بازار؛ گروه کشاورزی: گندم از حیاتی ترین محصولات کشاورزی جهان است. این محصول پس از ذرت (ذرت) دومین غله پرمصرف در جهان است. وقتی صحبت از غذای مردم می شود، پس از برنج و ذرت نیز دومین محصول پرتولید است. با این حال، آنچه گندم را متمایز می کند این است که بیشترین تجارت را در جهان دارد. در حالی که ذرت و برنج در مقادیر بیشتری تولید می شوند، بیشتر این محصولات در همان جایی که کشت می شوند مصرف می شوند. از سوی دیگر، گندم به سراسر قاره ها حمل می شود و کشاورزان را در یک بخش از جهان به نانوایان و مصرف کنندگان هزاران کیلومتر دورتر متصل می کند. در چنین شرایطی سازمان فائو در جدیدترین چشم انداز خود در رابطه با محصول گندم اعلام کرد: پیش بینی می شود تولید جهانی گندم در سال ۲۰۲۵ با رشدی ناچیز به ۸۰۰.۱ میلیون تن برسد.
سهم ۱۸ درصدی چین از تولید جهانی گندم
اگرچه گندم در بسیاری از کشورها کشت می شود، اما بیشتر تولید جهانی آن توسط گروه کوچکی از تولیدکنندگان بزرگ انجام می شود. به طوری که در فصل زراعی ۲۰۲۴/۲۰۲۵، ده کشور برتر تولیدکننده گندم بر تولید جهانی تسلط داشتند. چین با تولید ۱۴۰.۱ میلیون تن، ۱۸ درصد از گندم جهان را تولید کرد. اتحادیه اروپا با ۱۵ درصد (۱۲۲.۱۲ میلیون تن) و هند با ۱۴ درصد (۱۱۳.۲۹ میلیون تن) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. روسیه چهارمین تولیدکننده بزرگ بود که ۱۰ درصد (۸۱.۶ میلیون تن) تولید داشت، در حالی که ایالات متحده ۷ درصد (۵۳.۶۵ میلیون تن) را به خود اختصاص داد.
سایر تولیدکنندگان کلیدی شامل کانادا، استرالیا و پاکستان بودند که هر کدام حدود ۴ درصد از تولید جهانی را تشکیل می دهند. کانادا ۳۴.۹۶ میلیون تن، استرالیا ۳۴.۱۱ میلیون تن و پاکستان ۳۱.۴۴ میلیون تن گندم تولید کردند. اوکراین با تولید ۳ درصد (۲۳.۴ میلیون تن) و ترکیه با تولید ۲ درصد (۱۹ میلیون تن) فهرست ۱۰ کشور برتر را تکمیل کردند. این تمرکز تولید در چند کشور به این معنی است که هرگونه اختلال در این مناطق، مانند آب و هوای بد، بی ثباتی سیاسی یا محدودیت های تجاری، می تواند تأثیر زیادی بر عرضه و قیمت جهانی گندم داشته باشد.
نکته قابل تامل اینکه به گفته کارشناسان، گندم به عنوان پایه زنجیره غذایی جهان عمل می‌کند و چیزی بیش از یک محصول دیگر است. این محصول یکی از مهمترین محصولات کشاورزی استراتژیک جهان است زیرا میلیاردها نفر را تغذیه می‌کند، اقتصادها را حفظ می‌کند و بازارها را در سراسر قاره‌ها پیوند می‌دهد. اما این اهمیت خطراتی نیز دارد. ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی، اختلالات بازار و تغییرات اقلیمی همگی می‌توانند تأثیر فوری بر قیمت‌گذاری و عرضه گندم داشته باشند. امنیت غذایی در کشورهایی که به واردات متکی هستند، ممکن است به دلیل چنین شوک‌هایی در معرض خطر باشد.
