منتشر شده در ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ ساعت ۱۱:۰۰
سال ۲۰۲۵ به عنوان «سال انفجار شارژ فوق سریع» در صنعت خودروهای انرژی نو (هیبریدی و برقی) شناخته می‌شود. توسعه پرشتاب فناوری شارژ سریع و فوق سریع، نگرانی کاربران از بابت محدودیت مسافت قابل پیمایش را تا حد زیادی کاهش داده؛ اما در سوی دیگر ماجرا، نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره افت سریع‌تر عمر باتری‌ها در حال شکل‌گیری است. تحلیل‌های فنی و تجربه صاحبان خودروهای برقی نشان می‌دهد که راحتی شارژ سریع، ممکن است بهای گزافی برای طول عمر باتری در پی داشته باشد.
شارژ فوق‌سریع؛ راحتی در برابر هزینه‌ای سنگین
بسیاری از کاربران معتقدند همانطور که شارژ سریع تلفن همراه عمر باتری آن را کاهش می‌دهد، شارژ فوق سریع خودرو نیز اثری مشابه دارد؛ با این تفاوت که تعویض باتری خودرو هزینه‌ای معادل نیمی از قیمت خودرو یا حتی بیشتر از ارزش باقیمانده آن تحمیل می‌کند. این موضوع باعث شده تا صاحبان مدل‌های برقی با یک دوراهی سخت تعویض باتری یا تعویض خودرو مواجه شوند.
برای مثال، رانندگان تاکسی‌های اینترنتی که برای افزایش بهره وری از شارژ سریع استفاده مداوم دارند، از تجربه افت سریع سلامت باتری سخن می‌گویند. طبق بررسی‌های میدانی، خودروهایی که روزانه بیش از ۱۰۰ کیلومتر حرکت دارند و در بیش از ۷۰ درصد موارد از شارژ فوق سریع استفاده می‌کنند، ظرف تنها دو سال با کاهش سلامت باتری از ۱۰۰ به ۸۵ درصد مواجه شده‌اند. تحقیقات دانشگاه «تسینگهوا» نیز حکایت از آن دارد استفاده مستمر از شارژرهایی با توان بالای ۱۲۰ کیلووات می‌تواند عمر باتری را تا ۴۰ درصد نسبت به شارژ غیر سریع کاهش دهد.
ضمانت‌نامه‌هایی که «عمر مفید» را تضمین نمی‌کنند
در حال حاضر قوانین و مقررات چین خودروسازان را ملزم کرده تا برای اجزای اصلی از جمله باتری، ضمانت نامه‌ای (وارانتی) حداقل به مدت ۸ سال یا ۱۲۰ هزار کیلومتر ارائه دهند. با اینکه بسیاری از خودروسازان این الزام را رعایت می‌کنند و حتی در صورت افت سلامت باتری به زیر ۷۰ تا ۸۰ درصد تعویض آن را می‌پذیرند، اما اجرای عملی این ضمانت نامه‌ها به دلیل شرایط پیچیده، همواره آسان نیست.
بسیاری از «وارانتی‌های مادام‌العمر» دارای شروطی سخت‌گیرانه هستند. برای نمونه، مالک خودرو در دوره معین نباید عوض شود، کارکرد سالانه محدود باشد، تمامی سرویس‌ها در مراکز رسمی انجام گیرد و استفاده تجاری (مانند تاکسی آنلاین) ممنوع گردد. در برخی موارد، حتی اگر میزان استفاده از شارژ فوق سریع از حد خاصی بیشتر شود، خودرو مشمول وارانتی نخواهد بود. نکته نگران‌کننده اینجاست که بسیاری از این ضمانت‌نامه‌ها تنها نقص‌های کارخانه‌ای را پوشش می‌دهند، نه افت طبیعی ظرفیت باتری.
طبق نظرسنجی‌ها تنها حدود ۲۳ درصد از دارندگان خودروهای الکتریکی به طور کامل از مفاد وارانتی خود مطلع هستند و بیش از نیمی از آنها به اشتباه تصور می‌کنند وارانتی مادام‌العمر یعنی تعویض رایگان باتری تا پایان عمر خودرو.
راه‌حل چیست؟
شرکت‌های فعال در صنعت خودرو در تلاش هستند تا با نوآوری، میان سرعت شارژ و سلامت باتری توازن ایجاد کنند. از جمله این نوآوری‌ها می‌توان به سیستم‌های مدیریت حرارتی پیشرفته برای کنترل دمای باتری هنگام شارژ سریع، سیستم‌های مدیریت باتری (BMS) با حالت محافظت هنگام شارژ فوق سریع، و ایستگاه‌های شارژ هوشمند اشاره کرد که توان را متناسب با وضعیت شارژ باتری تنظیم می‌کنند.
کارشناسان توصیه می‌کنند استفاده از شارژ فوق سریع به کمتر از ۴۰ درصد دفعات محدود شود و اولویت با شارژ معمولی باشد، به ویژه زمانی که باتری زیر ۱۰ درصد یا بالای ۹۰ درصد ظرفیت قرار دارد، چون شارژ در این بازه‌ها آسیب بیشتری وارد می‌کند.
در نهایت، دستیابی به یک اکوسیستم پایدار در حوزه شارژ فوق سریع نیازمند ترکیبی از تدابیر فنی، آموزش علمی به کاربران، و سیاست‌گذاری شفاف برای تعیین حدود وارانتی و مسئولیت خودروسازان است. تنها در چنین شرایطی می‌توان به هدف «۱۰ سال بدون نگرانی» برای باتری خودروهای برقی نزدیک شد.
