به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم ، در سال های اخیر شاخص های جمعیتی کشور به ویژه در حوزه ازدواج و فرزندآوری با کاهش چشمگیری مواجه بوده است. این روند نگران کننده چند سال پیش به صدا درآمد و اکنون با آمارهای رسمی جدید، چهره روشن تری پیدا کرده است. میزان ازدواج در دهه اخیر رو به کاهش بوده و در عین حال هر سال از تعداد تولدها کاسته شده است. آخرین گزارش ها نشان می دهد که نرخ باروری در کل کشور به ۱.۴۴ فرزند رسیده است که به این معناست که هر زن در سن باروری به طور متوسط کمتر از دو فرزند به دنیا می آورد. سطحی که کمتر از حد جایگزینی جمعیت است و در صورت تداوم می تواند با چالش های جدی تری در آینده جمعیتی ایران مواجه شود.
کارشناسان هشدار می دهند که ادامه این روند در دهه های آینده مشکلات گسترده ای را به همراه خواهد داشت، از کاهش نیروی کار جوان و افزایش سهم سالمندان تا فشار مضاعف بر نظام سلامت، صندوق های بازنشستگی، بازار کار و ساختار اقتصادی و رفاهی کشور. همچنین تغییر ترکیب سنی جامعه می تواند پیامدهای اجتماعی و فرهنگی داشته باشد که بازآفرینی آن نیازمند سال ها برنامه ریزی و هزینه است.
در کنار همه این نگرانی ها، یکی از مهم ترین گلایه های خانواده ها و زوج های جوان، عدم حمایت کافی از والدین به ویژه مادران باردار یا صاحب فرزند است. اگرچه قانون حمایت از خانواده و جوانان با هدف تقویت فرزندآوری تدوین شده است، اما بخش قابل توجهی از امکانات آن به فرزند سوم و بعد از آن اختصاص دارد. این در حالی است که طبق آمارهای رسمی اکثر خانواده های ایرانی تنها یک یا دو فرزند دارند و عملاً بخش زیادی از آنها از این حمایت ها بی بهره اند. به گفته بسیاری از کارشناسان، اگر سیاست های تشویقی به فرزندان اول و دوم نیز تعمیم یابد، می تواند در بهبود نرخ باروری بسیار موثرتر باشد.
در چنین شرایطی و در آستانه روز مادر، دبیر ستاد ملی جمعیت با حضور در خبرگزاری تسنیم خبرهای خوشی را به همه مادران فارغ از تعداد فرزندانشان می دهد که شاید امید به حمایت دولت از مادران را افزایش دهد.
۷۳ درصد از متولدین فرزند اول و دوم هستند
دکتر مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد کل جمعیت کشور در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم ، درباره مشوق هایی که عمدتاً روی فرزند سوم و بعد از آن متمرکز است، اظهار داشت: جمعیت زیادی از افراد مجرد در سنین باروری داریم و باید برای این قشر مشوق هایی در نظر بگیریم. موضوعی که در قانون کمتر به آن پرداخته شده است. موضوع دیگر مشوق های تعیین شده برای فرزند سوم و بعد از آن است. در آمار سال ۱۴۰۳ می بینیم که حدود ۷۳ درصد از متولدین فرزند اول و دوم و تنها ۲۷ درصد فرزندان سوم به بعد بوده اند. بر اساس آمار دقیق سازمان ثبت احوال در سال ۱۴۰۳ تعداد و درصد فرزندان سوم ۲.۴ درصد کاهش داشته است. فرزند چهارم و پنجم افزایش یافته است. اما این افزایش با توجه به اینکه در مجموع حدود ۳۰ هزار نفر بوده است، تأثیر قابل توجهی بر نرخ باروری و رشد جمعیت کلی نداشته است، بنابراین عقلانیت حکم میکند که وقتی بخش عمده جمعیت تحت تأثیر فرزندان اول و دوم قرار میگیرند، مشوقها فقط برای فرزند سوم و بعد از آن تخصیص داده نشود و بین همه کودکان بهویژه فرزندان اول و دوم توزیع شود.
وی افزود: تجربه جهانی نیز نشان می دهد که در کشورهایی مانند کشور ما که نرخ باروری به زیر سطح جایگزینی رسیده است، سرمایه گذاری روی فرزند سوم یا بیشتر تاثیر چندانی در رشد جمعیت ندارد. به خصوص زمانی که نرخ باروری کلی به زیر ۱.۵ می رسد، بهتر است به همه کودکان مشوق داده شود.
