اکوایران: به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، قائم مقام بانک مرکزی در مراسم تجلیل از آثار پژوهشی و پژوهشگران برگزیده حوزه پولی و بانکی به دلایل رشد نرخ ارز در روزهای اخیر اشاره کرد. این دلایل که پیش از این از سوی کارشناسان مختلف مطرح شده بود، پرسش های بسیاری را درباره اقدامات بانک مرکزی در برابر این نوسانات ایجاد کرده است.
بازار ارز در هفته های اخیر به رکوردشکنی ادامه داده و همین موضوع نگرانی اقشار مختلف جامعه را به دنبال داشته است. برخی از تحلیلگران معتقدند که نرخ ارز دیگر حد و مرزی نمی شناسد و تنها انتظارات تورمی مانع از اصلاح نرخ ارز در بازار آزاد می شود. این موضوع باعث شده تا نرخ ارز در سطح ۱۳۰ هزار تومان تثبیت شود که نشان می دهد خریداران انتظار کاهش قیمت ارز را ندارند. از سوی دیگر گروهی دیگر از تحلیلگران معتقدند که این نوسان موقتی است و نرخ ارز مجددا کاهش می یابد. به عنوان مثال بانک مرکزی اخیرا اعلام کرده است که با مداخلات گسترده و سنگین در این بازار نوسانات این بازار را مدیریت خواهد کرد.
رشد افسارگسیخته نرخ ارز و انتقاد از بانک مرکزی
در این زمینه انتقادات زیادی به بانک مرکزی وارد شده است. بانک مرکزی در واکنش به این اقدام اقداماتی را برای جلوگیری از رشد نرخ ارز ارائه کرد که از جمله آن تعدیل قیمت ارز در تالار دوم ارز مرکز مبادلات ارزی است که به نوعی ارز غیررسمی را از چرخه معاملات خارج می کند. تا پیش از این قیمت ها در این تالار حدود ۷۰ هزار تومان ثابت بود اما در ۶ آذر قیمت ها به بیش از ۱۰۷ هزار تومان افزایش یافت و هر روز به روز رسانی می شود.
اقدامات بانک مرکزی در پی نوسانات نرخ ارز
بانک مرکزی نیز ابزارهایی را برای کنترل نوسانات ارزی معرفی کرده است. این ابزارها شامل تعمیق بازار اسکناس، ایجاد صندوق با درآمد ثابت ارزی و صندوق پروژه ارزی، توسعه اوراق و گواهی ارزی، بازار آتی ارز و گواهی سپرده ریالی ارزی است.
به گفته قائم مقام بانک مرکزی، رشد اخیر ارز را می توان ناشی از دو عامل اصلی خارجی و داخلی دانست که در ادامه به هر دوی آنها اشاره می کنیم. او دلایل بیرونی رشد ارز را مربوط به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (۱۵ نوامبر ۱۴۰۳) می داند که حمایت ترامپ از بازار ارزهای دیجیتال باعث رشد قیمت بیت کوین شد. این رشد باعث جذب بسیاری از ایرانیان به بازار ارزهای دیجیتال شد که پس از مدتی متوجه اشتباه بودن این سرمایه گذاری ها شدند و سرمایه خود را به دلار تبدیل کردند.
برای بررسی این ادعا باید قیمت بیت کوین را بررسی کنیم. قیمت بیت کوین در ابتدای سال ۲۰۲۵ معادل ۹۳ هزار دلار بود که در سه ماهه دوم به ۸۳ هزار و ۵۰۰ دلار رسید و در سه ماهه سوم به ۱۱۴ هزار دلار افزایش یافت. در روزهای اخیر قیمت آن به ۹۰ هزار دلار بازگشته است. اگر روند رشد و کاهش قیمت بیت کوین را بررسی کنیم متوجه می شویم که در طول سال ۲۰۲۵ رابطه معنی داری بین قیمت دلار و قیمت بیت کوین وجود ندارد به عنوان مثال نرخ ارز در بازار آزاد در ابتدای سال ۲۰۲۵ حدود ۸۱ هزار تومان بود در حالی که در سه ماهه سوم سال که شاهد کاهش قیمت بیت کوین بودیم، نرخ ارز از ۹۰ هزار تومان به ۱۱۰ هزار تومان افزایش یافت.
در ادامه معاون بانک مرکزی به دلیل دیگری از جمله سیاست های ترامپ اشاره کرد. وی تاکید کرد: پایان جنگ ها یکی از اقدامات ترامپ بود که نمی خواست به آن پایان دهد و این باعث رشد قیمت جهانی طلا شد. افزایش قیمت طلا به ویژه آنا در بازارهای جهانی قیمت طلا و سکه در کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد و باعث نوساناتی در بازار ارز شد. همچنین واردات طلا توسط بانک های مرکزی جهان از جمله بانک مرکزی ایران بر بازار ارز و سکه تاثیر گذاشت.
انتظارات تورمی که باعث رشد می شود
قائم مقام بانک مرکزی در پایان با اشاره به انتظارات تورمی ناشی از رویدادهای اقتصاد سیاسی مانند مکانیزم ماشه که منطقی ترین دلیل رشد قیمت ارز در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ به نظر می رسد، گفت: قیمت ارز به عنوان آینه رویدادهای اقتصادی می تواند منعکس کننده هر نوع نااطمینانی داخلی یا خارجی باشد. بنابراین هر عاملی که عدم قطعیت را افزایش دهد می تواند نرخ رشد ارز را افزایش دهد. در این شرایط، بانک مرکزی و نهادهای مسئول در تلاش هستند تا قیمتهای بازار ارز را به نحو احسن مدیریت کنند، هرچند مشکلات ساختاری و اتفاقات نامشخص بر ابزارها و نظارتها تأثیر گذاشته است.
