به گزارش خبرگزاری تسنیم ، حجت الاسلام والمسلمین قاسم ابراهیمی پور از اعضای هیأت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) در بحث «ابعاد نظریه اجتماعی علامه طباطبایی» با تبیین دیدگاه خود در مورد کنش انسان، گفت: یک الگوی رایج عقلی اسلامی بیش از آن که تحلیل عقلی متداول از سیره بشری ارائه شود، می تواند به ارائه الگوی رایج از رفتار انسان بپردازد. الگوهای غربی و قدرت تحلیل عملیاتی تری برای جامعه اسلامی فراهم می کند.
وی افزود: علامه طباطبایی با تقسیم حکمت به نظری و عملی و تأکید بر وابستگی حکمت عملی به اراده و شعور انسان، افق جدیدی را به روی علوم اجتماعی اسلامی گشود. این دیدگاه نه تنها بر تبیین علّی رفتارها، بلکه بر رابطه بین اراده، دانش و شرایط اجتماعی تمرکز دارد و از این منظر نقشه شش بخشی از رفتارهای انسان را ترسیم می کند.
ابراهیمی پور تصریح کرد: در این تقسیم بندی رفتارهای انسان به شش دسته اختیاری، اکراهی، اضطراری، عاطفی، عادتی و ملکه تقسیم می شود. رفتار داوطلبانه تصمیمات آگاهانه پس از سنجش و تعارض درونی است. رفتار اکراهی، اعمالی است بر خلاف میل شخص و تحت فشار بیرونی. رفتار اضطراری ناشی از امکانات و شرایط محدود است. رفتار عاطفی از احساسات لحظه ای سرچشمه می گیرد. رفتار عادتی نتیجه تکرار و اجتماعی شدن ناخودآگاه است. و مراد از سلوک ملکه عاداتی است که به گوهر نفس چسبیده و پس از مرگ نیز از انسان جدا نمی شود.
وی تاکید کرد: این جدول بندی صرفا یک طبقه بندی نظری نیست، بلکه قابلیت پیش بینی رفتار اجتماعی را نیز دارد. به عنوان مثال، هر چه سهم رفتارهای اکراهی و اضطراری در یک پدیده بیشتر باشد، امکان تغییر آن در آینده بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر، اگر پدیده ای به سطح یک ملکه یا یک عادت تثبیت شده برسد، تغییر آن دشوار و پرهزینه خواهد بود.
یکی از اعضای هیات علمی موسسه امام خمینی (ره) خاطرنشان کرد: این مدل ضربه مستقیمی به تصویر تک لایه عقلانیت در نظریه های مدرن وارد می کند. در حالی که ماکس وبر کنش عقلانی هدف مدار را در مقابل کنش عاطفی یا سنتی قرار می دهد، علامه طباطبایی با افزودن لایه هایی از اکراه، اضطرار و ملکه، نقشه دقیق تری از رفتار اجتماعی ارائه می دهد که می تواند به لحاظ فرهنگی و دینی در جامعه ایرانی-اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