دستجردی ادامه داد: خوشبختانه بررسی کردیم و دیدیم که اگر مسائل را به صورت مسئله محور ببینیم و برای هر مشکل راه حل خاصی طراحی کنیم، احتمال موفقیت بیشتر است. از آنجایی که جمعیت و فرزندآوری موضوعی چند وجهی است، مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگی نقش اساسی را ایفا می کنند. در نتیجه برای یک مسئله چند وجهی باید راه حل های چند وجهی داشت.
طراحی کارت امید برای تمامی مادران دارای فرزند تا ۲ سال
وی با اعلام اینکه یکی از اقداماتی که اخیرا انجام شده «کارت امید مادر» است، تصریح کرد: تجربه کشورهای مختلف که طرح هایی مشابه این کارت دارند نشان داده است که این نوع حمایت ها می تواند در یک دوره زمانی موثر باشد. ما نیز با بهره گیری از تجربیات جهانی و علم جمعیت شناسی این طرح را تدوین کردیم. مقام معظم رهبری نیز بارها تاکید کرده اند که نباید اجازه دهیم در چند دهه آینده جمعیت کشور به ۲۰ تا ۳۰ میلیون نفر برسد. همچنین دارای سهم بالایی از افراد معلول است. وی تاکید کرده است که با موضوع جمعیت باید به صورت علمی، منطقی و علمی برخورد شود.
وی تاکید کرد: اگر حرکت ما علمی و منطقی باشد می توانیم برای هر مشکلی راه حلی داشته باشیم و از فرصت باقی مانده تا بسته شدن پنجره جمعیتی در سال ۱۴۲۵ استفاده کنیم.
دبیر ستاد کشوری جمعیت همچنین درباره زمان اجرا و جزئیات کارت امید مادر توضیح داد: این کارت قرار است انشالله از تاریخ ۱/۱/۱۳۰۵ اجرا شود. رئیس جمهور در ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را امضا کرد. یکی از دلایل اصلی طراحی این کارت، جهش ناگهانی قیمت پوشک در سال ۱۴۰۴ بود که از حدود ۱۰۰ هزار تومان به بیش از ۴۰۰ هزار تومان رسید. بررسی ها نشان داد که حذف قیمت گذاری پس از عرضه ارز ترجیحی باعث افزایش شدید قیمت ها شد. اکنون قیمت شیرخشک، پوشک و سایر ملزومات کودک نیز افزایش یافته است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که اقدامی هدفمند انجام دهیم تا همه خانواده حمایت دولت را احساس کنند و بخشی از هزینه های سنگین سال های اولیه تولد کودک جبران شود.
وی افزود: طبق برنامه، کارت امید مادر به مدت دو سال – از تاریخ ۱/۱/۱۳۰۵ هر ماه به مبلغ ۲ میلیون تومان شارژ می شود. یعنی ماهیانه ۲ میلیون تومان برای ۲۴ ماه متوالی شارژ می شود. این کارت برای مادران در سراسر کشور در تمامی مناطق و برای تمامی کودکان در تمامی سطوح برای تامین عدالت در نظر گرفته شده است. این کارت به نام مادر صادر می شود. زیرا مادر تا ۳۰ ماه بار اصلی بارداری، زایمان، شیردهی و مراقبت از نوزاد را به دوش می کشد.
وی ادامه داد: در ایران معمولا کمک ها به سرپرستان خانوار که معمولا مرد هستند پرداخت می شود اما این بار کارت به مادر داده می شود تا نشان دهد قدر و سختی مادران دیده می شود و مطمئناً خرج فرزند خواهد شد.
وی تصریح کرد: دو سال اول زندگی کودک که ۸۰ درصد رشد هوش، شناخت، رفتار، زبان و حرکت در این دوران اتفاق می افتد، بحرانی ترین دوران است. اگر کودک در این دو سال از نظر تغذیه، احساس و امنیت روانی به خوبی حمایت شود، در آینده شخصیت سالم تری خواهد داشت و بسیاری از هزینه های بعدی آموزش و پرورش کاهش می یابد.
تاثیر ۷۵ درصدی اقتصاد بر فرزندآوری از نگاه ایرانیان
وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره دلایل عدم تمایل برخی زوج ها به فرزندآوری بیشتر اظهار داشت: در بررسی ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان، وقتی از جوانان پرسیده شد که چه عواملی بیشترین تأثیر را در فرزندآوری دارد، ۷۴.۷ درصد (حدود ۷۵ درصد) مسائل اقتصادی و رشد اقتصادی را مهم ترین عامل دانستند. حدود ۳۵ درصد تسهیلات و حمایت های دولتی را مهم دانستند. حدود ۳۰ درصد نیز به حمایت خانواده و شغل اشاره کردند. در مجموع ۷۵ درصد مردم مسائل اقتصادی و حل مشکلات خود را عامل اصلی می دانند.
.
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