در سال ۲۰۲۴، فروش جهانی گندم صادراتی از همه کشورها در مجموع ۴۷.۹ میلیارد دلار آمریکا بوده که در مقایسه با سال قبل تر یعنی سال ۲۰۲۳ نیز که ارزش گندم صادراتی جهانی ۶۱.۸ میلیارد دلار بوده است به میزان بیش از ۲۲ درصد کاهش یافته است
از سوی دیگر در حوزه صادرات نیز گزارشات منتشر شده از سوی سایت worldtopexports نشان می دهد: در سال ۲۰۲۴، فروش جهانی گندم صادراتی از همه کشورها در مجموع ۴۷.۹ میلیارد دلار آمریکا بوده و به این ترتیب فروش جهانی در مقایسه با سال ۲۰۲۰ یعنی زمانی که صادرات جهانی گندم حدود ۴۵ میلیارد دلار ارزش داشت افزایشی ۶.۷ درصدی را به ثبت رسانده است. از سوی دیگر در مقایسه با سال قبل تر یعنی سال ۲۰۲۳ نیز که ارزش گندم صادراتی جهانی ۶۱.۸ میلیارد دلار بوده است به میزان بیش از ۲۲ درصد کاهش یافته است.
۵ صادر کننده برتر گندم در سال ۲۰۲۴
بر اساس این گزارش در حالی ارزش گندم صادراتی جهان در سال ۲۰۲۴ به حدود ۴۸ میلیارد دلار رسیده که در حوزه صادراتی پنج صادر کننده بزرگ گندم یعنی کشورهای «کانادا، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، روسیه و اوکراین» بیش از نیمی (۵۸.۱ درصد) از ارزش کل محموله های بین المللی این غذای مغذی غلات را تأمین کردند.
به عبارت دقیق تر پنج کشوری که بالاترین ارزش دلاری گندم را در طول سال ۲۰۲۴ صادر کرده اند، عبارتند از کانادا با ۷.۶ میلیارد دلار که حدود ۱۶ درصد از کل صادرات گندم می شود، ایالات متحده با ۶ میلیارد دلار، استرالیا با ۵.۶ میلیارد دلار، روسیه با حدود ۵ میلیارد دلار، اوکراین با ۳.۷۴ میلیارد دلار» و پس از آن نیز کشورهایی همچون «فرانسه، آرژانتین، رومانی، آلمان، لهستان، بلغارستان، قزاقستان، مجارستان، لیتوانی و جمهوری چک» در رده های ششم تا پانزدهم صادراتی از منظر ارزش صادراتی قرار دارند. به این ترتیب است که داده های این گزارش نشان می دهد در سال ۲۰۲۴ از نظر ارزش، ۱۵ کشور ذکر شده در این فهرست، ۸۹.۸درصد از گندم صادراتی جهان را صادر کرده اند.
این در شرایطی است که آمارها نشان می دهد: در میان صادرکنندگان برتر، تأمین کنندگان گندم با رشد عبارت بودند از: آرژانتین با ۱۲۳.۶ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۲۳، اوکراین با۲۷.۱درصد افزایش و مجارستان با۱۶.۴درصد افزایش. در عوض کشورهایی که کاهش فروش گندم صادراتی خود را تجربه کردند، عبارتند از: روسیه با کاهش -۵۸.۳درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۲۳، استرالیا (کاهش ۳۹.۵درصدی)، قزاقستان (کاهش ۳۹.۴درصدی)، لهستان (کاهش ۳۷.۵درصدی) و بلغارستان (کاهش -۳۱.۴درصدی).
اروپایی ها بیش از نیمی از صادرات جهانی گندم را رقم زدند
همچنین از دیدگاه قاره ای، کشورهای واقع در اروپا تقریباً نیمی از صادرات گندم جهانی را در طول سال ۲۰۲۴ با محموله هایی بالغ بر ۲۳.۸ میلیارد دلار یا ۴۹.۶ درصد از کل فروش جهانی تأمین کردند. در حالی که صادرکنندگان آمریکای شمالی که دو همسایه پیشرو در حمل و نقل گندم (کانادا و ایالات متحده) را در خود جای داده اند، ۲۸.۳ درصد دیگر از گندم فروخته شده در بازارهای بین المللی را تأمین کردند.
اقیانوسیه (عمدتاً استرالیا و نیوزیلند) ۱۱.۸ درصد از صادرات گندم را از نظر ارزش بر عهده داشتند، که از فروشندگان آمریکای لاتین (۶.۴ درصد) به استثنای مکزیک اما شامل کارائیب، پیشی گرفت. گزارش می گوید: درصدهای کمتری از صادرکنندگان در آسیا (۳.۶ درصد) و (آفریقا (۰.۴ درصد) به دست آمد.
منبع:تحلیل بازار
