بازار؛ گروه آب و انرژی: «در اجرای سند چشم انداز بیست ساله به صورت کامل شکست خوردیم.» این را سیدهاشم اورعی، استاد دانشگاه شریف و رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران با استناد به آمارهای موجود گفته و ادامه می دهد که طبق این سند قرار بود سهم انرژی های تجدید پذیر تا ۱۴۰۴ به ۳۰ درصد برسد این در حالی است که سهم انرژی های نو از تامین سبد برقی کشور امروز تنها یک درصد است.
جدای از این قرار بود که شدت مصرف انرژی که در زمان شروع سند چشم انداز حدود ۱.۵ برابری متوسط جهانی بود در سال پایانی اجرای برنامه برابر با استانداردهای جهانی شود. اما حالا این شاخص ۲ تا ۳ برابر متوسط جهانی است.
اما اینها آمار شاخص های اقتصادی نیست که از شکست ایران در سند چشم انداز بیست ساله حکایت می کند. نبود سیاست گذاری های درست باعث شده که کشوری که زمانی صادر کننده انرژی بود حالا نیازمند واردات انرژی است. طوری که ارزش انرژی مورد نیازی که امسال باید وارد کنیم تا ناترازی‌ها صفر شود، ۳۴ میلیارد دلار است، درحالی که صادرات نفت ما امسال پیش‌بینی می‌شود درآمدی ۲۹ میلیارد دلاری خواهد داشت.
هم زمان با جدی شدن بحران انرژی در ایران پیش بینی های جهانی درباره وضعیت اقتصادی ایران هم در حال بدتر شدن است.
صندوق بین‌المللی پول اخیرا پیش‌بینی خود درباره رشد اقتصادی ایران را تغییر داده است. این سازمان که پیش این نرخ رشد اقتصادی ایران را برای سال ۱۴۰۴ حدود ۲.۲ درصد اعلام کرده بود در جدیدترین پیش بینی خود نرخ رشد اقتصادی برای امسال را سه دهم درصد و تورم ۴۳ درصد اعلام کرده است. که این آمار نشان می‌دهد با وجود مصرف فزاینده انرژی و مخصوصا برق، نتوانسته‌ایم به رشد اقتصادی برسیم که این معنای همان شدت بالای مصرف انرژی در کشور است که به رشد GDP ختم نمی شود
رییس دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف در اینباره می گوید: صندوق بین‌المللی پول اخیرا پیش‌بینی خود درباره رشد اقتصادی ایران را تغییر داده است. این سازمان که پیش این نرخ رشد اقتصادی ایران را برای سال ۱۴۰۴ حدود ۲.۲ درصد اعلام کرده بود در جدیدترین پیش بینی خود نرخ رشد اقتصادی برای امسال را سه دهم درصد و تورم ۴۳ درصد اعلام کرده است. همچنین بانک جهانی نیز اخیرا اعلام کرده پیش بینی رشد اقتصادی ایران در سال جاری صفر درصد و تورم ۴۳ درصد خواهد بود، که این آمار نشان می‌دهد با وجود مصرف فزاینده انرژی و مخصوصا برق، نتوانسته‌ایم به رشد اقتصادی برسیم که این معنای همان شدت بالای مصرف انرژی در کشور است که به رشد GDP ختم نمی شود.
سیدهاشم اورعی، استاد دانشگاه شریف و رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران که در میزگرد “ناترازی برق، با خاموشی‌ها چه باید کرد؟ ” سخن می گفت، اظهار داشت: وقتی نتوانیم تمامی تقاضای برق را تأمین کنیم، به فاصله بین میزان تقاضا و میزان برقی که تأمین شده، کسری برق یا به‌عبارتی ناترازی برق می‌گوییم.
وی افزود: کسری برق در اوج تابستان امسال به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد و این ناترازی برق، بحرانی است که دارد به سمت ابربحران می‌رود.
اورعی با بیان اینکه “اینکه سخنگوی محترم دولت، رعایت مصرف توسط مردم را راهکار اصلی اعلام می‌کند، ساده انگاری حل این مسئله است”، گفت: مصرف برق در خانه‌ها با وجود اوج گیری در پیک تابستان، در طول سال فقط ۳۳ درصد سهم مصرف کل برق است، پس مشکل ناترازی تنها با رعایت مصرف در خانه‌ها حل نمی‌شود، اگرچه اینکار موثر است و به کاهش ناترازی کمک می‌کند.
