بازار؛ گروه بورس: در هفته نخست شهریور، بازار سرمایه ایران با موجی از اخبار سیاسی و اقتصادی مواجه شده که شرایط نرمال معاملات را بهم ریخته اند، هرچند نمادهای مثبت نیز در بازار وجود داشت. آنچه در واقعیت رخ داده، چیزی جز تردید، احتیاط و تماشای منفعلانه نیست. نوار بدبینی که در هفته های گذشته شکل گرفته ، حالا با نوسانات اخیر بازار، به‌نظر می‌رسد محکم شده است. بازار نشان داده که برای عبور از پیله‌ای که به دور خود تنیده، راهی دشوار در پیش دارد.
بسیاری از تحلیل‌گران این ماه را یکی از پرخبرترین و پرچالش‌ترین دوره‌های بورس می‌دانند. روزهایی که با هر قدم به مهرماه، بر شدت اخبار افزوده می‌شود و سهامداران شب‌ها را با رصد و تحلیل خبرها سپری می‌کنند. در هفته نخست بازار میزبان مجموعه‌ای از اخبار سیاسی و اقتصادی بود که فضای متفاوتی را رقم زد. از یک‌سو، خبرهایی از مکانیسم ماشه، مذاکرات میان روسیه و آمریکا وتصرف غزه منتشر شد که برخی آن را زمینه‌ساز چالش ایران و غرب می‌دانند.
علیرضا سادات معتقد است که بازار سرمایه در وضعیت پیچیده‌ای قرار دارد. مؤلفه‌های بنیادی، سیاسی و روانی به‌گونه‌ای درهم‌تنیده شده‌اند که بسیاری از فعالان ترجیح می‌دهند فعلاً تماشاچی باشند. برخی نیز با ترکیب دارایی‌های امن مانند صندوق‌های طلا و درآمد ثابت، از فضای پرریسک بازار فاصله گرفته‌اند
در کنار این تحولات سیاسی، اخبار اقتصادی دیگر مورد توجه قرار نگرفت. از جمله بحث تک‌نرخی شدن ارز که اخیرا از سوی وزیر اقتصاد مطرح شد و همچنین تغییرات در قیمت‌گذاری خودرو که به سود خودروسازان تمام شد. این اخبار در شرایطی نرمال می‌توانستند آغازگر یک رالی صعودی باشند، اما به‌عنوان محرک‌های موقتی نیز عمل نکردند که تحت تاثیرریسک های سیستماتیک است.
علیرضا سادات کارشناس بورس به خبرنگار بازار گفت: مهم‌ترین مانع در برابر تحرک بازار، خروج جریان نقدینگی است. حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان پول فعال که پیش‌تر موتور محرک بازار بود، اکنون یا در پرتفوی پارک شده یا به‌طور کامل از بازار خارج شده است. این خروج، ضربه‌ای جدی به توان بازار وارد کرده و تا زمانی که راه بازگشت این نقدینگی مشخص نشود، نمی‌توان انتظار موج‌های پایدار داشت. نگاه این جریان پول نیز به وضوح نشان می‌دهد که ریسک‌های سیاسی، به‌ویژه عدم قطعیت در تصمیمات کلان، مانع از ورود مجدد آن به بازار شده‌اند. سرمایه‌گذاران عمده با دیدگاهی محتاطانه، ترجیح می‌دهند تا روشن شدن وضعیت سیاسی، از خرید سهام خودداری کنند.
وی افزود: در این وزن‌کشی، سه مؤلفه کلیدی می‌تواند نقش‌آفرینی کند. نخست، تحولات سیاسی و به‌ویژه مکانیسم ماشه که اگر فعال شود، می‌تواند جهت‌گیری بازار را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. سرمایه‌گذاران منتظرند تا طی یک ماه آینده، وضعیت این مؤلفه روشن شود. دوم، ورود پول حقوقی‌هاست که برآوردهایی از حجم ۲۰ هزار میلیارد تومان آن مطرح شده و می‌تواند با اقدامات سازمان بورس وارد بازار شود و کف‌های حمایتی را تقویت کند. سوم، موج اخبار مثبت اقتصادی است که اگرچه توان ایجاد موج‌های بلند را ندارد، اما می‌تواند بخشی از نقدینگی پارک‌شده را تحریک کرده و اندکی امیدواری به بازار تزریق کند.
سادات در ادامه گفت: بازار سرمایه در وضعیت پیچیده‌ای قرار دارد. مؤلفه‌های بنیادی، سیاسی و روانی به‌گونه‌ای درهم‌تنیده شده‌اند که بسیاری از فعالان ترجیح می‌دهند فعلاً تماشاچی باشند. برخی نیز با ترکیب دارایی‌های امن مانند صندوق‌های طلا و درآمد ثابت، از فضای پرریسک بازار فاصله گرفته‌اند. در این میان، موضوع نرخ ارز و نرخ بهره، همچنان به‌عنوان پادشاهان بی‌رقیب تغییر رفتار در بازارها شناخته می‌شوند. هرگونه تصمیم‌گیری در این حوزه، می‌تواند موجی بلند و پایدار در بازار سرمایه ایجاد کند.
