زهراترابی؛ تحلیل بازار: حمیدرضا حاج اسماعیلی کارشناس اقتصادی با اشاره به اقدامات دولت بعد از جنگ دوازده روزه ایران و اسرائیل گفت: بعد از پایان جنگ، بازار اقتصادی ما هنوز نتوانسته به شرایط عادی بازگردد و رونق سابق را به دست آورد. این موضوع از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است. اصولاً، ویرانی و آسیب ناشی از بحران‌ها و جنگ‌ها می‌تواند خیلی سریع اتفاق بیفتد و خسارات سنگینی به‌بار بیاورد؛ اما بازسازی و ترمیم این شرایط، فرآیندی زمان‌بر و پیچیده است.
وی ادامه داد: جنگ دوازده‌روزه‌ای که داشتیم، شرایط بسیار سختی را برای کسب‌وکارها، صنایع، و فعالیت‌های اقتصادی کشور به وجود آورد. در کنار آن، ما با قطعی‌های گسترده برق و گاز هم مواجه بودیم که خود این موضوع مزید بر علت شد. اکنون بحران کم‌آبی نیز به‌ویژه در بخش صنعت به یکی از مشکلات جدی تبدیل شده است.
حاج اسماعیلی اشاره کرد: برخی از این مشکلات از قبل هم قابل پیش‌بینی بود و دولت باید برای آن‌ها برنامه‌ریزی و تنظیم‌گری می‌کرد تا صنایع بتوانند بدون وقفه به فعالیت خود ادامه دهند، به‌خصوص در حوزه انرژی. اما درباره آسیب‌های پس از جنگ، دولت تاکنون یکی دو بسته حمایتی ارائه کرده است. اینکه این بسته‌ها تا چه اندازه اثربخش خواهند بود، بستگی مستقیم به میزان انعطاف‌پذیری دولت و قدرت آن در اجرای واقعی حمایت‌ها از کسب‌وکارها دارد.
او اضافه کرد: در حوزه بیمه و مالیات، دولت تمهیداتی مانند تمدید زمان پرداخت یا تعویق آن‌ها را در نظر گرفت تا کسب‌وکارها بتوانند کمی از فشارها کاسته و ادامه فعالیت دهند. با این حال، این سیاست‌ها در بخش‌هایی مانند صندوق‌های بازنشستگی هم مشکلاتی ایجاد کرده‌اند، چون این صندوق‌ها نیز با کمبود منابع مواجه‌اند.
دولت برخی تصمیمات ارزی برای تسهیل واردات مواد اولیه اتخاذ کرده، اما این تصمیمات هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند و بسیاری از فعالان اقتصادی نسبت به آن‌ها انتقاد دارند. در همین راستا، موضوع سرمایه در گردش به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها تبدیل شده است
این کارشناس اضافه کرد: از سوی دیگر، دولت برخی تصمیمات ارزی برای تسهیل واردات مواد اولیه اتخاذ کرده، اما این تصمیمات هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند و بسیاری از فعالان اقتصادی نسبت به آن‌ها انتقاد دارند. در همین راستا، موضوع سرمایه در گردش به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها تبدیل شده است. عدم دسترسی به نقدینگی کافی، فعالیت واحدهای تولیدی و خدماتی را با مشکل مواجه کرده است. قرار بود بانک‌ها تأمین منابع را انجام دهند، اما این مسئله در سطح کلی باقی مانده و هیچ دستورالعمل مشخصی از سوی بانک مرکزی به بانک‌های عامل برای اجرای مؤثر این سیاست‌ها داده نشده است. همین موضوع باعث شده که بسیاری از کسب‌وکارها همچنان در بلاتکلیفی به سر ببرند و نتوانند بحران را مدیریت کنند.
دولت در این شرایط باید سیاست‌هایی برای تحریک تقاضا و افزایش قدرت خرید مردم اتخاذ می‌کرد، چون اگر مردم توانایی خرید نداشته باشند، بخش خدمات عملاً دچار رکود می‌شود
بخش خدمات دچار رکود شده است
وی گفت: در بخش خدمات نیز این وضعیت تأثیر گذاشته است. وقتی قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند، تقاضا برای خدمات هم کاهش می‌یابد. دولت در این شرایط باید سیاست‌هایی برای تحریک تقاضا و افزایش قدرت خرید مردم اتخاذ می‌کرد، چون اگر مردم توانایی خرید نداشته باشند، بخش خدمات عملاً دچار رکود می‌شود و در پی آن، درآمد و هزینه‌های مرتبط با آن نیز با مشکل مواجه خواهند شد.
