رقابت آمریکا با روسیه و چین در آسیای مرکزی؛ ترامپ به دنبال چیست؟

به گزارش خبرنگار بین الملل خبرگزاری تسنیم ، در بحبوحه تقابل جهانی و تقویت نظم جهانی چندقطبی، اهمیت آسیای مرکزی در حال افزایش است. از یک سو، نگرانی فزاینده ای در میان کشورهای منطقه وجود دارد که قربانیان جنگ قدرت بزرگ شوند، زیرا گاهی اوقات با یک انتخاب مواجه می شوند: یا با غرب هستید یا با روسیه. از سوی دیگر، منابع طبیعی و موقعیت استراتژیک به آنها امتیازی می دهد که هر یک از این جمهوری ها می توانند خوش بینی خود را گران بها بفروشند.

تقریباً تمام مراکز قدرت جهانی – اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین – نشست های دوجانبه با آسیای مرکزی برگزار می کنند. ترکیه حتی این قالب را به یک ساختار جداگانه – سازمان کشورهای ترک – تبدیل کرده است که فقط تاجیکستان در آن حضور ندارد.

کشورهای حوزه خلیج فارس نیز در حال برگزاری نشست هایی با آسیای مرکزی هستند. اولین نشست در قالب آسیای مرکزی در سال ۲۰۲۳ در جده در قالب شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس برگزار شد. قرار بود نشست دوجانبه در سمرقند اردیبهشت امسال برگزار شود که فعلا به تعویق افتاده است.

جلسات قبلی در نیویورک؛ از بوئینگ گرفته تا لوکوموتیو

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا که درگیر مسائل خاورمیانه و اوکراین است، این منطقه را هم فراموش نکرده است. او با برخی از رهبران آسیای مرکزی، مانند قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان و شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان، در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر ملاقات کرد و معاملات مهمی را انجام داد.

با قزاقستان در مورد تامین لکوموتیو و با ازبکستان در مورد صادرات بوئینگ. آن دیدارها در حاشیه مجمع بود، اما اکنون ترامپ می خواهد یک نشست کامل با رهبران کل منطقه برگزار کند.

نشست آسیای مرکزی و آمریکا ۶ نوامبر (۱۵ نوامبر) در واشنگتن برگزار می شود. در اینجا، به احتمال زیاد، مانند دیدار با کشورهای عربی، هیچ تعویقی وجود نخواهد داشت. دفتر رئیس جمهور ازبکستان این دعوت را تایید کرده است. قاسم ژومارت توکایف نیز از همتای آمریکایی خود تشکر کرد و این ابتکار را “به موقع” خواند. توکایف خاطرنشان کرد که با سیاست ترامپ در دفاع از صلح، امنیت و ارزش های سنتی موافق است.

آماده سازی واشنگتن؛ سفر دیپلمات های ارشد به تاشکند و آلماتی

تدارک دقیق این دیدار نشان از جدی بودن نیات ترامپ دارد. در ۲۵ اکتبر، سرجیو گور، فرستاده ویژه ایالات متحده برای آسیای جنوبی و مرکزی و کریستوفر لاندو، دستیار وزیر امور خارجه، وارد تاشکند شدند. آنها در مورد همکاری تجاری-سرمایه گذاری، انرژی، مواد معدنی و فرمت “۵+۱” با ازبکستان گفتگو خواهند کرد. لاندو و گور همچنین با تجار آمریکایی درگیر در پروژه های آسیای مرکزی دیدار خواهند کرد. آنها به همراه بختیار سعیداف وزیر امور خارجه ازبکستان از سمرقند نیز دیدن کردند.

وزارت خارجه آمریکا با اشاره به اینکه هدف از سفر نمایندگان آمریکا تقویت روابط آمریکا با منطقه است، خاطرنشان کرد: آمریکا به تعامل با شرکای خود در آسیای مرکزی برای گسترش تجارت و تقویت روابط ادامه خواهد داد. ما مشتاقانه منتظر توسعه همکاری ها و جشن گرفتن دهمین سالگرد مشارکت در چارچوب پلت فرم “۵+۱” هستیم.

گور و لاندو همچنین از آلماتی دیدن کردند. در آنجا تصمیم گرفتند تا حد امکان رفتار دوستانه و احترام به تاریخ و فرهنگ قزاقستان نشان دهند. آنها لباس ملی قزاقستان را پوشیدند و با عقاب طلایی (نماد ملی) عکس گرفتند.

