ECUARAN: از دیدگاه تحلیلگران اقتصادی ؛ خاورمیانه در حال تبدیل شدن به قطب جدید سرمایه گذاری و فناوری در جهان است ، اما ایران به دلیل ادامه تحریم ها ، کاهش سرمایه گذاری خارجی و سیاست های اقتصادی ناکارآمد ، جایگاه خود را به رقبای منطقه ای منتقل می کند.
به گفته اکورا ؛ به گفته کارشناسان ، در حالی که کشورهای عربی خلیج فارس به مراکز جدید اقتصادی و فناوری در خاورمیانه تبدیل می شوند ، اقتصاد ایران در جهت دیگری در حال حرکت است. یک مسیر آهسته و سیم پیچ و بدون منظره روشن. عربستان سعودی ، امارات متحده عربی و قطر در ماه های اخیر قراردادهای چند میلیارد دلاری با غول های جهانی امضا کرده اند. از ساخت بزرگترین مراکز داده و خرید تجهیزات پیشرفته برای میزبانی مارک های بین المللی. آنها نه تنها سرمایه را جذب می کنند ، بلکه موقعیت خود را به عنوان بازیگران اقتصادی در سراسر جهان تثبیت کرده اند.
در مقابل ، ایران درگیر مذاکرات فرسایش ، مشکلات ساختاری در زمینه صادرات و عدم توانایی در جذب سرمایه خارجی بوده است. مشکلاتی از قبیل ضعف در زیرساخت های بانکی ، بی ثباتی سیاست های ارزی و عدم وجود یک برنامه خاص برای حضور در زنجیره ارزش جهانی ، ایران را به حاشیه رانده است. در فضایی که رقابت اقتصادی در منطقه وارد مرحله جدیدی شده است. مرحله ای که دیگر فقط کلمه اول را بیان نمی کند ، بلکه سرعت ، شفافیت و تعامل با اقتصاد جهانی تعیین کننده است. از دیدگاه فعالان اقتصادی ، از جمله امیر رضا اتمی ، هیچ تغییری در رویکرد اقتصادی ایران وجود ندارد ، خطر حذف تدریجی از نقشه سرمایه گذاری جدید در منطقه بسیار جدی است.
در یادداشتی به اکوواران ، یک اقتصاددان فعال و فعال از “نقشه جدید اقتصادی خاورمیانه و ایران غایب” صحبت کرده است. این یادداشت را در زیر بخوانید:
در یک ماه گذشته ، خاورمیانه شاهد تغییر بی سابقه ای در تراز اقتصادی خود بوده است. تحولات نه در سایه جنگ یا درگیری ، بلکه در زمینه قراردادهای کلان اقتصادی و دیپلماسی فعال اقتصادی در کشورهایی مانند عربستان سعودی ، قطر و امارات انجام شده است. در همین حال ، در حاشیه این تحولات ، ایران همچنان با چالش های تحریم ها ، بحران ارزی و مذاکرات فرسایش با ایالات متحده مقابله می کند.
۱. خاورمیانه ؛ از منطقه بحران گرفته تا مرکز سرمایه گذاری جهانی
در سفر اخیر دونالد ترامپ به خاورمیانه ، آنچه بیشترین جذب را به خود جلب می کرد ، مواضع سیاسی نبود ، بلکه حجم سنگین قراردادهای اقتصادی با کشورهای عربی امضا شد:
قطر: امضای قرارداد امضای ۵ میلیارد دلاری هواپیمای بوئینگ با قطر ایرویز بیانگر عزم کشور برای نوسازی و توسعه ناوگان هوایی و جذب بازار جهانی حمل و نقل است.
عربستان سعودی: سرمایه گذاری بیش از ۵ میلیارد دلار در پروژه های مشترک با ایالات متحده ، از فناوری های مدرن گرفته تا صنایع دفاعی ، تأیید استراتژی “چشم انداز” بن سلمان و انتقال آن از اقتصاد نفت است.
امارات متحده عربی: توافق برای ایجاد بزرگترین مرکز داده اطلاعاتی مصنوعی در خارج از ایالات متحده با همکاری G42 نشان می دهد که امارات متحده عربی در حال تبدیل شدن به قطب فناوری منطقه ای است.
