بازار؛ گروه ایران: سایت آماری – تحقیقی worldstopexports در جدیدترین گزارش منتشر شده خود به بحث صادرات محصولات و کالاهای ایرانی در سال میلادی قبل یعنی در سال ۲۰۲۴ پرداخته و عنوان کرده است: ایران با داشتن مرزهای شرقی با پاکستان و افغانستان، در سال ۲۰۲۴ به میزان ۱۲.۷ میلیارد دلار محصولات صادراتی به سراسر جهان صادر کرد.
بنا براین می توان اینگونه گفت که این برآورد بر اساس معیار دلاری، نشان دهنده کاهش ۶۱.۵ درصدی در مقایسه با ۳۳ میلیارد دلار پنج سال قبل در سال ۲۰۲۰ است. از سوی دیگر این اعداد و ارقام بیانگر این است که ارزش کل صادرات ایران از سال ۲۰۲۳، سالانه ۸۷ درصد نسبت به ۱۰۴.۵ میلیارد دلار ثبت شده در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
پنج محصول برتر صادراتی ایران عبارتند از «پلیمرهای اتیلن، سنگ آهن و کنسانتره آن، گازهای نفتی، آجیل های متفرقه و سپس الکل های غیرحلقوی» که روی هم رفته، این پنج محصول صادراتی عمده ایران حدود دو پنجم (۴۰.۶ درصد) از کل فروش دلاری برای تمام محصولات صادر شده از ایران در سال ۲۰۲۴ را تشکیل می دهند
در بخش دیگری از این گزارش اینگونه آمده است که : پنج محصول برتر صادراتی ایران عبارتند از «پلیمرهای اتیلن، سنگ آهن و کنسانتره آن، گازهای نفتی، آجیل های متفرقه و سپس الکل های غیرحلقوی» که روی هم رفته، این پنج محصول صادراتی عمده ایران حدود دو پنجم (۴۰.۶ درصد) از کل فروش دلاری برای تمام محصولات صادر شده از ایران در سال ۲۰۲۴ را تشکیل می دهند.
ده کالای برتر صادراتی ایران در سال ۲۰۲۴ کدام هستند؟
به عبارت دقیق تر می توان گفت ده کالای برتر صادراتی ایران در سال ۲۰۲۴ عبارتند از :
پلاستیک، اقلام پلاستیکی: ۲.۳ میلیارد دلار آمریکا (۱۸.۲درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
میوه‌ها، آجیل: ۱.۳ میلیارد دلار (۱۰.۱ درصد از کل صادرات ر تشکیل داده است)
سنگ معدن، سرباره، خاکستر: ۱.۳ میلیارد دلار (۹.۸ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
سوخت‌های معدنی شامل نفت: ۱.۲ میلیارد دلار (۹.۷ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
آهن و فولاد: ۱.۱ میلیارد دلار (۸.۳ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
مواد شیمیایی آلی: ۸۲۲ میلیون دلار (۶.۵درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
آلومینیوم: ۶۶۸.۱ میلیون دلار (۵.۲ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
مس: ۶۱۶.۱ میلیون دلار (۴.۸درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
نمک، گوگرد، سنگ، سیمان: ۴۲۰.۶ میلیون دلار (۳.۳ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است)
روی: ۳۴۰.۷ میلیون دلار (۲.۷ درصد از کل صادرات را تشکیل داده است).
سنگ معدن، سرباره و خاکستر؛ تنها کالاهایی که با ۳۹ درصد افزایش رشد به ثبت رسانده اند
به این ترتیب ده کالای صادراتی برتر ایران، ۷۸.۷ درصد از ارزش کل محموله های جهانی این کشور را تشکیل می دهند. این در شرایطی است که «سنگ معدن، سرباره و خاکستر» تنها کالاهایی بودند که در بین ده کالای صادراتی برتر، با ۳۹ درصد افزایش از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، رشد داشتند.
از طرف دیگر آمارهای می گوید: «سوخت های معدنی از جمله نفت»، با کاهش ۹۷.۹ درصدی نسبت به سال گذشته، بیشترین کاهش را در بین ده کالای صادراتی برتر ایران داشتند. شدیدترین کاهش‌ها توسط صادرات نفت خام، گازهای نفتی و کک نفتی ایران ثبت شد.