لاندو با ضمیمه پرچم آمریکا و قزاقستان در شبکه های اجتماعی نوشت: «ما از مهمان نوازی شگفت انگیز قزاق ها لذت بردیم. من در خانه احساس راحتی می کنم. با عقاب طلایی و دوستان جدید.”

طمع آمریکا برای منابع حیاتی؛ از نفت گرفته تا اورانیوم

در قزاقستان، آمریکایی ها به طور سنتی به بخش انرژی علاقه مند هستند. قزاقستان طلا، اورانیوم، نفت و سایر منابع خام را به ایالات متحده صادر می کند، در حالی که ایالات متحده فناوری، تجهیزات و سرمایه گذاری را تامین می کند.

شورون یکی از بزرگترین بازیگران در بخش نفت قزاقستان است. ۵۰ درصد از سهم توسعه میدان «تنگیز» متعلق به این شرکت است. در طول ۲۰ سال بهره برداری از این پروژه، شورون ۲۰ میلیارد دلار و قزاقستان ۷۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده اند.

در میان پروژه های جدید، آستانه و واشنگتن در حال مذاکره در مورد صادرات غلات هستند. دفتر مطبوعاتی دولت قزاقستان پس از دیدار اولژاس بختنوف نخست وزیر قزاقستان با لاندو و گور اعلام کرد: «یک حوزه مهم مشارکت در مجتمع کشاورزی و صنعتی است». قزاقستان یکی از ۱۰ صادرکننده برتر غلات و آرد در جهان است. پروژه های مشترک برای پردازش عمیق غلات و صادرات بعدی آن به بازارهای ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین و هند مورد بحث قرار گرفت.

اگر قزاقستان به دلیل نفت مهم است، ازبکستان به دلیل ذخایر عظیم اورانیوم و سایر مواد معدنی حیاتی و کمیاب مهم است.

به دلیل جنگ تجاری با چین، علاقه آمریکا به منابع جایگزین افزایش یافته است. به همین منظور، نمایندگان ازبکستان در آوریل ۲۰۲۵ قراردادهایی را با شرکت های آمریکایی برای استخراج مواد معدنی کمیاب در سفر خود به آمریکا امضا کردند. ترامپ خواهان تقویت روابط خود با قزاقستان در این زمینه است.

در ماه اوت، اعلام شد که Cove Capital، همراه با شرکت معدنی ملی قزاقستان Tau-Ken Samrok، اکتشاف فلزات کمیاب خاکی را در منطقه آکبولاک استان کوستانای انجام خواهند داد.

اهداف ژئوپلیتیکی؛ از «راهروی میانی» تا «بگرام»

موفقیت نشست آمریکا و آسیای مرکزی را تنها پس از مشخص شدن نتایج آن می توان قضاوت کرد، اما از موضع امروز می توان با اطمینان گفت که علاقه به همکاری دوجانبه است. ترامپ به عنوان یک تاجر، پایگاه منابع عظیمی را در منطقه می بیند که برای جایگزینی چین و تامین فلزات کمیاب به غول های فناوری اطلاعات آمریکا نیاز است.

از نظر ژئوپلیتیکی نیز تقویت موقعیت آن در حیاط خلوت روسیه و چین ارزشمند است. این کشورها در “کریدور میانی” درگیر هستند، بنابراین ورود به آسیای مرکزی می تواند به عنوان راهی برای فشار بر پروژه “یک کمربند یک جاده” چین مورد استفاده قرار گیرد.

با توجه به هدف ترامپ برای بازگرداندن ایالات متحده به پایگاه بگرام، تماس نزدیک با تاجیکستان و ترکمنستان که با افغانستان هم مرز هستند، می تواند از اهمیت کلیدی برخوردار باشد. برای کشورهای منطقه، داشتن روابط نزدیک با یک مرکز قدرت دیگر فرصتی برای کسب درآمد و تقویت تنوع در سیاست خارجی آنهاست. در عین حال، این پنج کشور خود را منحصرا به آمریکا محدود نخواهند کرد و به توسعه روابط با روسیه، ترکیه، چین، اتحادیه اروپا و سایر بازیگران ادامه خواهند داد.

انتهای پیام/