گروه خودروسازی چری ( Chery ) یکی از نشان های تجاری چینی است که طی سال های گذشته حضور خود در بازار ایران را افزایش داده است. اما برنامه چری برای بازار ایران در شرایط مکانیزم ماشه چیست؟
به گزارش پایگاه خبری آخرین خودرو، گروه چری طی چند سال گذشته بیشترین سهم بازار خودروهای چینی را در ایران به خود اختصاص داده است. این نشان خودروسازی یکی از برترین های چین در حوزه صادرات است و بازار ایران یکی از مهم ترین اهداف صادراتی چری به حساب می آید. حال با آغاز فعال شدن مکانیزم ماشه شاهد هستیم که همه خودروسازان و واردکنندگان کشور با چالش هایی همراه شده اند و تصمیم گیری در برخی امور برایشان دشوار شده است.
شنیده ها حاکی از آن است که چری هم برخی سیاست های خود در بازار ایران را تغییر داده و برنامه های متفاوتی برای مهم ترین بازار صادراتی خود دارد. در این گزارش به حواشی ایجاد شده جهت ادامه فعالیت چری در بازار ایران می پردازیم.
نگاهی به حضور چری در بازار ایران
گروه چری جز اولین خودروسازان چینی بود که بازار ایران آمد. این شرکت فعالیت گسترده خود را با مدیران خودرو و به صورت شراکتی در ایران آغاز کرد. در ابتدا محصولات چری در بازار ایران با نشان تجاری ام وی ام و چری به فروش می رسیدند. آغاز تحریم ها در ابتدای دهه ۹۰ شمسی باعث شد تا بسیاری از خودروسازان مطرح مانند فولکس واگن، هیوندای، رنو، پژو، نیسان و… بازار ایران را ترک کنند. همین موضوع بستر رشد چری را فراهم کرد تا قدرت حضور خود را در بازار ایران افزایش دهد. با رفع تحریم ها به واسطه برجام، تقریباً جایگاه چری در بازار ایران تثبیت شده بود و این خودروساز چینی توانست تا در سال های بدون تحریم هم فعالیت خوبی را در ایران داشته باشد.
اما با خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و تشدید تحریم ها، چری سیاست دیگری را برای بازار ایران در پیش گرفت. گروه چری دیگر محصولاتش را با نشان تجاری خود ( Chery ) در بازار ایران مونتاژ نمی کرد و نشان های تجاری فونیکس، فونیکس NEV و اکستریم را برای محصولات مونتاژی در مدیران خودرو انتخاب کرد و نشان ام وی ام را هم حفظ نمود. در ادامه گسترش فعالیت های چری در ایران، شاهد بودیم که برخی از محصولات کایی و جتور (زیرمجموعه های گروه چری) با تغییر نام به گروه بهمن آمدند. در حال حاضر هم برخی دیگر از محصولات کایی در شرکت آرین پارس موتور دیده می شوند. همچنین چری در گام دوم سرمایه گذاری خود در بازار ایران، به سراغ گروه ماموت رفت و طی یک مشارکت، برخی محصولات خود را با تغییر نشان تجاری به لوکانو در ایران مونتاژ کرد.
مدل های فعالیت چری در ایران
گروه چری در ایران دو سبک فعالیت دارد. برخی شرکت های داخلی صرفاً قراردادی را برای مونتاژ، تولید و واردات محصولات چری در اختیار دارند. به عنوان مثال گروه بهمن، آرین پارس موتور و تیگارد موتور در قالب این مدل قراردادها برخی محصولات نشان های جتور و کایی (زیرمجموعه های گروه چری) را به بازار ایران آورده اند.
