اکوایران: میزان درخواست منابع مالی بانک ها در بازار آزاد منتهی به ۱۴ آبان نسبت به هفته گذشته کاهش یافته اما حجم تایید سفارش های بانک مرکزی تغییری نکرده است. بنابراین میزان توافق با نیاز بانک ها رشد کرده است.
بانک مرکزی به تازگی آمار اولین بازار آزاد برگزار شده در آبان ماه ۱۴۰۴ را اعلام کرده است که بر اساس این آمار ارزش سفارش های ارسالی بانک ها نسبت به هفته قبل کاهش یافته اما همچنان بالاتر از رقم قابل توجه ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. از سوی دیگر بانک مرکزی تغییری در سیاست خود ایجاد نکرده است. اینها در حالی است که نرخ سود بین بانکی ۲۴ درصد باقی مانده و شبکه بانکی با کمبود نقدینگی و منابع مالی مواجه است.
عملکرد بانک ها و بانک مرکزی در عملیات سیاست پولی در ۱۴ آبان
بانک مرکزی در بیست و هشتمین گزارش بازار آزاد خود که در ۱۴ آبان ماه برگزار شد، میزان سفارش های ارسالی بانک ها برای تامین منابع مالی را معادل ۵۱۱ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. از سوی دیگر سکاندار پولی کشور نیز مانند دو هفته گذشته تغییری در میزان قرارداد خود نداشته و معادل ۲۳۰ هزار میلیارد تومان باقی مانده است. یعنی بانک مرکزی ۴۵ درصد از درخواست های بانک ها را پذیرفته است. همچنین ارزش سفارش هایی که به سررسید رسیده اند ۲۳۱ هزار میلیارد تومان و ارزش قراردادهایی که همچنان باز هستند معادل ۲۳۰ هزار میلیارد تومان است.
روند افزایش نیاز بانک ها به منابع مالی از زمان جنگ ایران و اسرائیل آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است. به طوری که دو هفته متوالی درخواست بانک ها به بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
با توجه به اینکه بانک مرکزی با بیش از ۵۰ درصد درخواست‌ها موافقت نکرد، بنابراین بانک‌ها برای تامین منابع مالی خود به بازار عادی یا شبانه روی آوردند. مبالغ مبادله شده در بازار شبانه منتهی به ۱۴ آبان ۱۴۰۴ بین ۳۶۰۰۰ میلیارد تومان تا ۷۰۰۰۰ میلیارد تومان بوده و در آخرین روز این بازار ارزش اعتبارات بانکی معادل ۴۰۳۷۰۰۰۰ میلیارد تومان و ارزش توافقات به سررسید ۶ میلیارد تومان۳۱ تا ۳۰ اعلام شده است.
تشریح سیاست های پولی بانک مرکزی
بانک مرکزی ایران مانند سایر کشورها از ابزارهای سیاست پولی برای کنترل تورم یا تحریک تقاضای کل استفاده می کند. یکی از مهمترین این ابزارها، عملیات بازار باز یا قرارداد بازخرید (ریپو) است. در این فرآیند بانک مرکزی با استقراض اوراق دولتی از بانک ها، منابع مالی کوتاه مدت را تامین می کند. از طرفی وقتی می خواهد نقدینگی را از سیستم بانکی جمع آوری کند، از repo معکوس استفاده می کند. یعنی با فروش موقت اوراق، منابع مالی بانک ها را جذب می کند.
در حال حاضر بانک ها سه مسیر روشن برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود دارند. اولین و ارزان ترین گزینه، بازار آزاد است که بانک ها با نرخ سود ۲۳ درصد از بانک مرکزی وام می گیرند که معمولاً سررسید آن ۷ روز است. اگر نیاز نقدینگی آنها از این طریق تامین نشود، به بازار عادی یا شبانه می روند. بازاری که نرخ سود آن ۲۴ درصد و مدت بازپرداخت وام بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت تعیین شده است. در نهایت بانک ها نیز می توانند برای تامین منابع خود به بازار بین بانکی مراجعه کنند که نرخ سود آن حداکثر ۲۴ درصد و تحت کنترل بانک مرکزی است.
در واقع سیاست گذار پولی با تعیین محدوده مشخصی برای نرخ سود موسوم به کریدور نرخ سود بین ۲۳ تا ۲۴ درصد سعی در هدایت مسیر تامین منابع بانک ها و جلوگیری از تشدید فشارهای تورمی دارد.
