بازار؛ گروه بورس: در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۴، بازار فولاد ایران تصویری دوگانه از خود نشان داد. تقاضا برای میلگرد و محصولات فولاد میانی نظیر بیلت و بلوم افزایش یافت، در حالی که تیرآهن و ورقهای فولادی با افت تولید و کاهش تقاضا مواجه شدند. این روند در شرایطی شکل گرفت که در سطح جهانی تولید فولاد خام رشد ملایمی داشت، اما برخی محصولات مانند میلگرد در چین و ترکیه با کاهش قیمت و افت تولید روبهرو شدند، در حالی که اروپا و بخشهایی از آسیا رشد نسبی در تولید ورق گرم و فولاد خام را تجربه کردند. چنین نوساناتی مستقیماً بر بازار ایران اثر گذاشت و فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان داخلی، بهویژه در بخش تیرآهن و ورق فولادی، وارد کرد.
بازار فولاد ایران در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ تصویری دوگانه ارائه داد؛ افزایش تقاضا برای میلگرد و فولاد میانی از یک سو و افت تولید تیرآهن و ورقهای فولادی از سوی دیگر
آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان میدهد که افزایش تولید فولاد میانی در کشور ناشی از نبود محدودیتهای گازی در پاییز و نیاز صنایع پاییندستی به مواد اولیه بوده است. میلگرد نیز بهعنوان محصول پرمصرف در پروژههای عمرانی و ساختمانی، همچنان تقاضای بالایی داشت، هرچند رکود نسبی در بخش مسکن مانع از جهش بزرگ در تولید شد. در مقابل، تیرآهن با کاهش ۲۷.۴ درصدی تولید بیشترین افت را تجربه کرد؛ افتی که عمدتاً به تغییرات خطوط تولید در ذوبآهن اصفهان و کاهش تقاضای داخلی نسبت داده میشود. ورقهای فولادی نیز به دلیل رکود بازار، موانع صادراتی و واردات مستمر ورق خارجی با کاهش تولید مواجه شدند.
وضعیت بازار جهانی فولاد
در عرصه جهانی، گزارشهای انجمن جهانی فولاد نشان میدهد که آسیا با رشد ۰.۹ درصدی و اروپا با افزایش ۵.۷ درصدی تولید فولاد خام در سال ۲۰۲۴ پیشرفت داشتند، در حالی که آمریکای شمالی با کاهش ۳.۶ درصدی روبهرو شد. چین همچنان بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان باقی ماند و تولید سالانهاش ۲.۹ درصد رشد داشت، اما در ماههای پاییز افت ۶ درصدی را تجربه کرد. هند و ترکیه رشد مثبت در تولید میلگرد و فولاد خام داشتند، در حالی که ژاپن، روسیه و کره جنوبی با کاهش تولید مواجه شدند. در بازار جهانی، میلگرد در چین و ترکیه با افت قیمت و تولید همراه شد، اما ورق گرم در اروپا و آمریکا ثبات نسبی خود را حفظ کرد.
این تحولات جهانی اثر مستقیم بر بازار ایران گذاشت. افزایش تولید فولاد میانی در ایران همسو با روند جهانی بود و نیاز صادراتی و داخلی آن را تقویت کرد. در مقابل، افت تولید تیرآهن و ورق فولادی در ایران با رکود جهانی این محصولات همراستا شد و فشار بیشتری بر تولیدکنندگان داخلی وارد آورد. کاهش تولید در کشورهایی مانند روسیه و کره جنوبی فرصتهایی برای ایران در بازار صادراتی ایجاد کرد، اما تحریمها و محدودیتهای بانکی مانع بهرهبرداری کامل از این ظرفیتها شدند.
در نهایت، بازار فولاد ایران در هشت ماهه نخست ۱۴۰۴ تحت تأثیر دوگانگی قرار گرفت: رشد در بخش میانی و مواد اولیه از یک سو، و افت در محصولات نهایی مانند تیرآهن و ورق فولادی از سوی دیگر؛ وضعیتی که نشاندهنده چالشهای ساختاری و وابستگی شدید به شرایط جهانی است.
چشمانداز تأمین مواد اولیه صنعت فولاد و آهن در سال پیشرو
پس از بررسی وضعیت تولید و تقاضای محصولات فولادی در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۴، اکنون نگاهها به آینده معطوف شده است؛ آیندهای که پرسش اصلی آن چگونگی تأمین مواد اولیه برای صنعت فولاد ایران است. این موضوع نه تنها ظرفیت تولید داخلی را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه مسیر صادرات و جایگاه ایران در بازار جهانی فولاد را نیز تعیین خواهد کرد.
