پژواک ایران: عربستان سعودی بودجه سال ۲۰۲۶ خود را تصویب کرد و قصد دارد اقتصاد غیرنفتی را با کاهش تمرکز بر نفت تقویت کند. کسری بودجه کاهش یافته است اما مسیر جدید اقتصادی چالش های خاص خود را دارد.
به گزارش اکو ایران به نقل از فارس، وزارت دارایی عربستان بودجه عمومی سال ۲۰۲۶ را تصویب کرد و پیش بینی می شود کسری مالی این کشور نسبت به سال قبل کاهش یابد. دولت عربستان سعی دارد بخش قابل توجهی از هزینه ها را به سمت اولویت های جدید اقتصادی مانند صنعت، خدمات لجستیکی و افزایش درآمدهای غیرنفتی هدایت کند.
بر اساس اعلام رسمی دولت، کسری بودجه سال ۲۰۲۶ به ۱۶۵.۴ میلیارد ریال سعودی (۴۴.۰۶ میلیارد دلار) کاهش یافته است، در حالی که بودجه سال ۲۰۲۵ کسری ۲۴۵ میلیارد ریال (۶۵.۳ میلیارد دلار) داشته است. این کاهش کسری در شرایطی رخ می دهد که قیمت نفت و تولید کاهش یافته و درآمدهای عربستان سعودی تحت فشار قرار گرفته است.
بودجه سال ۲۰۲۶ عربستان سعودی تغییر محسوسی را در جهت گیری اقتصادی این کشور نشان می دهد. برخلاف سالهای گذشته که بودجه عمدتاً مبتنی بر نفت و صنایع وابسته بود، اکنون دولت عربستان تمرکز خود را به بخشهای غیرنفتی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری و خدمات لجستیکی معطوف کرده است. بودجه دولت را می توان بر اساس درآمدهای نفتی یا غیرنفتی طراحی کرد. وقتی می گوییم بودجه «نفت محور» است، به این معناست که بخش زیادی از منابع مالی دولت از فروش نفت خام و فرآورده های نفتی تامین می شود و تغییر قیمت نفت می تواند مستقیماً بر درآمد و کسری بودجه تأثیر بگذارد.
از سوی دیگر، بودجه «غیر نفتی» به این معناست که دولت تلاش می کند منابع خود را از مالیات، صنایع، گردشگری، فناوری و خدمات لجستیکی تأمین کند تا اقتصاد کمتر به نوسانات قیمت نفت وابسته باشد و ثبات بیشتری داشته باشد. این تغییر استراتژیک در تصویب بودجه عربستان نشان می دهد که این کشور در تلاش برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و ثبات بخشیدن به اقتصاد و کاهش وابستگی مستقیم به نفت است، هرچند کسری بودجه همچنان وجود دارد و چالش های مالی و اقتصادی همچنان با دولت مواجه است.
بر اساس اعلام شورای وزیران عربستان که به ریاست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برگزار شد، بودجه سال ۲۰۲۶ شامل موارد زیر است: نرخ هزینه: ۱.۳۱ تریلیون ریال (حدود ۳۴۹.۷ میلیارد دلار) که نسبت به ۱.۳۳ تریلیون ریال در سال ۲۰۲۵ کاهش یافته است.
درآمد پیش بینی شده: ۱.۱۴۷ تریلیون ریال (حدود ۳۰۵.۶ میلیارد دلار) که در سال جاری کمی بیش از ۱.۰۹ تریلیون ریال است. کسری بودجه: ۱۶۵.۴ میلیارد ریال معادل ۳.۳ درصد تولید ناخالص داخلی در حالی که کسری بودجه در سال ۲۰۲۵ معادل ۲۴۵ میلیارد ریال بوده است. ولیعهد محمد بن سلمان پس از تصویب بودجه گفت: تغییرات ساختاری که از ابتدای برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ انجام شده است، باعث بهبود رشد فعالیت های غیرنفتی، کنترل تورم در سطحی کمتر از میانگین جهانی، توسعه فضای کسب و کار و تقویت نقش بخش خصوصی به عنوان شریک اصلی در توسعه شده است و عربستان را به یک مرکز اقتصادی جهانی و عربستان سعودی ارتقا داده است.