اما دومین مدل همکاری چری در ایران، سرمایه گذاری است. در حال حاضر گروه چری از سهام داران اصلی مدیران خودرو (ام وی ام، فونیکس، فونیکس NEV و اکستریم) و مکث موتور (لوکانو) به حساب می آید. این مدل همکاری با حضور مستقیم چینی ها در ایران همراه است. به عنوان مثال مدیران ارشد مدیران خودرو و مکث موتور از افراد چینی مورد اعتماد گروه چری هستند و عملاً تنها چینی ها تصمیم گیری و سیاست گذاری اصلی این نشان های تجاری را در ایران انجام می دهند. عموماً ایرانیان این شرکت ها تنها سیاست ها و برنامه ریزی چینی ها را اجرا می کنند و طی چند سال گذشته ثابت شده است که بدنه مدیران ایرانی این شرکت ها، در مرحله دوم تصمیم گیری ها قرار دارند و به صورت مستقیم نمی توانند سیاست دیگری را اجرا کنند.
ایران ؛ بازار مهم صادراتی گمنام برای چری
پس از آغاز تحریم ها از سال ۱۳۹۷، حضور چری در بازار ایران همچنان پر رنگ بود. اما دیگر نمادی از نشان تجاری چری در ایران دیده نمی شد. می توان سیاست تغییر لوگو و نام خودرو برای محصولات چری در ایران را راهی برای دور زدن تحریم ها دانست؛ رویکردی که اکثر خودروسازان چینی از سال ۱۳۹۷ به بعد در بازار ایران در پیش گرفتند.
چری هیچگاه تایید نمی کند که در بازار ایران فعالیت می کند. حتی وقتی در جشن های سالانه و یا رویدادهای مهم خودرویی جهان مانند نمایشگاه های خودروی چین مهمان هایی را از ایران دعوت می کند، از مدعوین ایرانی می خواهد تا نامی از ایران نیاورند و خود را مهمان هایی از خاورمیانه معرفی کنند. در چند سال گذشته چری نمایندگان فروش، مدیران ارشد شرکای ایرانی، تعدادی از افراد باشگاه مشتریان، خبرنگاران، هنرمندان و… را به جشن های سالانه و رویدادهای نمایشگاهی خود دعوت کرده است. اما بارها شاهد بودیم که از آوردن نام ایران، مهمانان منع شده اند و گاهی از حضور ایرانی ها در غرفه گروه چری در نمایشگاه های خودروی چین ( در بازه های زمانی که مراسم خاصی در غرفه برگزار می شد) جلوگیری شده است.
با بازخوانی این رفتار و سیاست گروه چری می توان فهمید که ایران همیشه بازار صادراتی مهمی برای این خودروساز چینی بوده است؛ اما بازاری که فعلاً به دلایل تحریم باید گمنام باقی بماند.
ماشه یا پیش از ماشه؟
باید گفت که خیلی از حواشی چری به پیش از فعال شدن مکانیزم ماشه باز می گردد؛ زمانی که زیرمجموعه های گروه چری فعالیت هایی را در بازار ایران آغاز کردند. گروه بهمن اولین شرکت خودروسازی بود که با یکی از زیرمجموعه های گروه چری به نام جتور ( Jetour ) همکاری را جهت مونتاژ، داخلی سازی و تولید محصولات خانواده X70 آغاز کرد. خانواده محصولات فیدلیتی حاصل این همکاری است و بعدها از ریسپکت از زیرمجموعه دیگری به نام کایی به جمع محصولات گروه بهمن اضافه شد.
چری با این نحوه همکاری مشکلی نداشت. اما ماجرای درگیری های داخلی برای حضور چری در بازار ایران از همین نقطه آغاز شد. زمانی که شرکای ایرانی چری در مدیران خودرو توقع داشتند تا هرگونه فعالیت چری و زیرمجموعه هایش با آن ها ادامه دهد. در همان ماه های اول حضور فیدلیتی در خط تولید شرکت بهمن موتور گروه بهمن برخی گلایه ها و اختلاف ها در وزارت صمت مطرح شد. اما این تنش ها نتیجه مثبتی برای مدیران ایرانی مدیران خودرو نداشت.
