علیرضا مبصر؛ گروه بین الملل:سه روز اخیر بازارهای جهانی در فضایی پرالتهاب و مبهم سپری شد؛ فضایی که بیش از هر عامل دیگری تحت تأثیر مذاکرات صلح اوکراین و چشم‌انداز کاهش یا تداوم تنش‌های ژئوپلیتیک قرار داشت. واکنش سرمایه‌گذاران ترکیبی از احتیاط و خوش‌بینی بود. از یک‌سو، تضمین‌های امنیتی پیشنهادی غرب برای کی‌یف روزنه‌ای از امید به ثبات را باز کرد و فشار بر دارایی‌های امن را کاهش داد. از سوی دیگر، تداوم ابهام در سرنوشت جنگ و بلاتکلیفی در سیاست پولی آمریکا اجازه نداد روندی پایدار در بازارها شکل بگیرد.
در واقع، این روزها شاهد بیشترین هم‌پوشانی اقتصاد و سیاست در سال‌های اخیر هستیم؛ جایی که یک خبر از کاخ سفید می‌تواند مسیر قیمت نفت را تغییر دهد، یا یک سیگنال از فدرال رزرو به‌طور مستقیم بر انتظارات ژئوپلیتیکی اثر می‌گذارد. به همین دلیل، بازارها بیش از هر زمان دیگری به میدان بازی سیاستمداران و تصمیم‌گیران بدل شده‌اند و این هم‌پوشانی، فضای سرمایه‌گذاری را به‌شدت حساس و شکننده کرده است.
اروپا؛ امید به صلح و فشار بر صنایع دفاعی
شاخص سهام اروپا (Stoxx 600) در معاملات اخیر رشد خفیف ۰.۱ درصدی را تجربه کرد؛ رشدی که در نگاه اول کوچک به‌نظر می‌رسد، اما در واقع بازتاب امید محتاطانه سرمایه‌گذاران به کاهش تنش‌های نظامی در اوکراین است. تضمین‌های امنیتی مطرح‌شده از سوی آمریکا برای کی‌یف، فضای روانی بازار را به سمت ثبات هدایت کرد و باعث شد سهام شرکت‌های صنعتی و بانکی اندکی تقویت شوند.
در نقطه مقابل، صنایع دفاعی اروپا از این تحولات ضربه خوردند. سهام Rheinmetall و Renk Group، که از آغاز جنگ اوکراین از بزرگ‌ترین برندگان بحران ژئوپلیتیک بوده‌اند، بین ۱.۹ تا ۳.۲ درصد کاهش یافتند. این افت بیانگر این انتظار است که با موفقیت مذاکرات، جریان سفارش‌های نظامی و قراردادهای پرمنفعت دفاعی ممکن است آهسته‌تر شود.
این روند تضاد جالبی را به نمایش می‌گذارد: بازار اروپا از یک‌سو به دنبال ثبات و بازگشت به شرایط عادی است، و از سوی دیگر، بخشی از همین بازار (صنایع دفاعی) از تنش‌ها و تداوم جنگ سود می‌برد. بنابراین، هر نشانه‌ای از صلح می‌تواند به معنای فشار بر ارزش سهام دفاعی باشد. این وضعیت بار دیگر نشان می‌دهد که اقتصاد و سیاست در اروپا بیش از هر زمان دیگری در هم تنیده شده‌اند و هر تغییر کوچک در معادلات ژئوپلیتیک، به‌طور مستقیم بر ساختار سودآوری صنایع کلیدی اثر می‌گذارد.
خوش‌بینی به صلح، زنگ خطر برای سهام دفاعی اروپا که رشد حبابی داشتند ایجاد کرده است
نفت؛ افت ملایم در سایه امید به کاهش تحریم‌ها
بهای نفت برنت با افت حدود ۰.۵ درصدی به ۶۶.۲۸ دلار رسید و نفت خام آمریکا (WTI) نیز به محدوده ۶۳.۱۰ دلار عقب‌نشینی کرد. دلیل اصلی این کاهش، خوش‌بینی سرمایه‌گذاران به برگزاری نشست سه‌جانبه روسیه–اوکراین–آمریکا و احتمال کاسته‌شدن از شدت تحریم‌ها علیه مسکو بود؛ موضوعی که در صورت تحقق می‌تواند به افزایش عرضه جهانی نفت منجر شود.
با این حال، تحولات بازار نفت صرفاً به جنگ اوکراین محدود نمی‌شود. در حال حاضر ایران به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان کلیدی در اوپک و خاورمیانه، نقشی پررنگ در سمت عرضه ایفا می‌کند. افزایش صادرات و کاهش نفت ایران طی ماه‌های اخیر در اثر تنش و پس از مدتی آتش بس باعث شده تعادل عرضه و تقاضا در بازار جهانی شکننده‌تر شود. در چنین شرایطی، هرگونه پیشرفت در مذاکرات صلح اوکراین نیز می‌تواند فشار مضاعفی بر قیمت‌ها وارد کند؛ چراکه با کاهش ریسک ژئوپلیتیک، بخش عمده‌ای از «پریمیوم جنگی» قیمت نفت از بین خواهد رفت.