تمرکز بر صنعت، گردشگری و فناوری؛ کسری بودجه همچنان وجود دارد
محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی در سخنان خود پیش از انتشار بودجه به خبرگزاری رویترز گفته بود که سطح هزینههای این کشور در سه دوره بودجه گذشته تقریبا ثابت بوده است، اما اکنون تمرکز اصلی بر اولویتهای هزینهای مانند صنعت، گردشگری، فناوری، خدمات لجستیکی و حملونقل است، نه حجم کل بودجه. بر اساس بیانیه وزارت دارایی عربستان، ذخایر نقدی دولت نزد بانک مرکزی عربستان تا پایان سال ۲۰۲۶ حدود ۳۹۰ میلیارد ریال (۱۰۳.۹ میلیارد دلار) خواهد بود. همچنین پیشبینی میشود که رشد اقتصادی عربستان در سال ۲۰۲۶ به ۴.۶ درصد برسد که بیشتر ناشی از رشد تولید ناخالص داخلی بخش غیرنفتی است.
از سوی دیگر، دولت انتظار دارد سطح بدهی عمومی در سال ۲۰۲۶ به ۱.۶۲ تریلیون ریال (حدود ۴۳۲.۱ میلیارد دلار) معادل ۳۲.۷ درصد تولید ناخالص داخلی برسد، در حالی که این رقم ۱.۴۵۷ تریلیون ریال معادل ۳۱.۷ درصد برای سال ۲۰۲۵ بود. بر اساس سیاست انتخابی ما، کسری بودجه تا سال ۲۰۲۸ ادامه خواهد داشت.
این تحولات نشان میدهد که عربستان همچنان به نفت وابسته است، اما تلاش میکند اقتصاد خود را به سمت منابع درآمد غیرنفتی و تولید صنعتی متنوع سوق دهد. علیرغم کاهش کسری بودجه، چالش اصلی کشور تعدیل تعادل بین کاهش وابستگی به نفت و حفظ رشد اقتصادی پایدار است، بهویژه که روابط اقتصادی و سیاسی منطقه همچنان پیچیده است و فشارهای بینالمللی میتواند بر چشمانداز بلندمدت بودجه تأثیر بگذارد.
بودجه عربستان و مقایسه با ایران
بودجه سال ۲۰۲۶ عربستان سعودی ۱.۳۱ تریلیون ریال سعودی (حدود ۳۵۰ میلیارد دلار) برآورد شده است، در حالی که بودجه ایران برای سال ۱۴۰۴ حدود ۶۴.۷۶ چهار میلیارد ریال معادل تقریباً ۹۸.۵ میلیارد دلار است. به این ترتیب بودجه عربستان سعودی حدود ۳.۵ برابر بودجه ایران است.
اما باید توجه داشت که جمعیت و ساختار اقتصادی ایران بسیار بزرگتر و پیچیده تر از عربستان سعودی است و بخش زیادی از بودجه کشور صرف یارانه ها، حقوق و هزینه های جاری و توسعه زیرساخت های حیاتی می شود که مقایسه مستقیم را تا حدودی محدود می کند. در مقابل، بودجه سال ۲۰۲۶ عربستان نشان میدهد که دولت سعودی قصد دارد تمرکز خود را به بخشهای غیرنفتی، صنعت، گردشگری و فناوری معطوف کند.
اگرچه این تغییر جهت انقلابی به نظر می رسد، اما کشور همچنان به شدت به نفت وابسته است و کاهش وابستگی بیش از آنکه واقعی باشد، تبلیغاتی و برنامه ریزی شده است. از سوی دیگر، ایران با بودجه محدودتر، اما با توجه به نیازهای گسترده جمعیتی و توسعه پایدار داخلی، بر تامین نیازهای اساسی مردم و زیرساخت های ملی تمرکز کرده است. این مقایسه نشان می دهد که حجم بالای بودجه عربستان لزوماً به معنای کارآمدی یا رشد واقعی اقتصادی نیست و بخش زیادی از آن صرف پروژه های بلندپروازانه و هزینه های کلان می شود که ریسک های اقتصادی و وابستگی به نفت را حفظ می کند.
