خبرگزاری تسنیم- در پی بارندگی های اخیر و ریزش ناگهانی زمین در چهارراه خانان بندرعباس، یک دستگاه خودروی پراید در آن غرق شد. حادثه ای که زنگ خطر فرسودگی زیرساخت های شهری را به صدا درآورد.
تقاطع خاننان از چند جهت نقطه شناخته شده و مستعد ریزش است:
۱- تراکم تاسیسات زیرزمینی: این نقطه محل عبور شبکه از تاسیسات زیرزمینی است. دکتر طباطبایی عقدا توضیح می دهد: حفاری های مکرر و احیاناً بازسازی لایه های خاک برای نصب، تعمیر و یا تعویض این تاسیسات به مرور زمان یکپارچگی خاک را مخدوش می کند و آن را به محیطی ناپایدار تبدیل می کند.
۲- فرونشست طبیعی و مدیریت نادرست آبهای سطحی: از نظر توپوگرافی این ناحیه دارای فرورفتگی است. این فروچاله به کانونی برای تجمع حجم زیادی از آب های سطحی در هنگام بارندگی تبدیل می شود. اگر سیستم زهکشی این آب ها به درستی طراحی و اجرا نشود، آب به لایه های زیرین روسازی نفوذ کرده و شروع به فرسایش زیرسطحی می کند.
۳- سابقه ناپایداری و تعمیرات موقت: این اولین دیدار در منطقه نیست. متأسفانه در سال های گذشته شاهد برگزاری جلساتی با ابعاد کوچکتر در همین حوزه بوده ایم. تجربه نشان داده است که پر کردن ساده و موقت این حفره ها بدون شناسایی و رفع ریشه مشکل، تنها یک اقدام موقت و موقت است و خطر را برطرف نمی کند.
۴- بارندگی به عنوان عامل محرک: حجم زیاد آب، خاک سست شده را شسته و سوراخی پنهان در زیر آسفالت ایجاد کرده است. در نهایت با بارگیری ناشی از تردد خودرو، لایه نازک باقی مانده مقاومت خود را از دست داده و فرو ریخت.
پدیده فروپاشی شهری (Ground Collapse) معمولاً به دنبال ایجاد حفره های زیرسطحی و ناتوانی لایه های فوقانی در تحمل بار ورودی رخ می دهد و با موضوع فرونشست ناشی از خروج آب های زیرزمینی کاملاً متفاوت است.
در بافت شهری مهم ترین علل خرابی خطوط فاضلاب و آب فرسوده، وجود کانال ها و کانال های زیرزمینی، ساختمان های مدفون قدیمی، حفاری های نامناسب، فرسایش زیرسطحی توسط آب، تراکم نامناسب خاک در عملیات های قبلی و بارگیری است. در مورد تقاطع خاننان به نظر می رسد ترکیبی از فرسایش زیرسطحی ناشی از آب های سطحی و ضعیف شدن خاک عامل اصلی این فروچاله بوده است.
این حادثه را نباید یک حادثه منفرد دانست. متاسفانه هر ساله با شروع فصل بارندگی شاهد چنین حوادثی در نقاطی از شهرهای کشور که از نظر ساختاری مستعد هستند، هستیم. مشکل اصلی، نبود برنامه جامع برای شناسایی و پایش مستمر نقاط بحرانی شهرها است. بسیاری از این حفره ها به تدریج و بی صدا در زیر سطح جاده ها ایجاد می شوند و تا فروپاشی ناگهانی شناسایی نمی شوند.
استفاده از فناوری های نوین مانند رادار نفوذ زمینی (GPR) برای اسکن دوره ای مناطق پرخطر، بازسازی و نوسازی اساسی شبکه های فرسوده آب و فاضلاب و مدیریت کارآمد دفع آب های سطحی از ضروریات انکارناپذیر است.
در پاسخ به این نیاز مبرم دو دستورالعمل مهم در معاونت ژئوتکنیک و زیربنایی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تدوین شده است.
۱- دستورالعمل ایمن سازی ریزش زمین (پاسخ به حادثه و مرمت).
۲- دستورالعمل شناسایی و جلوگیری از ریزش زمین. این دستورالعمل ها نحوه شناسایی، نظارت، تعمیر و پیشگیری از این حوادث را ارائه می دهد و امیدواریم به زودی تایید و ابلاغ شود.
حادثه بندرعباس نشانه عینی بیماری پنهان و سیستماتیک زیر پوست شهرهای ماست. این رویداد زنگ خطری جدی برای همه کلانشهرها و شهرهای در حال توسعه است که با چالش پیری و فرسودگی زیرساخت های عمرانی مواجه هستند.
حل ریشه ای این مشکل نیازمند عزم جدی ملی، تخصیص بودجه مناسب، اولویت بندی صحیح و از همه مهمتر جایگزینی نگاه بلندمدت، علمی و پیشگیرانه به جای اقدامات موقت، انفعالی و موقت است.
سید طه طباطبایی عقدا، دبیر کمیته فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
