. همه در این زمینه مسئولیم و هیچ‌کس نباید منتظر دیگری بماند. مدیریت تنها بخشی از کار است و نهادهای دیگر، هر فرد و هر طلبه‌ای، خود پرچمدار این عرصه است. تبدیل آن محتوای غنی با نگاهی جامع و بر اساس حکمرانی تبلیغی و بلاغ مبین، به پیامی مناسب در این صحنه بزرگ، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
اعرافی خاطرنشان کرد: نکته پایانی؛ باید آگاه باشیم که تحولات شگرف در حوزه علوم شناختی و هوش مصنوعی، در حال ایجاد امواج و تکانه‌های سنگینی است که می‌بایست از هم‌اکنون برای آن چاره‌اندیشی نمود. دنیاهای پیچیده‌ای در حوزه‌های دانشی، پژوهشی، تبلیغی، فرهنگی و بلاغی پیش روست که اگر برای آن نیندیشیم، بدون شک عقب خواهیم ماند. اگرچه دوستان اقداماتی را آغاز کرده‌اند، اما عرصه کار بسیار وسیع‌تر است.
به گفته وی، تشکیل این جلسه، پدیده‌ای مبارک است؛ چرا که رسانه‌های ملی و فراملی و جریان‌های رسانه‌ای داخل و خارج از کشور، همگی می‌توانند با حوزه‌های علمیه همراه شده و به دستاوردهای جدیدی دست یابند. حوزه به تنهایی قادر به استفاده مستقیم از این همه رسانه و هنرهای متنوع برای انتقال پیام دین به جامعه و جهان معاصر نیست. این انتقال، نیازمند همبستگی تمامی دلسوزان این آرمان است. حوزه می‌تواند منبع جوشانی برای عرضه این معارف باشد، اما قطعاً نیازمند هم‌اندیشی و هم‌افزایی با همه رسانه‌هاست.
اعرافی گفت: هیچ راه مستقیمی جز بهره‌گیری از رسانه‌ها و هنرهای متنوع برای انتقال پیام دین به جامعه و جهان معاصر وجود ندارد. انتقال پیام دین به جامعه جهانی نیازمند همبستگی و همکاری همه کسانی است که دل در گرو این آرمان دارند. حوزه‌های علمیه می‌توانند منبعی جوشان از معارف الهی باشند و این معارف را به خوبی عرضه کنند، اما تحقق این هدف بزرگ، نیازمند هم‌اندیشی و هم‌افزایی با همه رسانه‌هاست.
آیت‌الله اعرافی تصریح کرد: اقدام تسنیم در راه اندازی سایت ویژه حوزه و روحانیت پدیده مبارکی است. رسانه های ملی و فراملی و جریان های رسانه ای داخل کشور و خارج کشور همه می توانند در کنار حوزه به آورده های جدیدی دست یابند. حوزه به هیچوجه مستغنی از رسانه های متنوع و هنرهای متنوع برای انتقال پیام دین به جامعه و جهان معاصر نیست.
مدیر حوزه های علمیه کشور ضمن قدردانی از حضور نمایندگان رسانه‌ها در این نشست اظهار داشت: از رسانه ملی و دیگر رسانه‌های عزیز به‌ویژه خبرگزاری تسنیم، که رسانه‌ای ارزشمند و قابل تقدیر است، صمیمانه سپاسگزارم. امیدوارم این نشست، گامی مؤثر در مسیر برداشتن قدم‌های بزرگ‌تر در جهت ترویج و تبیین معارف دینی باشد.
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
