سیزدهمین پیش نشست علمی همایش بین المللی «دین، فرهنگ و فناوری» با محوریت بررسی رابطه الهیات و هوش مصنوعی صبح امروز در دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام با ارائه حجت الاسلام سید امیر شخاویان از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد.
چالش ترجمه; نقطه شروع سوء تفاهم شرق و غرب
حجت الاسلام شخاویان در ابتدای سخنان خود با تأکید بر نقش تعیین کننده ترجمه در تولید معنا، «هوش مصنوعی» را ترجمه ای اشتباه دانست و تصریح کرد: این واژه به اشتباه مملو از مفاهیم «هوش» یا حتی فرشته گونه است، در حالی که معنای اصلی آن «اطلاعات ماشینی درجه یک» یا «اطلاعات ماشین پردازش شده درجه یک» است. مفهومی که ریشه در زمینه های روانشناسی، ارتباطات یا حتی اطلاعات محرمانه دارد، نه عقل یا هوش انسانی.
وی با اشاره به تجربیات شخصی خود و شهید طهرانچی از شناسایی بیش از ۲۸۰ تا ۳۰۰ واژه نادرست ترجمه شده در علوم انسانی و تجربی صحبت کرد و این اشتباهات را یکی از عوامل اصلی برهم زدن درک متقابل شرق و غرب دانست.
نقد ترجمه های مشکل دار
این استاد دانشگاه ترجمه واژه علم را مصداق این انحراف دانست و تاکید کرد که معنای دقیق آن «ظن حسی معتبر» است.
وی همچنین واژه روانشناسی را برگرفته از اسطوره های یونانی دانست و تصریح کرد: روان در اصل به معنای تعاملات عاشقانه است نه آنچه امروزه علم روانشناسی به شمار می رود.
حجت الاسلام سخاواییان در ادامه به مفهوم «سایبرنتیک» پرداخت و با رد ترجمه رایج فضای مجازی، آن را به معنای «فضای حکمرانی» دانست و گفت: «مطابق با فضای مجازی». این مفهوم از ریشه یونانی “سکاندار کشتی” گرفته شده است.
وی بر ضرورت تحلیل مفهومی دقیق در مواجهه با مسائل فقهی از جمله بحث واقعیت مبتنی بر شرط لا یا شرط مفعول تاکید کرد.
هوش مصنوعی و نسبی سازی رابطه انسان و خدا
حجتالاسلام سخاویان در بخش اصلی سخنان خود به بازتعریف رابطه انسان و خدا در عصر هوش مصنوعی پرداخت و هوش مصنوعی را ابزاری ذاتاً نسبیگرا معرفی کرد که بر اساس الگوریتمهای شبههانگیز عمل میکند.
وی ادامه داد: در چنین بستری پاسخ ها نه بر اساس حقیقت مطلق، بلکه بر اساس سلیقه کاربر است. خواه کاربر شیعه باشد یا سنی، مطلق گرا یا نسبی گرا.
چالش های الهیاتی هوش مصنوعی
وی تضعیف دستاوردهای معنوی نسل جوان به دلیل وابستگی سایبری، رقابت پنهان هوش مصنوعی با برخی صفات الهی از جمله «آفرینش» از طریق آواتارها و معرفی مفاهیمی مانند ذهن خدا را از چالش های جدی الهیات عصر هوش مصنوعی برشمرد.
حجت الاسلام سخاوایان در جمع بندی سخنان خود با ارائه یک سری راهکارهای کاربردی برای کاهش آسیب ها و استفاده صحیح از قابلیت های این فناوری، بر لزوم برخورد فعال و آگاهانه با پدیده هوش مصنوعی تاکید کرد.
وی ابتدا بر افزایش مستحبات و عبادات به عنوان راهکاری موثر برای تقویت بعد معنوی انسان در برابر سیطره روزافزون فضای مجازی تاکید کرد و این امر را لازمه حفظ تعادل بین زندگی دیجیتال و زندگی معنوی دانست.
حجت الاسلام سخاویان در ادامه طراحی و توسعه الگوریتمهای «حقمحور» را در مقابل الگوریتمهای «سلیقهمحور» برشمرد و تصریح کرد: غلبه منطق سلیقه و ترجیح کاربر بر حقیقت میتواند منجر به نسبیسازی معرفت و تضعیف معیارهای ثابت اخلاقی و دینی شود.
وی همچنین بر لزوم تسلط نخبگان علمی و مذهبی بر سه لایه هوش مصنوعی تاکید کرد و شناخت ماهیت و ماهیت هوش مصنوعی، تحلیل های بنیادی فلسفی و فقهی و در نهایت بهینه سازی و مهندسی این فناوری را لازمه هر گونه سیاست گذاری و حکمرانی صحیح در این زمینه دانست.
این استاد حوزه و دانشگاه در قسمت پایانی سخنان خود با ارائه ۹ سناریو از مواجهه با هوش مصنوعی، سناریوی پیشنهادی «مده کمال» را یکی از مدل های ایده آل برشمرد. سناریویی که در آن هوش مصنوعی نه به عنوان رقیب انسانی یا جایگزین امر مقدس، بلکه به عنوان ابزاری برای ارتقای هم زمان کمال روحی و جسمی انسان تعریف می شود و در صورت هدایت صحیح می تواند در مسیر رشد متوازن فرد و جامعه نقش آفرینی کند.
این پیش نشست بخشی از سلسله نشست های علمی همایش بین المللی «دین، فرهنگ و فناوری» است که با هدف تحلیل رابطه دین و تحولات نوین فناوری برگزار می شود.
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