با ارزش ترین شرکای تجاری ایران کدام کشورها هستند؟
در بخش دیگری از گزارش آمده است: از منظر قاره ای، ۹۶.۱ درصد از ارزش صادرات ایران به کشورهای آسیایی و ۲.۴ درصد به واردکنندگان مستقر در اروپا فروخته شده است. همچنین ایران یک درصد دیگر از کالاها را به خریداران در آفریقا ارسال کرده است در حالی که درصدهای کمتری به مشتریان مستقر در آمریکای لاتین، آمریکای شمالی و سپس اقیانوسیه عمدتاً استرالیا اختصاص یافته است.
این در حالی است که بر اساس داده های آماری ارائه شده در این گزارش، با توجه به جمعیت ۸۶.۶ میلیون نفری ایران، کل صادرات ۱۲.۷ میلیارد دلاری آن در سال ۲۰۲۴ تقریباً به ۱۵۰ دلار برای هر ساکن در این کشور خاورمیانه ای تبدیل می شود در شرایطی که این سرانه از میانگین ۱۴۰ دلار برای یک سال قبل یعنی در سال ۲۰۲۳ فراتر رفته است.
محصولاتی که بیشترین مازاد تجاری را برای ایران ایجاد می کنند
این گزارش بیانگر این است که انواع محموله های محصولات ایرانی که در ادامه ذکر می شود نشان دهنده صادرات خالص مثبت یا مازاد تراز تجاری است:
پلاستیک، اقلام پلاستیکی: ۱.۷ میلیارد دلار آمریکا (کاهش ۴۰ درصدی از سال ۲۰۲۳)
سنگ معدن، سرباره، خاکستر: ۱.۲ میلیارد دلار (کاهش ۳۱.۶ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
سوخت‌های معدنی شامل نفت: ۱.۱ میلیارد دلار (کاهش ۹۸.۴ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
میوه‌ها، آجیل: ۱.۰۷ میلیارد دلار (کاهش ۳۸.۴ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
آهن و فولاد: ۶۷۹.۱ میلیون دلار (کاهش ۸۳.۵ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
مس: ۶۰۰.۹ میلیون دلار (کاهش ۵۸.۳ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
آلومینیوم: ۵۳۹.۳ میلیون دلار (۲۶.۹ درصد افزایش در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
مواد شیمیایی آلی: ۴۶۷.۴ میلیون دلار (کاهش ۷۵ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
نمک، گوگرد، سنگ، سیمان: ۳۸۹ میلیون دلار (کاهش ۲۱.۱ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
روی: ۳۴۰ میلیون دلار (کاهش ۱۸.۶ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳)
گفتنی است به طور خلاصه، صادرات خالص نشان دهنده میزانی است که هزینه های خارجی برای کالاها یا خدمات یک کشور، بیشتر یا کمتر از هزینه های کشور مبدا برای کالاها یا خدمات خارجی است. به این ترتیب ایران در تجارت بین المللی پلاستیک، چه به عنوان مواد اولیه و چه به عنوان اقلام ساخته شده از پلاستیک، صادرات خالص بسیار مثبتی دارد. به نوبه خود، این جریان های نقدی نشان دهنده مزایای رقابتی قوی ایران در دسته محصولات پلاستیک و اقلام پلاستیکی است.
محصولاتی که بدترین کسری تجاری را برای ایران ایجاد می کنند
ایران در سال ۲۰۲۴ کسری تجاری معادل ۱۰.۵ میلیارد دلار آمریکا را تجربه کرد و مازاد تجاری ۳۸.۹ میلیارد دلاری یک سال قبل در سال ۲۰۲۳ را جبران کرد. در زیر صادرات ایران که منجر به صادرات خالص منفی یا کسری تراز تجاری محصول شده است، آمده است. این صادرات خالص منفی، دسته بندی محصولاتی را نشان می دهد که در آنها هزینه خارجی برای کالاهای کشور مبدا، ایران، از هزینه وارد کنندگان ایرانی برای محصولات خارجی کمتر است.
