اکوایران: نتایج یک تحقیق نشان می دهد که سیاست های چپ و کمونیستی هوگو چاوز باعث شده است که رفاه مردم ونزوئلا کاهش چشمگیری داشته باشد. بنابراین لازم است سیاستگذاران از تجربه چاوز در ونزوئلا درس بگیرند و سیاست هایی را در راستای آموزه های اقتصاد و تعامل با کشورهای جهان اتخاذ کنند.
روایت ابر تورم و رشد کم اقتصاد ونزوئلا سالهاست که در بین مردم و اقتصاددانان وجود داشته است. می توان گفت یکی از عوامل اصلی این حادثه در ونزوئلا هوگو چاوز رئیس جمهور سابق این کشور است.
هوگو چاوز توسط برخی گروه های چپ و به ظاهر عدالت خواه به عنوان قهرمانی که زندگی مردم عادی ونزوئلا را بهبود بخشیده است، می دانند. برعکس، از دیدگاه بسیاری دیگر، او کسی است که تأثیر منفی شدیدی بر اقتصاد ونزوئلا داشته است. از این رو لازم است تحقیقاتی مستند با روش های علمی دقیق انجام شود تا تأثیرات دوره ریاست جمهوری هوگو چاوز و سیاست های او بر اقتصاد ونزوئلا بررسی شود.
بر این اساس کوین گریر از دانشگاه فناوری تگزاس و نورمن مینارد از دانشگاه اوکلاهاما با روشی خاص به تحلیل تاثیرات ریاست جمهوری هوگو چاوز بر اقتصاد ونزوئلا پرداخته اند. اکو ایران در گزارشی به این تحقیق پرداخته است.
عقب ماندگی درآمد سرانه ونزوئلا در دوران چاوز
نتایج تحقیق حاکی از آن است که در کشورهای مشابه ونزوئلا در گروه کنترل، تأثیر عدم حضور چاوز در ریاست جمهوری کاملاً مشخص است. برای اینکه ببینیم عملکرد چاوز در درآمد سرانه ونزوئلا چگونه بوده است، یک گروه کنترل از کشورهای مشابه ونزوئلا تشکیل شد. به عبارت دقیق تر، کشورهای گروه کنترل شامل ایران، کانادا، پرو، مکزیک و برزیل بودند که ایران بالاترین وزن را در بین آنها داشت و در واقع شبیه ترین کشور به ونزوئلا شناخته شد. بر این اساس میانگین درآمد سرانه کشورهای گروه کنترل بسیار بیشتر از ونزوئلا چاوز است و بنابراین نتایج مقاله تأثیر منفی عملکرد چاوز بر تولید ناخالص داخلی این کشور و درآمد سرانه آن را نشان می دهد.
حضور و غیاب چاوز هیچ تفاوتی نداشت
بررسی ها نشان می دهد که اولویت اول و اصلی دولت هوگو چاوز رشد اقتصادی و افزایش درآمد سرانه نبوده است. از سوی دیگر چاوز توجه بیشتری به افزایش کیفیت خدمات بهداشتی، کاهش فقر و نابرابری داشت.
اما به نظر می رسد کارنامه هوگو چاوز در این موارد چندان مشخص نیست و شاخص ها حاکی از عقب ماندگی ونزوئلا از کشورهای مشابه است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که امید به زندگی در دوره چاوز افزایش یافته است، اما اگر چاوز در ونزوئلا به قدرت نمی رسید، این شاخص همچنان افزایش می یافت و احتمالاً این افزایش بیشتر از ونزوئلا چاوز بود. به زبان اعداد، در ترکیب کشورهای گروه کنترل که کشورهایی شبیه به ونزوئلا هستند، امید به زندگی مردم یک سال بیشتر از ونزوئلا تحت رهبری چاوز بوده است.
همچنین برآوردها نشان می دهد که نرخ فقر و نابرابری و در نهایت خدمات بهداشتی در ونزوئلا بدون توجه به رئیس جمهور بودن یا نبودن چاوز بهبود می یابد و سیاست های این فرد تاثیری بر روند کاهش فقر و نابرابری و افزایش کیفیت خدمات درمانی در ونزوئلا نداشته است.
چگونه ونزوئلا را بدون چاوز بررسی کنیم؟
برای تخمین تاثیر چاوز و سیاست‌های او بر درآمد، سلامت، فقر و نابرابری در ونزوئلا، به کنترلی نیاز داریم که به ما نشان دهد در غیاب چاوز، متغیر هدف (خروجی) چگونه خواهد بود.
برای محاسبه و ارزیابی عملکرد چاوز، از آنجایی که هیچ مشاهده ای از ونزوئلا پس از سال ۱۹۹۹ در زمانی که چاوز رئیس جمهور نیست در دسترس نیست، بنابراین گروه کنترل را که از کشورهای مشابه ونزوئلا تشکیل شده است، با ونزوئلا قبل و بعد از چاوز مقایسه می کنیم.