او ادامه داد: با توجه به اینکه جنگ به پایان رسیده، اکنون زمان بازنگری در مصوبات و بسته‌های حمایتی است. دولت باید در سه حوزه کلیدی بیمه، مالیات و تأمین سرمایه در گردش تجدیدنظر و اصلاحات لازم را انجام دهد. اما آیا تنها اقدام دولت باید همین باشد؟ قطعاً خیر. موضوعات دیگری هم وجود دارد. مثلاً بسیاری از کسب‌وکارها برای تهیه مواد اولیه مشکل دارند. بسیاری از این مواد وارداتی‌اند و واردات آن‌ها نیاز به تأمین ارز و ایجاد کانال‌های ارتباطی دارد. دولت باید در این زمینه تسهیل‌گری کند.
این کارشناس گفت: سه وزارتخانه کلیدی در این زمینه نقش دارند؛ وزارت صمت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت امور خارجه. دولت باید با تشکیل یک کمیته مشترک از این سه وزارتخانه به همراه نمایندگان کارفرمایان، مشکلات تأمین مواد اولیه را حل‌وفصل کند. در کنار تأمین سرمایه در گردش، بسته‌های حمایتی در حوزه بیمه و مالیات، اگر با همکاری سازمان‌های مالی و بیمه‌ای همراه شود، می‌تواند مؤثر واقع شود.
خسارت‌هایی که در دوران جنگ به کشور وارد شده، بسیار وسیع است. اگرچه بخشی از این خسارت‌ها مربوط به زیرساخت‌های نظامی و تاسیسات است، اما آسیب‌های وارده به خانه‌های مردم و خدمات رفاهی را هم نباید نادیده گرفت
امکان رشد اقتصادی در این وضعیت مشکل است
حاج اسماعیلی براین باور است: یکی از موضوعاتی که مطرح می‌شود این است که اگر دولت سیاست‌های ارزی خود را اصلاح کند، امکان رشد اقتصادی وجود دارد. این نکته مهمی است، اما اجرای آن بسیار دشوار خواهد بود. ما در سال جاری با کمبود منابع مواجه هستیم و دولت با کسری بودجه روبه‌رو است. خسارت‌هایی که در دوران جنگ به کشور وارد شده، بسیار وسیع است. اگرچه بخشی از این خسارت‌ها مربوط به زیرساخت‌های نظامی و تاسیسات است، اما آسیب‌های وارده به خانه‌های مردم و خدمات رفاهی را هم نباید نادیده گرفت.
سال‌هاست که به دلیل تحریم‌ها، شیوه‌های تأمین و توزیع ارز را تغییر داده‌ایم. این روش‌ها شاید در برخی مواقع توانسته باشند جلوی افزایش نرخ ارز را بگیرند، اما به دلیل شوک‌هایی که در نتیجه تحریم‌ها و تهدیدهای سیاسی و نظامی ایجاد شده، این مکانیزم‌های نظارتی و تنظیم‌گری به‌هم خورده‌اند
وی اضافه کرد: در این شرایط، دولت ناچار شده بخشی از مسئولیت بازسازی و تأمین هزینه‌ها را به شهرداری‌ها واگذار کند تا به‌عنوان مباشران، عملیات بازسازی را پیش ببرند. بنابراین، وقتی این حجم از هزینه‌های ضروری وجود دارد، اصلاح سیاست‌های ارزی بدون رفع تحریم‌ها و جبران کسری بودجه، کار بسیار دشواری است. سال‌هاست که به دلیل تحریم‌ها، شیوه‌های تأمین و توزیع ارز را تغییر داده‌ایم. این روش‌ها شاید در برخی مواقع توانسته باشند جلوی افزایش نرخ ارز را بگیرند، اما به دلیل شوک‌هایی که در نتیجه تحریم‌ها و تهدیدهای سیاسی و نظامی ایجاد شده، این مکانیزم‌های نظارتی و تنظیم‌گری به‌هم خورده‌اند. همان‌طور که در دوران جنگ شاهد بودیم، قیمت دلار جهش داشت و پس از پایان جنگ، دوباره به‌تدریج کاهش پیدا کرد.
نمی‌توان بدون رفع تحریم‌ها و حل مشکل کسری بودجه، به ثبات پایدار ارزی امیدوار بود. دولت در فروش نفت همچنان با مشکلات تحریمی مواجه است و بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی ما از طریق صادرات نفتی و غیرنفتی تأمین می‌شود که این بخش‌ها نیز بعد از جنگ آسیب دیده‌اند
صادرات نفتی در دوران جنگ آسیب دیده است
این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین، نمی‌توان بدون رفع تحریم‌ها و حل مشکل کسری بودجه، به ثبات پایدار ارزی امیدوار بود. دولت در فروش نفت همچنان با مشکلات تحریمی مواجه است و بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی ما از طریق صادرات نفتی و غیرنفتی تأمین می‌شود که این بخش‌ها نیز بعد از جنگ آسیب دیده‌اند. از مشکلات در بنادر گرفته تا توقف فعالیت‌های تجاری، همه این‌ها دولت را با کمبود منابع ارزی مواجه کرده‌اند و در نتیجه، اجرای سیاست‌های ارزی اصلاحی نیز با دشواری جدی روبه‌روست.
منبع:تحلیل بازار