به بیان دیگر، اگر دو متغیر افزایش صادرات ایران و کاهش نگرانی‌ها از جنگ اوکراین هم‌زمان عمل کنند، بازار جهانی با مازاد عرضه نسبی مواجه خواهد شد و این یعنی نفت در مسیر نزولی بیشتری قرار می‌گیرد. این واقعیت نشان می‌دهد که آینده قیمت نفت بیش از همیشه به تحولات سیاسی و امنیتی گره خورده است.
آمریکا؛ بازارها در آستانه تصمیم‌های بزرگ
در وال‌استریت، شاخص‌های اصلی طی روزهای اخیر تغییر محسوسی نداشتند. داوجونز اندکی افت کرد، در حالی‌که S&P 500 و نزدک تقریباً بدون تغییر بسته شدند. این سکون بازار بی‌دلیل نبود؛ معامله‌گران چشم‌انتظار دو عامل کلیدی بودند: نخست، نتیجه مذاکرات صلح اوکراین و تأثیر آن بر ریسک ژئوپلیتیک جهانی؛ دوم، سخنرانی جروم پاول در نشست سالانه جکسون هول.
اکنون که نشست جکسون هول برگزار شده، لحن پاول با استقبال بازارهای دارایی‌های پرریسک همراه شد. او با اشاره به کاهش تدریجی فشارهای تورمی، سیگنال داد که احتمالاً در جلسات آینده فدرال رزرو مسیر کاهش نرخ بهره تقویت خواهد شد. همین موضوع باعث رشد شاخص‌های سهام، افزایش تقاضا برای رمزارزها و افت شاخص دلار شد؛ روندی که انتظارات سرمایه‌گذاران را نسبت به آینده سیاست پولی آمریکا تغییر داد.
نشست جکسون هر ساله راهنمای خوبی برای تحلیلگران بوده است
در همین حال، بازار اوراق نیز بازتابی مشابه نشان داد. بازدهی اوراق ۱۰ ساله همچنان بالای ۴.۳ درصد تثبیت شده، اما اوراق دوساله افت بیشتری داشت که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران به کاهش نرخ بهره در افق کوتاه‌مدت امیدوارند. طلا نیز با کاهش شاخص دلار توانست بخشی از جذابیت خود را بازیابد.
به بیان دیگر، بازار آمریکا اکنون در موقعیتی دوگانه قرار دارد: از یک‌سو، مذاکرات صلح اوکراین در صورت پیشرفت می‌تواند بخشی از ریسک‌های ژئوپلیتیک را کاهش دهد و چشم‌انداز دارایی‌های ریسک‌پذیر را بهبود بخشد؛ و از سوی دیگر، حتی با لحن نرم‌تر پاول، سرمایه‌گذاران همچنان نگران‌اند که هر تغییر غیرمنتظره در داده‌های تورمی بتواند این خوش‌بینی را خنثی کند.
سقوط سنگین بورس روسیه در سایه نااطمینانی سیاسی
در سمت دیگر دنیا یعنی اروپای غربی جریانات کمی متفاوت است؛ بازار سهام روسیه طی روزهای اخیر بیش از ۲ درصد سقوط کرد؛ افتی که در نگاه اول شاید واکنشی مقطعی به اخبار مذاکرات صلح اوکراین به نظر برسد، اما در واقع نشانه‌ای عمیق‌تر از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به آینده اقتصاد این کشور است. نگرانی اصلی بازار به نشست واشنگتن بازمی‌گردد؛ جایی که زلنسکی به همراه رهبران اروپایی با ترامپ دیدار کرد و موضوع تضمین‌های امنیتی مشابه ماده ۵ ناتو روی میز قرار گرفت. چنین توافقی می‌تواند به معنای انزوای بیشتر روسیه در معادلات امنیتی اروپا و سخت‌تر شدن شرایط برای مسکو باشد.
این تحولات برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی حامل یک پیام روشن است: ریسک سرمایه‌گذاری در روسیه بالاست و چشم‌انداز تحریم‌ها همچنان مبهم باقی می‌ماند. خروج سرمایه از بورس مسکو و سقوط شاخص اصلی نشان داد که بازار عملاً در حال پیش‌خور کردن سناریوی فشار بیشتر بر اقتصاد روسیه است. حتی اگر در کوتاه‌مدت بخشی از این افت جبران شود، سایه بلند نااطمینانی سیاسی همچنان بر سر دارایی‌های روسی باقی خواهد ماند.
به بیان دیگر، بر خلاف اروپا که خوش‌بینی محتاطانه‌ای به صلح دیده می‌شود، در مسکو نتیجه مذاکرات چیزی جز نگرانی و فشار بیشتر بر بازارها نبوده است. این تضاد بار دیگر نشان می‌دهد که در شرایط کنونی، سیاست و اقتصاد بیش از هر زمان دیگری درهم‌تنیده‌اند و هر تصمیم سیاسی می‌تواند ظرف چند ساعت معادلات سرمایه‌گذاری را تغییر دهد.
منبع:تحلیل بازار