۲. ورود مارک های بزرگ به منطقه ؛ از آمازون تا نویدیا
شاید تا چند سال پیش ، شرکت هایی مانند آمازون ، Uber ، Nvidia یا Boeing در جهان عرب از ذهن خارج شوند. اما امروز:
آمازون در حال توسعه زیرساخت های ابر و لجستیک خود در عربستان سعودی است.
Uber سرمایه گذاری های قابل توجهی در حمل و نقل سعودی انجام داده و به بخشی از اکوسیستم شهری تبدیل شده است.
Nvidia همچنین با تهیه تراشه های اطلاعاتی مصنوعی برای پروژه های سعودی ، بخشی از فناوری کشور را تغذیه می کند.
در این میان ، سفر ترامپ به خاورمیانه نه تنها سیاسی بود بلکه یک نکته مهم برای طراحی مجدد نقشه سرمایه گذاری جهانی در منطقه بود. طرحی که ایران در آن حضور ندارد.
۱. ایران ؛ مذاکره ، معامله دیگران
ایران هنوز در دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده در عمان مشغول است. مذاکرات از یک سو برای به تأخیر انداختن بدبینی طرفین و از طرف دیگر ، بدون اجماع داخلی در مورد سیاست خارجی ، کند است. در همان زمان:
هیچ قرارداد اقتصادی قابل توجهی با کشورهای همسایه امضا نشده است.
سرمایه گذاری خارجی در دو دهه گذشته به پایین ترین سطح خود رسیده است.
رشد اقتصادی به شدت محدود بوده و اعتماد شدید به درآمدهای نفت باعث شده است که اقتصاد این کشور شکننده تر از گذشته باشد.
۱. چالش های ساختاری ؛ از زیرساخت های ضعیف گرفته تا سد تجارت
غیبت ایران در نظم اقتصادی جدید نه تنها نتیجه تحریم بلکه نتیجه مجموعه ای از سیاست های اشتباه و زیرساخت های ناکارآمد است:
عضویت FATF در FATF هنوز هم باعث شده است که مبادلات بانکی این کشور در سطح بین المللی مختل شود.
پیمانکاری ارز و فشار غیر ضروری به صادرکننده باعث شده است که فعالان اقتصادی انگیزه ای برای صادرات و بازگشت ارز داشته باشند.
فرآیندهای پیچیده و بوروکراسی کسل کننده در تجارت خارجی کشور را از جذب سرمایه گذاری خارجی و حتی حفظ بازارهای سنتی محروم کرده است.
سیاست گذاران ناپایدار و گاه متناقض در زمینه های ارز ، بانکی و تجاری نه تنها مانعی برای توسعه هستند بلکه تأثیر منفی بر روی جدول افراد داشته اند.
نتیجه همه این عوامل ، ناامیدی بخش خصوصی و پشیمانی مردم از توسعه کشورهای همسایه – به ویژه کشورهای عربی – است. کشورهایی که زمانی از نظر شاخص های توسعه در سطح پایین تر بودند ، اما امروزه میلیارد ها دلار سرمایه گذاری خارجی را به خود جلب می کنند.
نیاز به طراحی مجدد استراتژی اقتصادی ایران
اگر ایران بخواهد در نقشه اقتصادی منطقه بماند ، دیگر زمان تأخیر نیست. استراتژی اقتصادی کشور باید از دفاعی به توهین آمیز تغییر کند:
دیپلماسی اقتصادی باید تمرکز سیاست خارجی باشد.
لازم است مقررات سرمایه گذاری خارجی و از بین بردن موانع ساختاری روشن شود.
تعامل با جهان نه تنها باید در اتاق مذاکره دنبال شود. در عوض ، باید در زمینه تجارت ، فناوری و سرمایه گذاری اجرا شود.
خاورمیانه از نظر اقتصادی در حال چرخش است. و فقط کشورهای این رقابت ها مایل به پذیرش قوانین جدید بازی هستند. برنامه اقتصادی آینده بدون حضور مؤثر ایران فقط یک هشدار دهنده نیست بلکه یک واقعیت نزدیک است.
