به گفته خبرگزاری TASNIM در استان تهران ، تحولات سریع در منطقه و جهان اسلام نیاز به تعریف مجدد نقش دیپلماسی وحدت اسلامی را بیش از گذشته انجام داده است. بر خلاف دهه های دهه گذشته ، هنگامی که وحدت بیشتری در سطح کنفرانس ها و شعارها مطرح شده است ، امروز زمینه های حقوق بین الملل ، روابط دیپلماتیک و فضای مجازی صحنه های اصلی این مفهوم است.
در هفته وحدت ، خواندن این سؤال مهم است که چرا امت اسلامی ، علی رغم مشترکات عمیق مذهبی ، تاریخی و تمدن ، هنوز نتوانسته است به انسجام عملی در نهادهای بین المللی و تصمیمات استراتژیک دست یابد. این نه تنها به فقدان اراده سیاسی برخی از دولتها مربوط می شود بلکه مربوط به خلاء تعامل جدید بین مسلمانان است.
نسل جوان مسلمان امروز ، در زمینه رسانه های مدرن ، دانشگاه ها و جنبش های اجتماعی ، بازیگر اصلی آینده وحدت است. از طرف دیگر ، ظرفیت های غفلت شده در حقوق بین الملل ، دیپلماسی علمی و معاهدات اقتصادی اسلامی می تواند مسیری جدید برای همگرایی فراهم کند. مسیری که دشمنان امت اسلامی عمیقاً نگران آن هستند.
بر این اساس ، خبرگزاری Tasnim در مصاحبه دقیق با دکتر حامد روستامی ، عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی و محقق حقوق این تلاش برای تجزیه و تحلیل ابعاد کمتر وحدت اسلامی است. در این مصاحبه ، سؤالاتی درباره نقش دیپلماسی قانونی ، ظرفیت های اقتصادی و فرهنگی و اولویت های فوری جهان اسلام در انسجام مطرح می شود.
جزئیات مکالمه به شرح زیر است:
TASNIM: بسیاری از کشورهای اسلامی عضو سازمان های بین المللی هستند. چرا انسجام قانونی و دیپلماتیک در این موسسات به اشتراک نگذاشته و چگونه می توان آن را فعال تر کرد؟
سازمان های اسلامی مانند سازمان همکاری های اسلامی و بانک توسعه اسلامی پتانسیل بزرگی برای همگرایی دارند ، اما در عمل آنها نتوانسته اند به هدف اصلی خود در ایجاد انسجام سیاسی و قانونی دست یابند. دلیل این امر تقدم منافع ملی بر منافع امت است. جایی که برخی از کشورها حتی برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و تضعیف فلسفه وحدت حرکت کرده اند. از طرف دیگر ، درگیری قدرت های خارجی و شکاف های منطقه ای مانع از فعال شدن این نهادها شده است. اگر کشورهای اسلامی اصل شناخت ادیان را بپذیرند و به تجربیات تقریب بازگردند ، می توانند این ظرفیت ها را از تشریفات خارج کرده و به ابزاری واقعی برای دیپلماسی وحدت اسلامی تبدیل شوند.
TASNIM: با توجه به تحولات اخیر در حقوق بین الملل بشردوستانه ، چه ظرفیت هایی برای حمایت از ملل مظلوم مسلمان (فلسطین ، یمن و لبنان و سوریه) از طریق مسیر قانونی وجود دارد؟
حقوق بین الملل بشردوستانه امکان ثبت جنایات علیه ملل مظلوم و پیگیری دادگاه های بین المللی را فراهم کرده است. طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد ، گروه های مقاومت نیز از حقوق دفاع قانونی برخوردار هستند و این یک ظرفیت عالی برای مشروعیت بخشیدن به مبارزه برای فلسطین و لبنان است. اگر شبکه ای از وکلای مسلمان و مراکز حقوقی تشکیل شود ، می تواند پرونده های مستند علیه رژیم صهیونیستی و متحدین آن را تشکیل دهد. این فرایند هم پشتیبانی از کشورهای مظلوم خواهد بود و هم بستر جدیدی برای همگرایی قانونی در بین کشورهای اسلامی فراهم می کند.
TASNIM: نسل جوان مسلمان امروز بیشتر مربوط به شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است. چگونه نقش دیپلماسی دیجیتال را در تحقق وحدت اسلامی ارزیابی می کنید؟
فضای مجازی امروز میدان اصلی نبرد روایات است و جوانان مسلمان حضور جسورانه ای دارند. دیپلماسی دیجیتال می تواند با تولید روایات هدفمند و مبتنی بر وحدت ، ذهن نسل بعدی را از تبلیغات تفرقه آور دور کند. اگر کشورهای اسلامی شبکه ای از رسانه های مشترک ایجاد کنند ، افکار عمومی امت اسلامی در برابر جنگ نرم دشمن مقاوم خواهد شد. علاوه بر این ، دیپلماسی دیجیتال فرصتی برای هدایت ملل است. جایی که جوانان از مرزهای جغرافیایی عبور می کنند و به یکدیگر نزدیک می شوند. این رابطه مستقیم پایه و اساس عامه ای را برای وحدت ایجاد می کند که حتی سیاست های متناقض دولت ها نیز نمی توانند از بین بروند.