«ونزوئلا فرضی» در واقع میانگین وزنی عملکرد سایر کشورها است. به عنوان مثال، درآمد سرانه فرضی ونزوئلا میانگین وزنی درآمد سرانه در کشورهای کنترلی است که مشابه ونزوئلا هستند. از آنجایی که هیچ یک از کشورهای گروه کنترل رهبری مانند چاوز (یا فردی با مداخلات سیاسی مشابه) نداشتند، این کشورها باید مستقل از تأثیرات مستقیم انتخاب او باشند. اینها در حالی است که کشورهای گروه کنترل تحت تأثیر عواملی هستند که اقتصاد ونزوئلا را نیز تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین اگر چاوز رئیس جمهور این کشور نبود، می توان عملکرد ونزوئلا را ارزیابی کرد.
مروری بر تاریخ ونزوئلا و ریاست جمهوری هوگو چاوز
ونزوئلا یکی از اعضای موسس اوپک است و از زمان بحران نفتی ۱۹۷۳، سرنوشت اقتصادی آن به شدت با نوسانات قیمت نفت مرتبط بوده است. از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۹۸، ونزوئلا یک سیستم دموکراتیک داشت که در آن سیاست این کشور عمدتاً توسط دو حزب کنترل می شد. با این حال، عملکرد ضعیف اقتصادی در دهه ۱۹۹۰ منجر به نارضایتی گسترده مردم شد.
در سال ۱۹۹۲، هوگو چاوز یک افسر نظامی بود که یک کودتای نافرجام را رهبری کرد. او در سال ۱۹۹۴ توسط رئیس جمهور وقت، رافائل کالدرا مورد عفو قرار گرفت. در سال ۱۹۹۸ چاوز با اختلاف زیادی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد و در سال ۱۹۹۹ با تشکیل مجلس مؤسسان و تدوین قانون اساسی جدید انقلاب خود را به نام بولیوارییسم آغاز کرد. این قانون اساسی جدید بر پیشرفت اجتماعی و حقوق بشر تأکید داشت. وی همچنین سیستم قانونگذاری را از دو مجلسی به تک مجلسی تغییر داد و اختیارات قوه مجریه را به میزان قابل توجهی افزایش داد. مدت دوره ریاست جمهوری از ۵ سال به ۶ سال افزایش یافت و امکان دو دوره متوالی برای ریاست جمهوری فراهم شد.
دوره ریاست جمهوری چاوز از منظر شاخص های ذهنی مختلف مورد استفاده در ادبیات نهادی و رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. برای مثال، متغیر «محدودیت در اختیارات و قدرت دولت» از ۱۴ سال قبل از دوره چاوز (۱۹۸۵ تا ۱۹۹۸) میانگین ۶ داشت، اما در طول ۱۴ سال دولت او (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲) به ۴.۲ کاهش یافت. متغیر «رقابت سیاسی» بین این دو دوره ۲۶ درصد کاهش یافت و میانگین امتیاز «دموکراسی» ونزوئلا نیز ۴۵ درصد کاهش یافت و از ۸.۵ به ۴.۵ رسید. در هر سه شاخص، عدد کمتر به معنای کاهش پاسخگویی سیاسی رئیس جمهور است.
چاوز همچنین چندین موج ملی شدن اقتصادی از جمله صنایع (نفت و گاز، آهن، فولاد، سیمان، معدن)، غذا (تولید برنج، فروشگاه های زنجیره ای مواد غذایی، زمین های کشاورزی، توزیع مواد غذایی) و خدمات (بانکداری، ارتباطات، هتل ها) را رهبری کرد. این اقدامات در شاخص های نهادی بین المللی نیز منعکس شد. به عنوان مثال متغیری به نام «نمایه سرمایه گذاری» وجود دارد که تا حدودی با خطر مصادره اموال مرتبط است. این متغیر از میانگین ۵.۵۴ در دوران پیش از چاوز به ۳.۷۵ در دوران ریاست جمهوری او کاهش یافت که به معنای کاهش ۳۲ درصدی و نشانه بدتر شدن فضای سرمایه گذاری است.
بنابراین چاوز قدرت را در دولت متمرکز کرد و سیستم نظارت و توازن بین قوا را که قبلا وجود داشت تضعیف کرد. نتایج این تحقیق یکی از بهترین نمونه هایی است که اهمیت تحقیقات کمی را در سیاست گذاری نشان می دهد. سیاست گذاران باید نتایج این مطالعات را رصد کنند تا از پیامدهای تصمیماتی که می گیرند بهتر مطلع شوند. شاید اگر در زمان چاوز تحقیقات نتایج و تأثیرات تصمیمات او را نشان می داد، اکنون ونزوئلا کشوری توسعه یافته با درآمد سرانه بالا، تورم پایین و سرمایه گذاری مناسب بود.