ماشین آلات شامل کامپیوتر: -۳.۳ میلیارد دلار آمریکا (کاهش ۶۳.۵ درصدی از سال ۲۰۲۳)
غلات: -۱.۹۱ میلیارد دلار (کاهش -۷۵درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
وسایل نقلیه: -۱.۹ میلیارد دلار (کاهش -۲۵.۸درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
دانه های روغنی: -۱.۴۴ میلیارد دلار (کاهش -۴۰.۹ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی: -۱.۴ میلیارد دلار (کاهش -۸۰.۶درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
ضایعات صنایع غذایی، علوفه دام: -۱.۱۶ میلیارد دلار (۱۴درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۲۳)
دستگاه های نوری، فنی و پزشکی: -۱.۱۱ میلیارد دلار (کاهش -۳۷.۶درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
داروسازی: -۸۳۶.۲ میلیون دلار (کاهش -۲۷.۶درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ )
چربی ها، روغن ها، موم های حیوانی/گیاهی: -۵۶۴.۴ میلیون دلار (کاهش -۷۸.۶درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)
جواهرات، فلزات گرانبها: -۴۹۲.۲ میلیون دلار (کاهش ۵۸.۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳). به این ترتیب ایران در بخش ماشین آلات از جمله محصولات کامپیوتری، صادرات خالص منفی بالایی دارد و بنابراین کسری تجاری بین‌المللی عمیقی دارد.
کاهش نرخ بیکاری در ایران
این گزارش تحقیقی همچنین حاکی از این است که از نظر اقتصاد کلان، کل کالاهای صادراتی ایران ۰.۸درصد از کل تولید ناخالص داخلی آن در سال ۲۰۲۴ (به ارزش ۱.۶۹۶ تریلیون دلار بر اساس برابری قدرت خرید) را تشکیل می دهد. این ۰.۸درصد برای صادرات به کل تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید برای سال ۲۰۲۴ کمتر از ۰.۷درصد برای سال ۲۰۲۳ است که نشان دهنده وابستگی نسبتاً فزاینده به صادرات برای عملکرد کلی اقتصادی ایران است.
یکی دیگر از شاخص های کلیدی عملکرد اقتصادی یک کشور، نرخ بیکاری آن است. نرخ بیکاری ایران به طور متوسط ۷.۷۶۵درصد برای سال ۲۰۲۴ بوده است که طبق آمار صندوق بین المللی پول، نسبت به میانگین ۸.۰۷۵ درصد یک سال قبل در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.
کاهش ۱.۱ درصدی ارزش کلی صادرات جهانی در سال ۲۰۲۴ در مقایسه با ۲۰۲۳
نکته قابل تامل اینکه بر اساس جدیدترین گزارش منتشر شده از سوی سایت تحقیقی worldtopexports در سطح جهانی، ارزش کل محصولات صادراتی از همه کشورها در سال ۲۰۲۴ به ۲۳.۹ تریلیون دلار آمریکا رسید. این مبلغ دلاری نشان دهنده افزایش ۳۶.۶ درصدی در مقایسه با ۱۷.۴۹۴ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۰ است. ضمن اینکه بیانگر این است که ارزش کلی صادرات جهانی از ۲۳.۶۳۳ تریلیون دلار برای سال ۲۰۲۳ به ۱.۱ درصد کاهش یافته است.
محصولات صادراتی در سال ۲۰۲۴، بالغ بر ۱۲.۲ درصد از کل تولید اقتصادی جهان را تشکیل می دادند که این درصد در مقایسه با ۱۲.۷ درصد سال قبل، نشان دهنده کاهش نسبی اهمیت کالاهای صادراتی از نظر عملکرد اقتصادی جهانی است
از سوی دیگر بر اساس آمار صندوق بین المللی پول، کل تولید ناخالص داخلی (GDP) بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) برای تمام مناطق جغرافیایی صادر کننده در سال ۲۰۲۴ به ۱۹۶.۱ تریلیون دلار رسیده است که اینگونه می توان گفت: این معیار اقتصادی جهانی در مقایسه با ۱۸۵.۶ تریلیون دلار سال قبل برای سال ۲۰۲۳، ۵.۷ درصد افزایش یافته است.