TASNIM: برخی از کارشناسان بر این باورند که فقدان داوری داخل اسلامی و حل و فصل اختلافات بین اسلامی ، درگیری کشورهای مسلمان را تشدید کرده است. آیا این درست است و آیا ایجاد یک مقام قانونی مشترک اسلامی امکان پذیر است؟
عدم وجود یک موسسه داوری مشترک در جهان اسلام یکی از شکافهای جدی در حل و فصل اختلافات بین کشورها است. این کمبود باعث شده است که بسیاری از درگیری ها به سازمان های بین المللی غربی که معمولاً به قدرت های متکبر جذب می شوند ، ارجاع شود. اگر یک مقام داوری اسلامی تشکیل شود ، می توان اختلافات را در خانواده امت حل کرد. ایجاد چنین نهادی امکان پذیر است ، اما به اراده سیاسی دولت ها و همراهی دانشمندان و فقها نیاز دارد. تجربیات مشابه در اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا نشان می دهد که مؤسسات داوری منطقه ای می توانند کارآمد باشند. جهان اسلام همچنین می تواند با تدوین اساسنامه مشترک به چنین دستاوردی دست یابد.
TASNIM: چه نقشی در زمینه روابط بین الملل ، دیپلماسی علمی و دانشگاهی می تواند در کاهش تنش های سیاسی و مذهبی در بین کشورهای اسلامی بازی کند؟
دانشگاه ها می توانند در کاهش تنش های سیاسی نقش بی توجهی داشته باشند. تبادل اساتید و دانشجویان ، برگزاری کنفرانس های مشترک و تحقیقات علمی بین المللی پایه ای برای گفتگو و اعتماد فراهم می کند. هنگامی که نخبگان دانشگاهی با واقعیت های جوامع دیگر از نزدیک آشنا می شوند ، سوء تفاهم های سیاسی و مذهبی کاهش می یابد. دیپلماسی علمی همچنین می تواند پلی بین نخبگان و دولت ها ایجاد کند. نتایج تحقیقات و تعامل علمی بر تصمیم گیری سیاسی تأثیر می گذارد و فضای درک را گسترش می دهد. به همین دلیل ، دیپلماسی علمی و دانشگاهی مکمل دیپلماسی رسمی است و می تواند زیرساخت های فکری وحدت را فراهم کند.
Tasnim: تجربه تاریخی نشان داده است که تحریم ها و فشارهای اقتصادی بیشترین آسیب را به ملل مسلمان وارد می کند. آیا می توان یک جبهه اقتصادی مشترک از طریق معاهدات اقتصادی اسلامی ایجاد کرد؟
تحریم های اقتصادی عمدتاً ملل را هدف قرار داده و شکاف بین جوامع اسلامی را عمیق تر می کند. راه مقابله با این فشارها ایجاد معاهدات اقتصادی بین کشورهای مسلمان است تا آنها بتوانند نیازهای خود را از درون امت پاسخ دهند و وابستگی آنها به قدرتهای خارجی را کاهش دهند. ایجاد یک بازار مشترک اسلامی ، تبادل کالا با ارزهای محلی و تقویت بانکهای اسلامی می تواند راه را برای یک جبهه اقتصادی مشترک هموار کند. چنین همگرایی اقتصادی نه تنها فشار تحریم ها را خنثی می کند ، بلکه اعتماد به نفس و وابستگی متقابل بین کشورهای اسلامی را افزایش می دهد.
TASNIM: برخی از محققان اظهار داشته اند که مسلمانان می توانند با تدوین یک منشور حقوقی وحدت اسلامی ، یک چارچوب الزام آور برای همگرایی تعریف کنند. تا چه اندازه این ایده را می دانید؟
تدوین منشور حقوقی وحدت اسلامی ایده ای ارزشمند است که می تواند اساس یک روش معمول باشد. چنین منشور می تواند اصولی مانند احترام متقابل به ادیان ، ممنوعیت توهین به مقدس و اولویت منافع امت را تعریف کند. این امر به وحدت اجازه می دهد تا از سطح شعار فراتر رود و ضمانت اجرایی را بدست آورد. اجرای این ایده مستلزم مشارکت دولت ها ، دانشمندان و نخبگان قانونی است. اگر منشور توسط کشورهای اسلامی تصویب شود و مکانیسمی برای نظارت بر اجرای آن ایجاد شود ، می تواند به نقطه عطفی در تاریخ وحدت اسلامی تبدیل شود.
TASNIM: اگر می خواهید سه اولویت فوری را در دیپلماسی وحدت اسلامی شناسایی کنید ، کدام حوزه ها (سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، رسانه ای یا قانونی) در صدر قرار دارند و چرا؟
در اولین قدمحوزه سیاسی باید در صدر باشد زیرا تا زمانی که اراده سیاسی در سطح دولت ها شکل نگیرد ، هیچ اقدام فرهنگی یا اقتصادی کار نخواهد کرد. مرحله دوحوزه اقتصادی است ؛ از آنجا که وابستگی اقتصادی کشورهای اسلامی به قدرتهای خارجی بزرگترین عامل تأثیر و تقسیم است. در مرحله سوم ، رسانه و حوزه فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. این مناطق می تواند افکار عمومی ملل مسلمان را به سمت وحدت سوق دهد و پایه و اساس موفقیت اقدامات سیاسی و اقتصادی را فراهم کند. به همین ترتیب ، دیپلماسی وحدت اسلامی باید ترکیبی از این سه حوزه برای دستیابی به نتیجه گیری باشد.
پایان پیام/
منبع:تسنیم