این کارشناس تصریح کرد: تجربه نشان داده که تغییر رفتار اقتصادی دولت، به‌رغم آگاهی کامل وزرا و مسئولان، به امری دشوار و گاه غیرممکن تبدیل شده است. زمزمه‌های اخیر از سوی رئیس مجلس و وزیر اقتصاد درباره پایان دادن به ارز ترجیحی و حرکت به سمت تک‌نرخی شدن، اگرچه امیدوارکننده‌اند، اما با مقاومت شدید ذی‌نفعان مواجه‌اند. منافع گسترده‌ای در حفظ نرخ ترجیحی نهفته است و همین موضوع، مانع از اصلاحات ساختاری شده است.
سیاست گذاری ارزی مساله جدی بورس
بازار سرمایه در آستانه یک تصمیم‌گیری بزرگ قرار دارد. ادامه مسیر فعلی، روند نزولی به معنای مرگ تدریجی بازارهاست. اما اگر عقلانیت اقتصادی بتواند بر رانت‌خواری های مزمن غلبه کند، شاید روزنه‌ای از امید برای بهبود و رشد پایدار گشوده شود، هرچند در صورتی که مکانیسم ماشه رخ دهد از مسیر دیگری فشار اقتصادی افزایش می یابد.
به گفته فردین آقابزرگی چالش‌های ساختاری و مقاومت‌های ذی‌نفعان مانع از تحقق تکر نرخی شدن ارز شده‌اند. منافع گسترده‌ای در حفظ نرخ ترجیحی نهفته است که برخی آن را رگ حیاتی خود می‌دانند و حاضر نیستند به‌راحتی از آن چشم‌پوشی کنند
فردین آقابزرگی کارشناس بورس در گفت گو با بازار گفت: با توجه به شرایط فعلی، یکی از مهم‌ترین محورهای تأثیرگذار بر رفتار بازار سرمایه، موضوع نرخ ارز است. این مؤلفه نه‌تنها در فضای اقتصادی کشور بلکه در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که هرگونه تغییر در نرخ ارز، به‌ویژه افزایش نرخ نیما و حرکت به سمت نرخ منطقی، توانسته موتور محرک بسیاری از موج‌های صعودی در بازار باشد. از همین رو، بحث تک‌نرخی شدن ارز بار دیگر در صدر توجهات قرار گرفته است.
وی افزود: با وجود این، چالش‌های ساختاری و مقاومت‌های ذی‌نفعان مانع از تحقق تکر نرخی شدن ارز شده‌اند. منافع گسترده‌ای در حفظ نرخ ترجیحی نهفته است که برخی آن را رگ حیاتی خود می‌دانند و حاضر نیستند به‌راحتی از آن چشم‌پوشی کنند. این گروه‌ها، که در ساختار تصمیم‌گیری نیز نفوذ قابل توجهی دارند، با هرگونه اصلاح در این حوزه مخالفت می‌کنند و مانع از اجرای سیاست‌های عقلانی می‌شوند. به همین دلیل، هرچند زمزمه‌هایی از اصلاح شنیده می‌شود، اما در عمل، این روند با موانع جدی مواجه است.
این کارشناس تصریح کرد: در کنار این موضوع، مکانیسم ماشه نیز به‌عنوان یک متغیر سیاسی مهم، می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر بازار سرمایه داشته باشد. اگر این مکانیسم فعال شود، نه‌تنها فضای سیاسی کشور دستخوش تغییر خواهد شد، بلکه بازار ارز نیز بار دیگر وارد چرخه‌ای از تنش و نوسان خواهد شد. این امر می‌تواند تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را با چالش‌های بیشتری مواجه کند و روند اصلاحات را متوقف سازد.
با این حال، هرگونه تصمیم مثبت در حوزه نرخ ارز حتی در شرایط پرریسک سیاسی قابلیت ایجاد یک موج بلند رشد در بازار سرمایه را دارد. این تصمیم می‌تواند ارزندگی بازار را ارتقا داده و بخش قابل توجهی از نقدینگی، به‌ویژه سرمایه حقوقی‌ها، را به سمت بازار هدایت کند. در ماه‌های اخیر، دولت با شفافیت بیشتری درباره تصمیمات اقتصادی سخن گفته و از موضوعاتی چون حذف ارز ترجیحی و اصلاح نرخ بنزین پرده برداشته است. این شفافیت، اگر با اقدامات عملی همراه شود، می‌تواند نقطه آغاز تحولات مثبت باشد.
منبع:تحلیل بازار