وزن راهکارها با وزن بحران ناترازی برق همخوانی ندارد
وی افزود: حدود ۳۰ درصد در تابستان تاترازی و کسری برق داریک، راه حلی که ارائه شده شروع به کار مدارس، بانک‌ها و ادارات از ساعت ۶ صبح است، این راهکار برای این چالش بزرگ، به شوخی بیشتر شبیه است و انگار صورت مسئله را درست متوجه نشده‌ایم.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در واقع حجم بحران ناترازی برق با وزن راهکارهایی که ارائه می‌شود، همخوانی ندارد.
ابتکار عمل هوش مصنوعی در دست کشورهای با توان تأمین انرژی خواهد بود
اورعی با بیان اینکه بحث هوش مصنوعی که آینده زندگی همه کشورها را تغییر خواهد داد، نیاز زیادی به برق دارد، گفت: برآوردها نشان می‌دهد تا ۲۰۵۰ انسان‌ها فکر کردن و تحلیل و آنالیزها را به هوش مصنوعی میسپرند چرا که جهان به سمتی می‌رود که برای توسعه بیشتر باید آنالیزها و تحلیل داده های بزرگ‌تری صورت بگیرد
وی ادامه داد: مغز انسان حدود ۲۰ وات انرژی مصرف می‌کند اما اگر بخواهیم همین‌کار را با هوش مصنوعی انجام دهیم، ۱ مگاوات انرژی صرف می‌شود؛ پس مبینیم که فعلال مصرف انرژی هوش مصنوعی به مراتب بالاست و ۵۰ هزار برابر انرژی بیشتری مصرف می‌کند؛ اگر مشکل برق ایران حل نشود، این نگرانی وجود دارد که آینده را به باد بدهیم چرا که در آینده کشورهایی که از نظر تأمین انرژی جلوتر هستند، می‌توانند از منظر به‌کارگیری هوش مصنوعی نیز کار را به‌دست بگیرند و این نگرانی جدی وجود دارد که ایران به‌خاطر مشکلات تأمین انرژی و در صورتی که چالش های این حوزه برطرف نشود، برای همیشه از قطار توسعه جهانی پیاده شود.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: ماجرای برق و کسری آن جدید نیست، بلکه وقتی جامعه متوجه آن شد که خاموشی به بخش خانگی رسید؛ واگرنه این مشکلات از قبل وجود داشت و کارشناسان حدود ۱۰ سال پیش به هشدار را می‌دادند.
وی افزود: ما دچار ناترازی ترکیبی هستیم و اینطور نیست که فقط در تابستان ناترازی برق و در زمستان ناترازی گاز داشته باشیم، بلکه در زمستان هم کسری برق و در تابستان هم کسری گاز داریم.
خودمان کالای ارزشمند برق را تبدیل به یک کالای بی‌ارزش کرده‌ایم
اورعی با بیان اینکه “خودمان کالای ارزشمند برق را تبدیل به یک کالای بی‌ارزش کرده‌ایم”، گفت: سهم پول برق در اجاره مغازه‌ها و اصناف یک‌درصد و کمتر از یک‌درصد است و در این صورت، هیچ‌انگیزه‌ای برای افزایش بهره‌وری در مصرف آن وجود ندارد.
سهم پول برق در اجاره مغازه‌ها و اصناف یک‌درصد و کمتر از یک‌درصد است و در این صورت، هیچ‌انگیزه‌ای برای افزایش بهره‌وری در مصرف آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: متأسفانه هنوز به ادامه این مسیر اشتباه اصرار داریم، وزارت نیرو تعرفه‌های جدید برق را اعلام کرد، بر این اساس تعرفه برق کشاورزی تنها ۷ درصد افزایش داشته، یعنی نسبت به تورم ۴۰ درصدی کشور، ۳۳ درصد تعرفه برق کشاورزی ارزان شده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اگر قیمت تمام شده هر کیلووات ساعت برق را با توجه به تمامی ابعاد آن از هزینه سوخت و هزینه‌های واقعی اقتصادی و اجتماعی اتخاذ کنیم به رقم ۱۰ هزار تومان می‌رسیم که البته بخشی از تولید گران برق به‌خاطر دولتی بودن آن است، اگر تمامی ابعاد تأمین و انتقال و توزیع برق خصوصی شود، این رقم به ۵۰۰۰ تومان هم قابل کاهش است اما در حال حاضر هر کیلووات ساعت برق به طور متوسط به مشترکان ۵۰۰ تومان عرضه می‌شود؛ ما برای حل مشکل برق، باید اجازه دهیم بازار برق شکل بگیرد و این بازار برق با ددکان قیمت‌گذاری برق که هم اکنونن وجود دارد، متفاوت است.
