پس از کاهش ناگهانی ارتفاع در پرواز JetBlue در ۳۰ اکتبر (۸ نوامبر) که منجر به مجروح شدن حداقل ۱۵ مسافر شد، تحقیقات ایرباس و مقامات ایمنی پرواز اروپا یک نقص بزرگ را در نرم افزار یکی از رایانه های مهم هواپیماهای سری A320 کشف کردند. بر اساس ارزیابی ها، این نقص می تواند داده های حیاتی سیستم های کنترل پرواز را تحت شرایط خاصی از تابش شدید خورشیدی مختل کند.
هشدار روز جمعه «آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا» (EASA) مبنی بر توقف برخی پروازها و به دنبال آن هشدار اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده (FAA)، باعث شد حدود ۶۰۰۰ هواپیما از ناوگان جهانی ایرباس در بیش از ۶۵ کشور جهان از جمله A318، A319، A320 و A321 بهروزرسانی نرمافزاری شوند. این اختلال ناگهانی که در شلوغ ترین روزهای سفر در ایالات متحده و برخی از کشورهای آسیایی رخ داد، یکی از گسترده ترین بحران های فنی در سال های اخیر در صنعت هوانوردی را رقم زد.
دلیل اختلال؛ نرم افزار جدید ELAC و نقش تشعشعات خورشیدی
ایرباس اعلام کرده است که مشکل ایجاد شده در هواپیمای خانواده A320 ناشی از نقص در نسخه جدید نرم افزار آسانسور و کامپیوتر (ELAC) بوده است. نرم افزاری که وظیفه کنترل سطوح پرواز و دریچه گاز هواپیما را بر عهده دارد. بررسی ها نشان داده است که تشعشعات شدید خورشید در ارتفاع بالا می تواند داده های حیاتی این سیستم را مختل کرده و عملکرد سیستم های کنترل پرواز را به خطر بیندازد.
به گفته ایرباس و آژانس های ایمنی، بیشتر هواپیماهای آسیب دیده فقط نیاز به بازگشت سریع به نسخه قبلی نرم افزار دارند و این فرآیند معمولاً دو تا سه ساعت طول می کشد. با این حال، حدود ۹۰۰ هواپیمای قدیمی نیاز به تعویض کامل کامپیوتر ELAC دارند، که زمان بیشتری می برد و ممکن است تأثیر کوتاه مدتی بر برنامه پرواز داشته باشد.
ابعاد بحران؛ از زمین گیر شدن هزاران هواپیما تا تاثیر آن بر سفرهای آخر هفته
هشدار زودهنگام آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا و تایید شرکت ایرباس مبنی بر وجود نقص در نرم افزار “ELAC” تولید شرکت هوافضا و دفاعی “Thales” باعث شد تا بخش قابل توجهی از ناوگان A320 در جهان به طور موقت متوقف شود. طبق اعلام رسمی حدود ۶۰۰۰ هواپیما یعنی بیش از نیمی از ناوگان فعال این خانواده قبل از انجام پروازهای مسافربری باید مورد بررسی نرم افزاری قرار می گرفتند.
در اروپا، لوفت هانزا، سوئیس، اتریش ایرلاینز و ایرفرانس پروازهای خود را با تاخیر و لغو مواجه کردند. فرودگاه شارل دوگل در پاریس و گاتویک در لندن برخی اختلالات را گزارش کردند، اما فرودگاه هیترو اعلام کرد هیچ پروازی لغو نشده است. لوفت هانزا آلمان همچنین گفت که بیشتر به روز رسانی های نرم افزاری یک شبه انجام شده و اختلالات عملیاتی به حداقل رسیده است.
در آسیا، ANA ژاپن ۹۵ پرواز را لغو کرد که بیش از ۱۳۰۰۰ مسافر را تحت تأثیر قرار داد. جت استار استرالیا ۹۰ پرواز را لغو کرد و تایگر ایر تایوان اعلام کرد که چندین پرواز با تاخیر انجام شده است.
در آمریکا، با بازگشت میلیونها مسافر پس از تعطیلات «شکرگزاری»، شلوغترین دوره سفر در کشور، شرکتها تحت فشار بیشتری قرار دارند. امریکن ایرلاینز، بزرگترین اپراتور A320 جهان، گفت ۲۰۹ هواپیما از ۴۸۰ هواپیمای آن نیاز به تعمیر دارند، اما اکثر آنها تا روز شنبه ارتقا یافته اند. یونایتد ایرلاینز همچنین اعلام کرد همه هواپیماهایش ارتقا یافته اند، اما جت بلو مجبور شد ۷۰ پرواز را برای یکشنبه لغو کند.
بازگشت تدریجی نظم به آسمان
فیلیپ تابارو، وزیر حمل و نقل فرانسه روز شنبه به وفت گفت که به روز رسانی بیش از ۵۰۰۰ هواپیما به خوبی پیش رفته است و کمتر از ۱۰۰ هواپیما هنوز نیاز به به روز رسانی دارند. همچنین دادههای سیستمهای ردیابی پرواز مانند Cirium و FlightAware نشان داد که تا عصر شنبه به وقت محلی، وضعیت در اکثر فرودگاهها به حالت عادی بازگشته است.
گیوم فوری، مدیرعامل ایرباس، از مشتریان به دلیل چالشهای لجستیکی و تاخیرهای ایجاد شده پس از اجرای اصلاحیه عذرخواهی کرد. وی پیش از این در پیامی در لینکدین نوشت: تیم های ما به صورت شبانه روزی برای پشتیبانی از اپراتورها و اجرای این به روز رسانی ها در سریع ترین زمان ممکن کار می کنند تا هواپیماها به وضعیت عملیاتی بازگردند و پروازها با همان سطح ایمنی مورد انتظار از ایرباس ادامه یابد.
با وجود ابعاد گسترده اختلال، تلاش شبانه روزی شرکت های هواپیمایی باعث شد که پروازها به تدریج به شرایط عادی بازگردد. با این حال، پیامدهای مدیریتی، فنی و عملیاتی این رویداد همچنان مورد بحث کارشناسان صنعت هوانوردی است. کارشناسان می گویند از آنجایی که هواپیماهای خانواده A320 پرفروش ترین هواپیماهای ایرباس هستند، صنعت انتظار دارد این شرکت جزئیات بیشتری در مورد علت فنی خطا و احتمال تکرار آن ارائه دهد.
