اکوایران: از یک سو افزایش روزانه قیمت ها در اقتصاد ایران به امری تکراری و متداول در زندگی ایرانیان تبدیل شده است، اما از سوی دیگر فتح هر قله قیمتی جدید شگفتی جدیدی را برای آنها رقم می زند. از دیدگاه اکثر کارشناسان اقتصادی، رشد نقدینگی مهمترین عامل ایجاد تورم بلندمدت و پایدار است. بررسی ها نشان می دهد بر اساس دو سناریو رشد نقدینگی بیشتر از خرداد بوده و روند صعودی را تجربه خواهد کرد. از سوی دیگر، دو سناریوی دیگر روند نزولی نقدینگی را نشان داده است.
بانک مرکزی آخرین آمار مربوط به متغیرهای پولی در خرداد ماه سال جاری را اعلام کرد. بر اساس داده ها رشد نقطه به نقطه نقدینگی بیش از ۳۰ درصد برآورد می شود. اما مهم ترین نکته در این زمینه، روند صعودی این شاخص و افزایش تورم در ماه های آینده است. بیشترین تورم اعلامی بانک مرکزی از ابتدای سال ۹۴ تا کنون مربوط به فروردین ۱۴۰۰ بوده که نزدیک به ۴۳ درصد محاسبه شده است.
از آنجایی که نقدینگی مهمترین عامل موثر بر تورم است و بانک مرکزی نیز انتشار آمار خود را به تاخیر انداخته است، اکوایران رشد این متغیر را تا مهرماه امسال برآورد کرده است. این محاسبه می تواند به پیش بینی تورم و افزایش قیمت در آینده کمک کند.
نرخ رشد نقدینگی چقدر است؟
سکاندار پولی کشور، بانک مرکزی از افزایش ۳۲.۴ درصدی نقدینگی در خرداد ماه امسال خبر داده است. به عبارت دیگر حجم نقدینگی در آخرین ماه بهار نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۳۲ درصد افزایش را تجربه کرده است.
برآوردهای اکوایران حاکی از آن است که رشد نقدینگی در بدبینانه ترین حالت در مهرماه معادل ۴۵.۸ درصد خواهد بود. در واقع اگر رشد ماهانه نقدینگی برابر با بالاترین مقدار در ۱۰ سال گذشته باشد، رشد نقدینگی به رقم قابل توجه و بالاتر از فروردین ۱۴۰۰ خواهد رسید که در صورت تحقق این سناریو، احتمالاً تورم از رقم فعلی ۳۸.۹ درصد فراتر خواهد رفت.
در صورتی که سناریو بر اساس رشد ماهانه نقدینگی در خرداد ماه باشد، در اولین ماه پاییز رشد این شاخص به ۳۴.۷ درصد می رسد که بالاتر از رقم خرداد ۳۲.۴ درصد است. به این ترتیب می توان گفت که میزان افزایش قیمت نسبت به گذشته بیشتر خواهد بود.
از سوی دیگر، اگر محاسبات براساس میانگین رشد ماهانه نقدینگی از ابتدای مدیریت پزشکی باشد، رشد نقطه به نقطه نقدینگی در مهرماه به ۳۱.۲ درصد می رسد. یعنی نسبت به خرداد روند نزولی را تجربه می کند. این امر در مورد محاسبات مربوط به کمترین رشد ماهانه نقدینگی در ۱۰ سال گذشته نیز صدق می کند. به عبارت دقیق تر، اگر رشد ماهانه نقدینگی به عنوان کمترین مقدار در ۱۰ سال گذشته محاسبه شود، در مهرماه ۱۸.۸ درصد برآورد می شود.
معمای تورم ایران از دریچه علم اقتصاد
بر اساس مبانی علم اقتصاد، تورم به دلیل افزایش حجم پول و نقدینگی رخ می دهد. کارشناسان اقتصادی معتقدند عامل اصلی رشد نقدینگی و تورم در کشور کسری بودجه دولت است. به عبارت دیگر، زمانی که منبع اصلی تامین مالی دولت یعنی فروش نفت به دلیل تحریم ها محدود می شود، معمولا دولت کسری بودجه خود را با ایجاد بدهی یا استقراض از شبکه بانکی تامین می کند. در این بین استقراض شبکه بانکی تبعات تورمی دارد زیرا نظام بانکی کشور برای تامین منابع مورد نیاز خود به بانک مرکزی وابسته است. به عبارت ساده تر، دولت به طور غیرمستقیم از بانک مرکزی استقراض می کند.
اما در سال های اخیر نقش متغیر دیگری در تورم مهم شده است و آن را نرخ ارز می نامند. متغیری که عاملی مرکزی در روند تورم و حتی رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه است.
بنابراین نظر برخی کارشناسان اقتصادی این است که در نتیجه اعمال تحریم ها شوکی به اقتصاد وارد شده و افزایش انتظارات تورمی منجر به رشد نقدینگی و در نتیجه نرخ ارز و تورم می شود.
اما برخلاف یافته‌های محمدهاشم پسران، اقتصاددان برجسته ایرانی، نشان می‌دهد که برخلاف نظریه‌های رایج اقتصاد، در ایران، افزایش نرخ ارز است که منجر به تورم می‌شود و نه برعکس. به عبارت دیگر این اقتصاددان در بررسی خود نقش رشد حجم پول را در تورم و تغییرات نرخ ارز دست کم گرفته و از سوی دیگر نرخ ارز را عامل اصلی تورم و رشد تولید می داند. البته در این میان باید توجه داشت که تاثیر افزایش نرخ ارز بر رشد تولید تنها برای یک فصل بوده و پس از آن بر تولید تاثیر منفی خواهد داشت.
