آژانس خبری Tasnim ؛ نجمه صالبی ؛ شیخ فاض الله نوری (RA) در روستای لشک ، کوژور مازندران متولد شد. او تحصیلات خود را در همان روستا آغاز کرد و سپس به مطالعه نجف و سامرا رفت. او به اساتیدی مانند میرزا شیرازی ، شیخ حبیب الله رشتی و شیخ راشی برای مطالعه علوم و علوم اسلامی تدریس می کرد. پس از رسیدن به وضعیت Ijtihad ، او در سال ۱۳۰۳ آه به تهران آمد. در جنبش تحریم دخانیات ، نقش مهمی از آن زمان یکی از برجسته ترین رهبران جنبش عدالت در خانه بود که به یک جنبش قانون اساسی تبدیل شد. وی پس از انحراف جنبش عدالت و برنامه قانون اساسی ، وی به دلیل عدم وضوح و ایده های رهبران مشروطه و اقدامات ضد اسلامی آنها مخالفت کرد و سرانجام پس از پیروزی و حکومت مشروطه و در سیزدهم رجاب ، ۱۳) به اعدام محکوم شد.
اعدام شیخ فاضلله نوری (RAH) یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است که خوانش های آن نه تنها بررسی یک رویداد تاریخی بلکه تلاش برای درک شریعت ، سیاست و هویت ملی در حوزه عمومی ایران است. برخلاف تصور کاهش گرایانه که او را صرفاً در برابر قانون اساسی به تصویر می کشد و مدافع استبداد ، شواهد تاریخی و اسناد فکری تصویری کاملاً متفاوت از مواضع شیخ ارائه می دهد. تصویری که او را به یک عدالت خصمانه تبدیل نمی کند ، بلکه کپی از قانون اساسی است که در آن نشانه های نفوذ فرهنگی غربی ، از بین بردن تدریجی شریعت و کاهش نقش روحانیت است.
در اولین مراحل جنبش مشروطه ، شیخ فاضلله نوری (RA) به همراه سایر دانشمندان اول ، از ایجاد عدالت حمایت کردند و نقش مهمی در اعتراض به استبداد قاجار ایفا کردند. به گفته یروند آبراهامیان ، شیخ در ابتدا از “عدالت” استقبال می کرد ، اما “به تدریج از انحراف های فکری و تضعیف بنیادهای مذهبی مشروطه جدا شد” (ابراهامی ، ۲۰۰۸: ۱۰۴). حضور جسورانه عناصر غربی تحصیل کرده در فارانگ ، ترجمه قوانین اروپایی بدون در نظر گرفتن اصول فقهی و تمایل روزافزون برای از بین بردن فقها از روند قانونگذاری ، باعث شد شیخ به ماهیت نهایی جنبش شک کند.
پاسخ او به این وضعیت مفهوم “قانون اساسی قانون اساسی” بود. شیخ معتقد بود که هر قانونی در جامعه اسلامی فقط در صورت سازگاری با استانداردهای فقهی مشروعیت دارد و نظارت بر فقه های جامع را به عنوان ضمانت مشروعیت و عدالت داشته است. از این منظر ، قانون اساسی به ناچار با شریعت و هویت اسلامی جامعه ایران در تضاد خواهد بود ، اگر بخواهد الگویی از تحول سیاسی ایران باشد همانطور که در غرب ظهور می کرد. از دیدگاه شیخ ، اقتباس بی کفایت غرب به استعمار فکری تسلیم شد ، نه نشانه پیشرفت.
با این حال ، این مواضع از طرف برخی از مطبوعات آن دوره با یک واکنش خصمانه روبرو شد. روزنامه هایی مانند فرارا اسرافیل و هابل آل -موتین ، با متوسل شدن به طنز ، جعل و تحقیر ، او را به عنوان پیشینه و طرفدار معرفی کرده اند. این جریان رسانه ای سکولار ، به همراه برخی از محافل فکری ، بستری برای حذف اجتماعی شیخ فراهم کرده است. محاکمه وی منجر به یک حکم سیاسی نه بر اساس اصول فقهی و حقوقی ، بلکه در خیابان ذوب خیابان ها شده است. حکمی که هدف وی از بین بردن صدای مهمترین منتقد مذهبی قانون اساسی غربی بود.
اما اتفاقی که پس از اجرای شیخ رخ داد ، عمق خطای استراتژیک حذف وی را نشان داد. چندی نگذشت ، با توانمندسازی رضاخان و تسلط بر سیاست های سکولاریستی ، حتی برخی منتقدین دیروز ، در تحلیل تاریخی خود ، مشروعیت مواضع شیخ را تصدیق کردند. مهدی بامداد ، یک حقوقدان و مورخ برجسته ، اگرچه او نگاهی انتقادی به عملکرد سیاسی شیخ دارد ، اما او را به عنوان “شخصیت خالص و صمیمانه” توصیف می کند که به دنبال محافظت از دین بود (بامداد ، ۱۳۶۳: ۳ ، ص ۲۴۵). ادوارد براون همچنین علی رغم تعلق به اردوگاه روشنفکری غربی ، از شرکت شیخ و صریح در دفاع از دین تمجید می کند.
در حقیقت ، اعدام شیخ فاضلله نوری نباید پایان یک ایده تلقی شود ، بلکه آغاز یک پیشرفت مفهومی است که ده ها سال بعد “جمهوری اسلامی” را نهادینه کرد. او اولین فقهی بود که در برابر دوگانگی مدرنیته و شریعت ایستادگی کرد و به دنبال تهیه خواندن بومی دموکراسی بود که در آن قانون مشروعیت خود را از فقه و اراده الهی به دست می آورد ، نه صرف ترجمه متون اروپایی. اگرچه زمان به عقاید او وفادار نبود ، اما اندیشه وی در جریان تحولات فقه سیاسی شیعه جایگاه تعیین کننده ای پیدا کرد.
از این منظر ، تلاوت پرونده فکری و سیاسی شیخ فاضلله نوری صرفاً یک اثر تاریخی نیست ، بلکه یک ضرورت برای بازیابی ظرفیت های غفلت شده فقه سیاسی در نظم اجتماعی امروز است. سؤالاتی از قبیل نسبت مشروعیت و پذیرش ، حدود قانون در قانون و موقعیت روحانیت در حاکمیت هنوز موضوع گفتگوی معرفتی و بحث و جدال است. اختلاف نظرهایی که باید در فقه فقه که قربانی یک حکم ناعادلانه شد ، یافت.
منابع:
حسن زاده سید مجید (۱). شیخ فاضلله در تاریکی مشروطه تهران ، سازمان تبلیغات اسلامی
ابراهیمی ، یروند (۲۰۰۸). ایران بین دو انقلاب. ترجمه شده توسط Kazem Firouzmand. تهران: انتشارات NEY.
بامداد ، مهدی (۱۳۶۳). تاریخ تاریخ ایرانی ریجال در قرن دوازدهم ، سیزدهم و چهاردهم ه. تهران: زاوار.
پایان پیام/
منبع:تسنیم