وی افزود: می‌توانیم در یک بازه ۵ ساله از صنعت برق دولت زدایی کنیم و دولت به کارهای حاکمیتی و سیاست‌گذاری و نظارت خود بازگردد و کارها را بخش خصوصی سامان دهد.
اورعی با اشاره به شدت بالای مصرف انرژی در کشور و پیش گرفتن مصرف در بخش غیرمولد نسبت به بخش مولد گفت: مصرف برق و غیر بهینه بودن آن مثل یک چاه ویل عمل می کند که ته ندارد و در مسابقه تولید و مصرف، همیشه تولید بازنده است.
رشد عجیب ۳۷درصدی تقاضای برق در بهار امسال
وی ادامه داد: این یک آمار عجیب است که در بهار سال جاری رشد ۳۷ درصدی مصرف برق را شاهد هستیم، هیچ کجای جهان نمی تواند در طول یک‌سال ظرفیت تأمین برق را ۳۷ درصد ارتقا دهد؛ این بخش مصرف است که باید مدیریت شود.
رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران خاطرنشان کرد: هزینه قبض برق خانوار ماهانه کمتر از هزینه نصف ساندویج است، در این شرایط کمتر کسی به ضرورت‌های اصلاح روند مصرف برق توجه می کند و مدیریت مصرف با خواهش و تمنا محقق نمی‌شود بلکه نیاز به ابزار قانونن‌گذاری درست دارد.
متأسفانه مسئولان نیز برق را از یک کالای تجاری به یک ابزار سیاسی تبدیل کرده‌اند و در دوران رقابت کاندیداها در انتخابات ریاست جمهوری شاهد بودیم که به‌جای پرداختن درست به مسئله برق و انرژی، مسابقه‌ای بین کاندیداها برقرار بود که هر کدام تأکید می‌کرد نباید قیمت حامل‌های انرژی دست بخورد؛ درحالی که برعکس باید اصلاح در این زمینه انجام شود
وی افزود: متأسفانه مسئولان نیز برق را از یک کالای تجاری به یک ابزار سیاسی تبدیل کرده‌اند و در دوران رقابت کاندیداها در انتخابات ریاست جمهوری شاهد بودیم که به‌جای پرداختن درست به مسئله برق و انرژی، مسابقه‌ای بین کاندیداها برقرار بود که هر کدام تأکید می‌کرد نباید قیمت حامل‌های انرژی دست بخورد؛ درحالی که برعکس باید اصلاح در این زمینه انجام شود، الان هم مدیریت مصرف صورت نمی گیرد و منجر به تشدید ناترازی برق شده و هم آنکه فقیرتر است دارد پول مصرف برق افراد ثروتمند را هم می‌پردازند؛ این روالی است که باید اصلاح شود.
صنعت برق کشور راه حل کوتاه مدت و بدون درد ندارد
اورعی با اشاره به زیان تحمیلی اقتصاد برق به توسعه صنعت برق به ویژه در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، گفت: در ۷ ماهه ابتدایی عمر دولت چهاردهم، به‌طور متوسط ۵۷ مگاوات به ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر افزوده شده، در حالی که برای تحقق برنامه دولت که مورد تأکید رئیس جمهوری هست، باید ماهانه ۱۰۰۰ مگاوات افزایش ظرفیت منصوبه داشته باشیم.
وی ادامه داد: ۴.۶ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی به توسعه صنعت نیروگاهی منابع در طی سالهای قبل وارد شده، اما به دلیل اقتصاد معیوب صنعت برق، دولت پول وزارت نیرو را نداده، وزارت نیرو پول سرمایه‌گذاری را نداده و سرمایه‌گذاران هم پول تسهیلات صندوق توسعه را نتوانسته‌اند بازپرداخت کنند و این تصور برای مدیران صندوق توسعه ملی است که این پول از دست رفته است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: مشکلات امروز صنعت برق یک شبه ایجاد نشده و در کوتاه مدت هم حل نخواهد شد، صنعت برق کشور راه حل کوتاه مدت و بدون درد ندارد، اما مردم در شرایطی این جراحی صنعت برق می پذیرند که از مسئولان صنعت برق، صداقت ببینند؛ ما نیاز به برنامه ۲۰ ساله برای صنعت برق داریم، باید دولت حکمرانی کند و بخش خصوصی کار را در دست بگیرد و بازار برق به‌معنای واقعی شکل بگیرد.
منبع:تحلیل بازار