سنگآهن همچنان ستون اصلی زنجیره فولاد کشور به شمار میرود. رشد بیش از ۸ درصدی تولید کنسانتره در سال جاری نشان داد که ظرفیت معدنی ایران توان پاسخگویی نسبی دارد، اما در سال پیشرو فشار تقاضا بر معادن افزایش خواهد یافت. از یک سو رشد تولید فولاد میانی نیاز بیشتری به سنگآهن ایجاد میکند، و از سوی دیگر محدودیتهای زیستمحیطی و فرسودگی تجهیزات برخی معادن، ظرفیت عرضه را کاهش میدهد. در کنار این عوامل، رقابت صادراتی به بازارهای چین و هند نیز وجود دارد، اما تحریمها و مشکلات حملونقل مانع بهرهبرداری کامل از این فرصتها خواهد بود.
ایران در حوزه آهن اسفنجی مزیت نسبی دارد و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان جهان محسوب میشود. رشد ۸ درصدی تولید در سال جاری نشان داد که این بخش توانسته از محدودیتهای انرژی عبور کند. با این حال، ریسک محدودیت گاز در زمستان همچنان تهدیدی جدی است. هزینه تولید پایینتر نسبت به بسیاری کشورها و نیاز کشورهای همسایه مانند ترکیه و پاکستان به واردات آهن اسفنجی، فرصتهای صادراتی را تقویت میکند، اما محدودیتهای بانکی و بیمهای همچنان سد راه توسعه این بازار باقی مانده است.
در مقابل، زغالسنگ ککشو حلقه آسیبپذیر زنجیره فولاد ایران است. وابستگی شدید به واردات از چین و آسیای میانه، ریسکهای ژئوپلیتیک و مشکلات حملونقل را به دغدغهای دائمی تبدیل کرده است. بدون سرمایهگذاری جدی در معادن داخلی، صنعت فولاد ایران در برابر شوکهای خارجی آسیبپذیر خواهد ماند و هرگونه اختلال در تأمین این ماده حیاتی میتواند تولید را متوقف کند.
عامل دیگر، انرژی است؛ متغیری کلیدی که همواره بر صنعت فولاد ایران سایه انداخته است. پیشبینیها نشان میدهد که زمستان ۱۴۰۵ بار دیگر با محدودیتهای گازی همراه خواهد بود و تابستان نیز به دلیل افزایش مصرف خانگی برق، صنایع با خطر قطع یا محدودیت مواجه میشوند. در این میان، حرکت برخی شرکتهای بزرگ فولادی به سمت انرژیهای تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، تلاشی برای کاهش ریسک تأمین انرژی و ایجاد ثبات در تولید است.
بازار جهانی فولاد نیز بر تأمین مواد اولیه ایران اثرگذار خواهد بود. افزایش تقاضای سنگآهن در آسیا به دلیل رشد تولید فولاد خام در چین و هند، کاهش تولید در اروپا و آمریکا که میتواند فرصت صادراتی برای ایران ایجاد کند، و نوسان قیمت زغالسنگ ککشو به دلیل محدودیت عرضه جهانی، همگی عواملی هستند که هزینه و دسترسی ایران به مواد اولیه را تحت تأثیر قرار میدهند.
بنابراین میتوان گفت صنعت فولاد ایران در سال پیشرو با دوگانهای جدی روبهروست؛ از یک سو ظرفیت تولید فولاد میانی و آهن اسفنجی رو به افزایش است و تقاضای داخلی برای این محصولات بالاست؛ از سوی دیگر، تأمین مواد اولیهای مانند زغالسنگ ککشو و انرژی همچنان چالشبرانگیز خواهد بود. اگر سیاستگذاران بتوانند با مدیریت منابع انرژی، توسعه معادن داخلی و رفع موانع صادراتی مسیر تأمین مواد اولیه را هموار کنند، صنعت فولاد ایران قادر خواهد بود جایگاه خود را در بازار منطقهای و جهانی تثبیت کند. در غیر این صورت، خطر کاهش تولید محصولات نهایی و فشار مضاعف بر تولیدکنندگان داخلی همچنان پابرجا خواهد بود.
منبع:تحلیل بازار
