منتشر شده در ۰۶ شهریور ۱۴۰۴ ساعت ۱۳:۳۰
معاون وزیر صمت از ارتقای کیفیت صنعت خودرو و رقابت‌سازی در بازار گفت، اما واقعیت شرایط صنعت خودرو ایران کاملاً متفاوت است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، سیدحامد عاملی، معاون وزیر صمت، در مراسم افتتاح خط تولید خودروی تانک ۳۰۰ در شهرستان آبیک اعلام کرد که رویکرد اصلی وزارت صمت ارتقای کیفیت خودرو و ایجاد فضای رقابتی در بازار است. وی تاکید کرد که تعداد خودروسازان اصلی کشور از ۲ واحد به هفت تا هشت افزایش خواهد یافت و واردات خودرو نیز نقش مهمی در ارتقای فناوری دارد.
با این حال، نگاهی دقیق به بازار و صنعت خودرو نشان می‌دهد که آمارها و اظهارات معاون وزیر صمت هرچند قابل رد مستقیم نیست، اما با واقعیت بازار تفاوت‌های جدی دارد.
در ادامه، تمامی صحبت‌های سیدحامد عاملی به شکل جداگانه بررسی می‌شود:
ارتقای کیفیت و رقابت‌سازی
معاون وزیر صمت: «رویکرد اصلی وزارت صمت براساس تاکید رئیس‌جمهور، ارتقای کیفیت خودرو و ایجاد فضای رقابتی در بازار است.»
واقعیت این است که اقدامات دولت و حاکمیت تصویر متفاوتی ارائه می‌کند. تنها با نگاهی کوتاه به اخبار چند ماه اخیر درباره خصوصی‌سازی ایران خودرو می‌توان به مشکلات و چالش‌های متعدد پی برد. در یک ماه اخیر، سرعت و حجم اخبار مرتبط با قیمت گذاری دستوری خودرو به قدری بود که رسانه‌ها نتوانستند تمامی آن‌ها را پوشش دهند. ایران خودرو با وجود این مشکلات توانست عملکرد بهتری نسبت به سایپا، که هنوز دولتی است، داشته باشد. برای مثال، میزان تولید ایران خودرو تا پایان تیر ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته تنها ۳ درصد کاهش داشت، اما سایپا کاهش تولید ۳۷ درصدی را تجربه کرد.
قطعه‌سازان نیز گزارش می‌دهند که ایران خودرو طی چند ماه اخیر تمامی مطالبات آن‌ها را پرداخت کرده و در صورت بروز تأخیر یا مشکل، با تعامل حل شده است. اما سایپا به دلیل مدیریت دولتی بسیاری از قطعه‌سازان را به مرز تعطیلی رسانده و مشتریان و شرکای تجاری ناراضی هستند. در این شرایط، اقدام عجیب کمک ۷ همتی دولت به سایپا با صحبت‌های آقای عاملی همخوانی ندارد.
تعداد خودروسازان اصلی
معاون وزیر صمت: «تعداد خودروسازان اصلی از ۲ واحد به هفت تا هشت افزایش خواهد یافت.»
اصلی‌ترین خودروسازان ایران، ایران خودرو و سایپا هستند. طی سال‌های اخیر، کرمان موتور تلاش کرده جایگاه خود را به‌عنوان خودروسازان معتبر و مرجع تثبیت کند. با وجود وعده‌ها، واگذاری سایپا هنوز مشخص نیست و اثر مستقیم آن بر رقابت و رکود بازار محدود باقی مانده است. قرار بود سایپا همانند ایران خودرو به بخش خصوصی واگذار شود، اما هنوز این اتفاق رخ نداده و مشتریان ناراضی روزبه‌روز افزایش می‌یابند.
سوال اصلی این است که چگونه کشور قرار است دارای ۷ تا ۸ خودروساز اصلی شود، وقتی ایران خودرو کامل خصوصی نشده و سایپا دولتی است؟ اگر خودروسازها دولتی باقی بمانند، این با سیاست‌های خصوصی‌سازی مغایرت دارد و اگر قرار است خصوصی شوند، دولت ابتدا باید بزرگ‌ترین ظرفیت‌ها را آزاد کند تا پتانسیل کامل آن‌ها استفاده شود.
