مرگ خاموش میلیون ها گنج ایرانی در هند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، در راستای حفاظت از میراث مکتوب و صیانت از هویت تاریخی و فرهنگی ایران در خارج از مرزها، طی تفاهم نامه ای بین «مرکز بین المللی میکروفیلم نور» و «مؤسسه استنادی و پایش علوم و فناوری جهان اسلام (ISC)، فرآیند انتقال، نمایه سازی و تحویل اسناد به صورت دیجیتالی در آسیای جنوبی به صورت دیجیتالی در فایل های آسیایی نمایه شد. قرار است ۱۰ میلیون فایل دیجیتالی از اسناد، مکاتبات و اوراق فارسی که توسط مرکز بین المللی میکروفیلم نور در آرشیوهای مختلف جنوب آسیا شناسایی و دیجیتالی شده است به این مرکز منتقل شود.

مهدی خواجه پیری رئیس مرکز بین المللی میکروفیلم نور درباره جزئیات این تفاهم نامه و ضرورت آن به تسنیم گفت: مرکز میکروفیلم نور مجموعه ای از اسناد را از مراکز مختلف در هند دیجیتالی کرده است و از آنجایی که تعداد اسناد دیجیتالی شده زیاد است، امکان فهرست بندی همه آنها وجود نداشت تا بتوانیم در اختیار پژوهشگران قرار دهیم. از این نظر با انعقاد تفاهم نامه ای با ISC (مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام) جهت همکاری در زمینه نیروی انسانی و آموزش کارکنان در زمینه مرمت اسناد، فهرست نویسی، نسخ خطی، مهر شناسی و … ایجاد شد که امیدواریم پس از این مرحله بتوانیم وارد مرحله سند خوانی شویم.

وی با اشاره به کمبود کادر متخصص در زمینه احیای اسناد و قرائت آن را چالشی برای حفظ این اسناد دانست. مدیر مرکز بین المللی میکروفیلم نور در ادامه به محتوا و چارچوب زمانی اسناد اشاره کرد و افزود: این اسناد روابط ایران و هند را کاملا روشن می کند. زبان فارسی حدود ۸۰۰ سال در هند زبان دربار و زبان علم بود.

به گفته وی؛ اسناد در نظر گرفته شده در این یادداشت از زمان حضور زبان فارسی در هند تا زمانی که استعمار انگلیس جایگزین زبان انگلیسی شد، می باشد. اسناد مربوط به دوره های مختلف است. شامل اسناد مربوط به آرشیو تلنگنه از قرن هشتم می باشد و روابط ایران و هند در این قرون به ویژه در دوره صفویه را مورد توجه قرار می دهد. بخشی دیگر از اسناد روابط ایران با دولت های حیدرآباد و جنوب هند مانند عادل شاهیان و… که دولت های قدرتمند محلی بودند را به تصویر می کشد. این دولت‌ها با سلاطین ایران ارتباط نزدیک داشتند و حتی در دوران حکومت انگلیس نیز این رابطه قطع نشده است. به طوری که حتی در نماز جمعه برای سلاطین ایران دعا می کردند.

خواجه پیری با تاکید بر اینکه بیشتر به بعد فرهنگی اسناد پرداختیم، یادآور شد: اسناد ارتباطات فرهنگی، اسناد مربوط به خلیج فارس، روابط علمای هند و ایرانی، تبادلات فرهنگی، موقوفاتی که پادشاهان جنوب هند برای حرم امام حسین(ع)، امام علی(ع) و امام رضا(ع) در نظر گرفته اند و غیره.

وی در ادامه به اهمیت محتوای این اسناد و کارکرد آنها اشاره کرد و افزود: در میان این اسناد نامه های بسیار جالبی وجود دارد که حلقه های مفقوده ارتباطی ایران و هند را آشکار می کند. زوایای تاریخی زیادی وجود دارد که یا نامشخص است یا به درستی در منابع بیان نشده است، این اسناد و نامه ها تکمیل کننده رابطه ایران و هند و روشنگر زوایای مبهم است.

خواجه پیری در پاسخ به این سوال که در حال حاضر اسناد و منابع فارسی در هند با چه شرایطی نگهداری می شود، گفت: متاسفانه شرایط نگهداری این منابع خوب نیست و یکی از مهم ترین دلایل آن نبود متخصص و مسلط به زبان فارسی است. پس از تغییر زبان در هند، تعداد افراد مسلط به زبان فارسی در این کشور بسیار کاهش یافته است. البته این مختص زبان فارسی نیست، بلکه در حوزه عربی و حتی سانسکریت نیز قابل مشاهده است.

خواجه پیری با بیان اینکه متأسفانه اکثر کشورهایی که نسخه شرقی دارند با این مشکل مواجه هستند، ادامه داد: در هندوستان با دو موضوع مواجه هستیم که کار را سخت می کند، اول وسعت هند و دیگری حجم زیاد منابع این کشور است که نگهداری را با مشکل مواجه می کند.

مدیر مرکز بین المللی میکروفیلم نور در پاسخ به این سوال که چه تعداد نسخه خطی و سند به زبان فارسی در هند وجود دارد، گفت: بر اساس آمار دولت هند مجموعه نسخه های خطی به زبان های مختلف از جمله عربی، اردو، فارسی، مالی و سایر زبان ها در مجموع ۱۰ میلیون نسخه است که در کتابخانه های دولتی و خصوصی نگهداری می شود. در مجموعه اسناد، حجم این منابع بسیار زیاد است و هر چه در مورد تعداد گفته شود، برآورد است. مثلاً گفته می شود حدود ۴۴ میلیون سند در مرکز آرشیو تلانگانا نگهداری می شود که از این تعداد حدود ۳۰ میلیون سند متعلق به زبان فارسی است.

وی ادامه داد: دولت هند سرمایه گذاری خوبی برای حفظ این اسناد به ویژه در بایگانی مادر انجام داده است اما کمبود نیروی متخصص کار را سخت کرده است. تعداد اسناد زیاد است و کارشناسان کمی دارند و این موضوع آنها را در خطر نابودی قرار داده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر دولت هند زبان فارسی را به عنوان زبان کلاسیک این کشور به رسمیت شناخته است و این ظرفیتی است که زبان فارسی از آن برای حفظ این زبان بهره ببرد، یادآور شد: با انعقاد چنین قراردادهایی می توان از تسهیلات ارائه شده برای احیا و ساماندهی اسناد و منابع فارسی در هند بهره برد.

خواجه پیری یکی از اولویت های این حوزه را تامین نیروی متخصص دانست و افزود: فکر کردیم ISC می تواند در این زمینه به ما کمک کند. راه اندازی شعبه آموزشی در این مرکز با امکانات این موسسه امکان پذیر است.

انتهای پیام/