بازار؛ گروه صنعت: ایران در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری‌های کلان و بهره‌برداری از پروژه‌های عظیم، به جمع ۱۵ کشور برتر تولیدکننده مس جهان پیوسته است. اگرچه سهم ایران از کل تولید جهانی هنوز کمتر از ۲٪ است، اما به عنوان یک بازیگر نوظهور و با پتانسیل بسیار بالا شناخته می‌شود. هدف بلندمدت ایران قرار گرفتن در بین ۱۰ کشور برتر جهان است.
استخراج سنگ مس و تولید مس
بر اساس گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی آمریکا و اعلام شرکت ملی صنایع مس ایران، سنگ مس استخراج‌شده ایران در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳-۲۰۲۴) حدود ۳۱۰ هزار تن بوده است. این درحالی است که در همین سال میزان سنگ مس استخراج‌شده در جهان حدود ۲۲ میلیون تن بوده. بر این اساس، ایران در رده‌بندی جهانی، در سال های اخیر معمولاً در رتبه‌های ۱۲ تا ۱۴ جهان قرار گرفته و سهم ایران از تولید جهانی حدود ۱.۴ درصد بوده است.
تولید مس ایران در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۸۰ هزار تن بوده و در این بخش ایران در رتبه‌های ۱۴ تا ۱۶ جهان قرار گرفته و سهم ایران از تولید جهانی حدود ۱.۱ درصد بوده است.
مقایسه ایران با برترین‌های جهان در سال ۲۰۲۳
برای درک بهتر جایگاه ایران، مقایسه با کشورهای برتر ضروری است. شیلی بدون شک قدرت بلامنازع در میزان سنگ مس استخراج‌شده است. چین نیز یک غول در پالایش و مصرف است و تولید تصفیه‌شده آن چندین برابر استخراج معدنی‌اش است و به همین دلیل حجم زیادی واردات سنگ مس دارد. فاصله استخراج ایران با کشورهای رده‌های اول بسیار زیاد است، اما با کشورهای رده‌های ۸ تا ۱۱ فاصله کمتری دارد و رسیدن به آن‌ها در بلندمدت دور از دسترس نیست.
نقاط قوت و فرصت‌های ایران در بازار جهانی مس
ایران به عنوان یک بازیگر نوظهور پتانسیل های ویژه ای در بازار جهانی مس دارد:
۱. ذخایر عظیم: ایران دارای ذخایر قطعی بیش از ۳۰ میلیارد تن سنگ مس است. این مقدار، ایران را در بین ۱۰ کشور دارای بزرگ‌ترین ذخایر مس جهان قرار می‌دهد. این پایه و اساس رشد آینده است.
۲. مجتمع‌های بزرگ و اقتصادی: معادن و مجتمع‌های مس سرچشمه و میدوک از نظر اندازه و عیار سنگ مس، در سطح جهانی رقابتی هستند.
۳. توسعه زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های جدید و توسعه معادن جدید (مانند چادرملو و …) ظرفیت تولید را افزایش خواهد داد.
۴. تکنولوژی: استفاده از تکنولوژی‌های نسبتاً پیشرفته در استخراج و فرآوری در ایران چشم انداز خوبی در صنعت مس ایران ایجاد کرده است.
چالش‌ها و تهدیدها
۱. تحریم‌های غرب علیه ایران: این بزرگ‌ترین مانع برای ایران است. تحریم‌ها دسترسی به تکنولوژی‌های روز، سرمایه‌گذاری خارجی و حتی بازارهای صادراتی را با مشکل مواجه می‌کند.
۲. مشکلات مالی و سرمایه‌گذاری: کمبود منابع مالی داخلی برای توسعه سریع پروژه‌ها یکی دیگر از چالش های عمده در مسیر توسعه صنعت مس ایران است.
۳. مصرف داخلی پایین: صنایع پایین‌دستی مس در ایران (مانند صنایع برق و الکترونیک) نسبت به کشورهای پیشرفته توسعه‌یافته نیستند که این امر وابستگی به صادرات خام را افزایش داده است.
۴. مسائل زیست‌محیطی: فرآوری مس می‌تواند چالش‌های زیست‌محیطی ایجاد کند که نیاز به مدیریت و سرمایه‌گذاری دارد.
چشم‌انداز آینده
برنامه‌ریزی شده که تولید مس ایران تا سال ۱۴۱۰ (۲۰۳۱) به محدوده ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن برسد. در صورت تحقق این اهداف، ایران می‌تواند به رتبه‌های زیر ۱۰ در جهان صعود کند. دستیابی به این اهداف کاملاً به رفع چالش‌ها به‌ویژه تحریم‌ها و جذب سرمایه‌گذاری بستگی دارد.
جمع‌بندی نهایی
ایران در حال حاضر یک تولیدکننده متوسط اما با پتانسیل بسیار بالا در صنعت مس جهان است. با دارا بودن ذخایر غنی و زیرساخت‌های موجود، پتانسیل رشد سریعی دارد. با این حال، جایگاه کنونی آن به دلیل موانع سیاسی و اقتصادی، بسیار پایین‌تر از پتانسیل واقعی‌اش است. در صورت بهبود شرایط بین‌المللی و داخلی، ایران می‌تواند به یک قطب مهم و تأثیرگذار در بازار جهانی مس تبدیل شود.
منبع:تحلیل بازار