نقش واردات خودرو
معاون وزیر صمت: «بازار رقابتی تنها با افزایش تولید محقق نمی‌شود، بلکه واردات نیز نقش مهمی در ارتقای فناوری دارد.»
«سال گذشته واردات معادل پنج درصد تولید داخلی بود و امسال این سهم به ۱۰ درصد خواهد رسید.»
واردات خودرو از زمان سیدرضا فاطمی امین، حدود ۴ سال پیش، مطرح شد و با چالش‌های زیادی همراه بود. رفت‌وآمدها، پاس‌کاری‌ها و عدم تخصیص ارز، واردات را نامنظم و بدون ساختار کرده است. اکنون نیز مصوبه‌های واردات خودرو مرتب تغییر می‌کنند و مردم و رسانه‌ها شاهد تغییر مداوم سیاست‌ها هستند. جامعه‌ای که ۷ دهک آن زیر خط فقر است، توان خرید خودروهای وارداتی با تعرفه بالا را ندارد و حتی بسیاری دیگر از خرید خودروهای داخلی محروم‌اند؛ نتیجه پافشاری بر سیاست‌های اقتصادی و تولیدی غلط در سال‌های گذشته است.
ساخت داخل و شتابران خودرو
معاون وزیر صمت: «خودروسازان باید سهم ساخت داخل را افزایش دهند و شرکت شتابران خودرو پرشیا در این مسیر موفق عمل کرده است.»
ساخت داخل هنوز با استانداردهای بین‌المللی فاصله دارد. این مشکل تنها به خودروسازان محدود نمی‌شود، زیرا آن‌ها مدت‌هاست با ابزار و خودروهای روز دنیا ارتباط مستقیم و اصولی نداشته‌اند. در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی توانایی تولید قطعات استاندارد را نشان دادند، اما عدم دریافت مطالبات از شرکتی مثل سایپا طی یک سال اخیر، داخلی‌سازی، افزایش تیراژ و نوآوری را دشوار و دور از دسترس کرده است
دسترسی مردم به خودرو با کیفیت و قیمت مناسب
معاون وزیر صمت: «در افق پنج‌ساله شرایطی فراهم می‌کنیم تا مردم به خودروهای با کیفیت و قیمت مناسب دسترسی داشته باشند.»
نقد تحلیلی: رکود دو سال و نیم اخیر به بالاترین حد تاریخی رسیده و چالش‌هایی مانند مشکلات بانک مرکزی، نرخ ارز و تخصیص نامنظم ارز، صنعت خودرو را آسیب‌پذیر کرده است. امسال، پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، برای حدود ۲ هفته، حجم معاملات خودرو تقریباً صفر شد و مراکز تعویض پلاک خالی بودند؛ این اتفاق حتی در طول ۸ سال دفاع مقدس رخ نداده بود. گشایش و توسعه صنعت خودرو ممکن است، اما نه با سیاست‌های فعلی؛ لازم است بخش خصوصی واقعی وارد عمل شود و ثبات اقتصادی برقرار شود.
حمایت از تولید و توسعه اقتصادی
معاون وزیر صمت: «تولید منشور اساسی توسعه کشور است و قوام اقتصادی جامعه در گرو حمایت از تولید خواهد بود.»
این جمله تلخ اما حقیقتی است که سال‌ها شعار تولید بیان شده و آمارها نشان می‌دهند وضعیت تولید هر سال ضعیف‌تر می‌شود. سوال این است که مقامات وزارت صمت و اقتصادی چه اقداماتی در راستای تسهیل تولید یا حذف بروکراسی پیچیده انجام داده‌اند؟
در شرایط فعلی، مصوبات وزارتخانه‌ها مدام تغییر می‌کنند و اصلاحات بنیادین در قوانین و بروکراسی دیده نمی‌شود. مشکلات گمرکی و موانع سیستماتیک همچنان صنعت خودرو را فلج کرده و بیشترین آسیب به تولیدکنندگان وارد شده است.
