منتشر شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ ساعت ۱۷:۰۰
بازار خودرو در چین با چالش جدیدی مواجه شده است که می‌تواند اعتبار آمار فروش خودروسازان، اعتماد مصرف کنندگان و ثبات کلی بازار خودرو را تهدید کند. این چالش مربوط به پدیده‌ای به نام «خودروهای صفر کیلومتر دست دوم» است؛ خودروهایی که ثبت پلاک شده‌اند اما عملاً هیچ گاه مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. در حال حاضر، این خودروها به صورت گسترده در بازار دست دوم عرضه می‌شوند و انتقادهای فراوانی را از سوی فعالان صنعت به دنبال داشته‌اند.
فروش ساختگی برای رسیدن به اهداف و سوءاستفاده از یارانه‌ها
ماجرای خودروهای صفر کیلومتر دست دوم، بیش از آنکه مربوط به تقلب در سطح خرده‌فروشی باشد، به یک مشکل ساختاری در زنجیره تأمین و فروش خودروسازان باز می‌گردد. در این روش، خودروسازان برخی از خودروهای نو را به نمایندگی‌های وابسته یا پلتفرم های ثالث واگذار می‌کنند، اما این خودروها در عمل فروخته نشده و تنها ثبت پلاک می‌شوند. سپس همین خودروها با کارکرد صفر یا بسیار کم به عنوان کارکرده به بازار عرضه می‌شوند.
این اقدام به خودروسازان کمک می‌کند تا اهداف فروش خود را در ظاهر محقق کنند و در عین حال از برخی مزایای ثبتی مانند یارانه‌ها یا سیاست‌های صادراتی بهره‌مند شوند. این در حالی است که عملاً تقاضای واقعی در بازار وجود ندارد.
تولید بیش از ظرفیت و جنگ قیمتی در صنعت خودروی چین
بررسی‌ها نشان می‌دهد که این اتفاق به چالش‌های اساسی در صنعت خودروی چین ارتباط دارد. بر اساس آمار رسمی، موجودی خودروهای سواری در کشور تا آوریل ۲۰۲۵ به ۳.۵ میلیون دستگاه رسیده است. بسیاری از خودروسازان با بهره‌برداری کمتر از ۵۰٪ ظرفیت خطوط تولید خود مواجه‌اند که آن‌ها را به سمت فروش‌های ساختگی سوق داده است.
از سوی دیگر، رقابت شدید قیمتی به ویژه در حوزه خودروهای برقی و وابستگی بیش از حد به یارانه‌های دولتی، شرایط را برای بروز رفتارهای غیراخلاقی مانند فروش خودروهای صفر به عنوان دست دوم فراهم کرده است.
مصرف‌کنندگان قربانیان اصلی
خودروهای صفر کیلومتر دست دوم اغلب با تخفیف‌های قابل توجه، گاهی تا ۳۰ درصد زیر قیمت رسمی کارخانه، عرضه می‌شوند. اما این تخفیف‌ها بدون هزینه نیستند. ضمانت‌نامه این خودروها از زمان ثبت آغاز شده، نه زمان فروش، امری که به معنای از دست رفتن بخشی از پوشش گارانتی برای خریدار است. همچنین برخی از این خودروها دارای اقساط تسویه نشده یا سوابق مالکیتی مبهم هستند که ممکن است خریدار را در آینده با مشکلات قانونی یا مالی مواجه کند.
پیامدهای گسترده‌تر برای بازار خودرو
فراتر از تأثیر بر خریداران، این پدیده داده‌های بازار را به شدت تحریف می‌کند. آمار فروش غیرواقعی می‌تواند سرمایه‌گذاران را گمراه کند، رقابت را مخدوش کرده و باعث نوسانات شدید قیمتی در بازار دست دوم شود. برای مثال، قیمت مدل‌هایی مانند بی وای دی چین L در بازار دست دوم چین بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کمتر از قیمت رسمی کارخانه سقوط کرده و اثر دومینویی آن به سایر برندها نیز رسیده است.
ورود نهادهای نظارتی
در واکنش به نگرانی‌ها، وزارت بازرگانی چین در تاریخ ۲۷ می ۲۰۲۵ نشستی با مشارکت خودروسازانی چون بی وای دی، دانگ فنگ و پلتفرم خرید و فروش خودرو Guazi برگزار کرد. در این نشست، بحث بر سر تقویت نظارت بر بازار خودروهای کارکرده و مقابله با گزارش‌های فروش ساختگی مطرح شد. همچنین مقامات در حال بررسی استفاده از سازوکارهایی مشابه با قوانین کمیسیون بورس آمریکا در مقابله با پدیده «فروش داخل شبکه» هستند.
با وجود آنکه برخی این پدیده را پاسخی طبیعی به وضعیت عرضه و تقاضا می‌دانند، بسیاری از فعالان صنعت مانند مدیر شرکت گریت وال هشدار می‌دهند که این یک میان‌بر خطرناک است. او تأکید دارد که صنعت خودروی چین باید به اصول اولیه همچون نوآوری، کیفیت محصول و جلب اعتماد مشتری بازگردد. در غیر این صورت، برندها با خطر کاهش ارزش و بی‌اعتمادی مواجه خواهند شد.
