جمعیت ایران در آستانه تغییرات چشمگیر است. داده های رسمی نشان می دهد که در سالهای آینده ، این کشور با ترکیب متفاوتی از جمعیت روبرو خواهد شد. تغییری که به تعداد کل جمعیت محدود نمی شود ، بلکه در عمق سن ، ساختار استانی و جنسیتی نیز محدود نمی شود. این تحولات عواقب گسترده ای برای اقتصاد ، سیاست های اجتماعی و حتی سبک زندگی مردم خواهد داشت.
طبق روشهای آماری ، مرکز آماری ایران چندین سناریو را برای آینده جمعیت ترسیم کرده است. این سناریوها از باروری شدید تا رشد بالا متغیر است. نکته مهم این است که آینده جمعیت کشور به شدت با سیاست های تحت حمایت خانواده و شرایط اجتماعی و اقتصادی گره خورده است. هر یک از این سناریوها تصویری متفاوت از ایران را به ما نشان می دهد. از جامعه ای با رشد کم و پیری گرفته تا وضعیتی با افزایش قابل توجه در جمعیت جوان.
تخمین ها نشان می دهد که جمعیت ایران در سال ۲ بسته به سناریوی باروری ، بین ۱ تا ۲ میلیون نفر خواهد بود. در نگاه اول ، این تفاوت خیلی بزرگ به نظر نمی رسد ، اما در پشت این تعداد نکته مهمی است: حتی اگر میزان باروری افزایش یابد ، رشد جمعیت ایران دیگر سریع نخواهد بود. به عبارت دیگر ، کشور وارد مرحله جدیدی شده است. مرحله ای که با ثبات جمعیت و آغاز روند پیری همراه است.
یکی از مهمترین یافته ها تفاوت شدید بین رشد جمعیت در استان ها است. برخی از استان ها در جنوب و شرق ایران رشد خواهند کرد و این می تواند فشار جدیدی بر منابع آب ، آموزش و اشتغال وارد کند. در مقابل ، تعدادی از استان های غربی و شمالی کاهش جمعیت را تجربه می کنند که نتیجه تخلیه تدریجی شهرها و افزایش پیری است. این ناهموار می تواند باعث توسعه و تفاوت های اقتصادی بین مناطق مختلف کشور شود.
تحولات جمعیت ایران فقط در تعداد کل خلاصه نمی شود. داده ها نشان می دهد که سهم کودکان کاهش می یابد و سهم سالمندان تا سال افزایش می یابد. از نظر ظاهری ، این تغییر ممکن است کوچک به نظر برسد ، اما در عمل تعیین کننده است. جمعیت پایین در سنین پایین به معنای کاهش ورودی نیروی جدید به بازار کار است و از طرف دیگر ، جمعیت بالاتر سالمندان بار سنگین صندوق های بازنشستگی و سیستم بهداشتی خواهد بود.
نکته قابل توجه دیگر تغییر در ترکیب جمعیت زنان است. سهم زنان سالخورده به طرز چشمگیری در حال افزایش است و این احتمالاً فشار بیشتری به سیستم بهداشت و تأمین اجتماعی وارد می کند. از طرف دیگر ، افزایش جمعیت زنان در سن اشتغال می تواند فرصتی برای رشد اقتصادی باشد. اما مشروط بر اینکه موانع ساختاری برای بازار کار برطرف شود. در غیر این صورت ، این تغییر می تواند منجر به بیکاری گسترده در بین زنان تحصیل کرده و حتی مهاجرت نخبه شود.
آینده جمعیت ایران پر از تغییرات است که برخی از آنها در آمار امروز دیده می شود. یک جمعیت مسن ، توزیع نامتعادل بین استانها و فشارهای جدید بر بازار کار و سیستم رفاه ، بخشی از تصویری است که ما تا سال در مقابل خود داریم. اما همه چیز قطعی نیست ؛ مسیر آینده به تصمیمات و سیاست هایی که امروزه اتخاذ می شود بستگی دارد.