اما اوج اختلاف ها و درگیری های داخلی چری با مدیران ایرانی زمانی رخ داد که این خودروساز چینی، مشارکتی را در قالب سرمایه گذاری با گروه ماموت آغاز کرد. امروز این اقدام گروه چری سبب شده تا رقیبی برای مدیران خودرو در دل گروه ماموت ایجاد شود. این رویکرد چینی ها شکایت های رسمی را به همراه داشت و شرکای ایرانی چری در مدیران خودرو، شکایت هایی را در بخش حقوقی وزارت صمت ثبت کردند. اما این شکایت ها هم نتیجه ای نداشت و شراکت چری با گروه ماموت در قالب شرکت مکث موتور و مونتاژ محصولاتی با نشان لوکانو در ایران آغاز شد.
در پی این اتفاق ها و عدم توجه گروه چری به دیدگاه های مدیران ایرانی مدیران خودرو، از چند ماه قبل اختلاف ها بالا گرفت. از طرفی محدودیت های ارزی در سال ۱۴۰۴، باعث شد تا فعالیت های مدیران خودرو بر اساس برنامه ریزی ها پیش نرود و بزرگترین خودروساز خصوصی کشور فعالیت به نسبت کم فروغی را در سال جاری داشته باشد.
همچنین اتفاق های مربوط به جنگ ۱۲ روزه هم سبب شد تا بسیاری از کارکنان چینی شرکت های مکث موتور و مدیران خودرو ایران را ترک کنند و در پی آن تعدیل نیروی کارکنان ایرانی در این شرکت ها آغاز شود. در حال حاضر بیشترین تعداد درخواست کار در سایر شرکت های خودرویی از میان کارکنان مدیران خودرو به خودروسازان و واردکنندگان اعلام می شود.
با فعال شدن مکانیزم ماشه هم شاهد هستیم که سرعت تعدیل نیرو در مدیران خودرو افزایش پیدا کرده و بسیاری از پروژه های این شرکت با سرعت پایینی جلو می روند. همچنین برخی پروژه ها هم به طور کامل متوقف شده اند.
به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که تحولات منفی برای چری در ایران به پیش از مکانیزم ماشه و با جنگ ۱۲ روزه شروع شده و مشکلات ارزی این موضوع را تشدید کرده است. از سویی مکانیزم ماشه سرعت اتفاقات ناخوشایند برای حضور چری در ایران را افزایش داده است.
چری می ماند یا می رود؟
فعلاً نمی توان به این پرسش پاسخ قطعی دارد. در یک طرف این اظهار نظر باید توجه داشت که چری برنامه عرضه چند مدل جدید را با نشان های ام وی ام، فونیکس، اکستریم و لوکانو دارد و هنوز به صورت رسمی اعلام نشده که این پروژه ها متوقف شده اند.
اما آن طرف ماجرا شاهد هستیم برخی نمایندگان فروش محصولات مدیران خودرو به مشتریان می گویند که دیگر مدیران خودرو برنامه فعالیت گسترده ای در ایران ندارد و برای همین شرایط فروش هایی مانند گذشته اعلام نمی کند. همچنین برخی منابع آگاه در مدیران خودرو می گویند که تعداد لغو پروژه ها در این شرکت افزایش پیدا کرده و روزهای کاری برای اکثر کارکنان کاهش داشته است. همچنین سرعت تعدیل نیرو هم در این شرکت برای کارکنان ایرانی افزایش پیدا کرده است.
برخی نشانه ها هم در مدیران خودرو و مکث موتور حاکی از آن است که اختلاف میان مدیران چینی و ایرانی افزایش پیدا کرده و در پی این اختلاف ها برخی مدیران چینی ایران را ترک کرده اند. همچنین برخی دیگر به دلیل تغییر رویکرد شرکای ایرانی چری در مدیران خودرو با انجام فعالیت های مستقل خودرویی بدون حضور چری، احتمال می دهند که بزودی ساختار مالکیتی و سرمایه گذاری چری در ایران تغییر کند و این خودروساز چینی دیگر در جایگاه سهام دار بخش خصوصی صنعت خودروی ایران فعالیت نکند.
در حال حاضر تنها می توانیم بگوییم که اگر چری در ایران باقی بماند و سهام داری خود را در برخی شرکت های ایرانی ادامه دهد، برنامه ای برای گسترش سرمایه گذاری ندارد و به احتمال زیاد فعالیت هایش محدود می شود.