همچنین بر اساس معیارهای فوق، محصولات صادراتی در سال ۲۰۲۴، بالغ بر ۱۲.۲ درصد از کل تولید اقتصادی جهان را تشکیل می دادند که در مقایسه با تولید ناخالص داخلی بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) اندازه گیری شده است. بنابراین این درصد در مقایسه با ۱۲.۷ درصد سال قبل، نشان دهنده کاهش نسبی اهمیت کالاهای صادراتی از نظر عملکرد اقتصادی جهانی است.
نکته قابل تامل اینکه در سال ۲۰۲۴، جمعیت زمین تقریباً ۸.۲ میلیارد نفر بوده و لذا با اعمال این معیار، ۲۳.۹ تریلیون دلار کل صادرات به معنای تقریباً ۲۹۲۵ دلار برای هر نفر در کره زمین در سال ۲۰۲۴ است. این تخمین سرانه از میانگین ۲۸۵۰ دلار سال قبل فراتر می رود.
بزرگترین و سریع ترین کشورهای صادر کننده جهان در سال ۲۰۲۴
این در حالی است که بر اساس کل درآمدها، ۱۰ کشور برتر صادر کننده عبارتند از کشورهای «چین، ایالات متحده آمریکا، آلمان، هلند، ژاپن، کره جنوبی، ایتالیا، هنگ کنگ، فرانسه و مکزیک» که این اقتصادهای پیشرو مبتنی بر صادرات، روی هم رفته بالغ بر نیمی (۵۰.۲ درصد) از صادرات جهانی توسط همه کشورها، جزایر یا سرزمین ها را تشکیل می دهند.
داده های آماری این گزارش همچنین حاکی از این است که : بعد از کشورهای نامبرده نیز نام کشورهای «کانادا، بلژیک، ویتنام، بریتانیا، سنگاپور، تایوان، سوئیس، هند، اسپانیا، روسیه، لهستان، استرالیا، برزیل، مالزی، امارات متحده عربی» در رده های یازدهم تا بیست و پنجم دنیا جای دارند. به این ترتیب بر اساس داده های آماری ارائه شده در این این گزارش ۲۵ کشور صادر کننده بزرگ جهان، بیش از سه چهارم (۷۷.۵ درصد) از کل محصولات صادراتی فروخته شده در طول سال ۲۰۲۴ را بر اساس ارزش دلاری، تأمین کردند.
۱۳کشوری که ارزش صادراتی خود را نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش دادند
سیزده کشور از این بیست و پنچ اقتصاد بزرگ، ارزش صادرات خود را از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ افزایش دادند که این کشورهای عبارتند از ویتنام (با افزایش ۴۷.۲درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)، هنگ کنگ (افزایش ۱۱.۲درصدی)، تایوان (افزایش ۹.۶درصدی)، کره جنوبی (افزایش ۸.۱ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳)، سوئیس (افزایش ۶.۲۳درصدی)، سنگاپور (افزایش ۶.۱۸درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ ) و سرزمین اصلی چین (افزایش ۵.۵درصدی). از سوی دیگر ۱۲ کشور باقی مانده به رهبری امارات متحده عربی، استرالیا و روسیه کاهش ارزش صادرات در سال ۲۰۲۴ را در مقایسه با سال ۲۰۲۳ تجربه کردند.
ایران با رقم زدن صادراتی بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار در بین ۱۲۵ کشور نود و دومین کشوری است که بالاترین ارزش دلاری صادراتی را داشته است
در بخش دیگری از این گزارش تحقیقی به بررسی ۱۲۵ کشور برتر صادر کننده جهان که بالاترین ارزش دلاری صادرات را در سال ۲۰۲۴ داشته اند، پرداخته است که ایران در بین ۱۲۵ کشور در رتبه ۹۲ و قبل از کشورهایی همچون سریلانکا، زامبیا، بروئنی دارالسلام، لائوس، پاراگوئه، اروگوئه، اردن و گینه» قرار دارد. در واقع طبق این گزارش انتشار یافته، ارزش صادراتی ایران ۱۲ میلیارد و ۷۳۴ میلیون دلار بوده در شرایطی که در مقایسه با میزان صادرات رقم خورده در سال ۲۰۲۳ نیز کاهشی ۸۷ درصدی را تجربه کرده است.
منبع:تحلیل بازار
