در ماه های اخیر، تصویر نسبتاً نگران کننده ای از مشاغل در سراسر کشور نمایان شده است. تصویری که تنها با چند عدد و شاخص خلاصه نمی شود، بلکه حکایت از وضعیتی دارد که بنگاه های اقتصادی هر روز با آن دست و پنجه نرم می کنند.
به گزارش اکو ایران، گزارش های جدید نشان می دهد در تابستان ۱۴۰۴ نه تنها شرایط نسبت به فصل قبل بهتر نشد، بلکه نامشخص و سخت شد. بسیاری از واحدهای تولیدی در حال حاضر با کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت واقعی خود کار می کنند. این بدان معناست که تقریباً دو سوم پتانسیل آنها بلااستفاده می ماند و اقتصاد از بخش بزرگی از پتانسیل تولید خود محروم می شود.
شاخص پایش محیط کسب و کار که وضعیت عوامل خارجی خارج از کنترل تولیدکننده را بررسی می کند، تابستان امسال به ۶.۰۹ رسید. رقمی که بدتر از فصل بهار است و در چند سال اخیر کمتر شاهد آن بوده ایم. هرچه این شاخص بالاتر باشد، فعالیت اقتصادی دشوارتر است و اکنون پس از چندین فصل نوسان، به محدوده ای بازگشته است که نشان دهنده افزایش نااطمینانی و فشار بر بنگاه های اقتصادی است.
از میان ۷۰ مولفه اندازه گیری شده در این پایش، سه عامل بیش از همه به شرکت ها ضربه زده است: غیرقابل پیش بینی بودن قیمت مواد اولیه و محصولات، دشواری تامین مالی از سوی بانک ها و بی ثباتی سیاست ها و مقررات. این سه موضوع نه جدید هستند و نه موقتی. بلکه چندین فصل متوالی به عنوان مهمترین مانع فعالیت تولیدکنندگان شناخته شده اند و همچنان در راس مشکلات باقی مانده اند.
نگاهی به بخش‌های مختلف اقتصاد نیز نشان می‌دهد که وضعیت تقریباً در همه استان‌ها نامطلوب بوده است. شاخص فضای کسب و کار در سه بخش خدمات، صنعت و کشاورزی نسبت به فصل گذشته افزایش یافته و کشاورزی در سخت ترین شرایط قرار دارد. این در حالی است که رکورد فعلی بخش کشاورزی از زمستان ۱۳۹۶ تا به امروز بی سابقه بوده و این صنعت به بالاترین سطح خود در چند سال اخیر رسیده است.
از سوی دیگر، شاخص مدیران خرید (شمخ) نیز تصویری مشابه ارائه می دهد. شامخ که نشان دهنده وضعیت تولید و سفارشات جدید است، در پایان تابستان به عدد ۴۴ رسید. یعنی کمتر از سطح آستانه ۵۰ و نشان دهنده ادامه رکود است. همزمانی افت شماخ با افزایش شاخص فضای کسب و کار نشان می دهد که رکود نه تنها در عرضه، بلکه در فضای تصمیم گیری شرکت ها نیز جا افتاده است.
در استان‌ها نیز شکاف قابل‌توجهی مشاهده می‌شود: آذربایجان شرقی، فارس و سمنان نامطلوب‌ترین فضای کسب‌وکار را داشته‌اند، در حالی که البرز، اصفهان و خراسان رضوی وضعیت بهتری داشته‌اند. این تفاوت ها نشان می دهد که عوامل فرهنگی، جغرافیایی و اداری در استان ها نقش بسزایی در کیفیت فضای کسب و کار دارند.
در مجموع وقتی شرکت‌ها تنها با ۳۸ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و شاخص‌های کلیدی یکی پس از دیگری به سمت وضعیت نامطلوب متمایل می‌شوند، پیام واضح است: موتور تولید کشور کند شده است و اگر بی‌ثباتی مقررات و دشواری تامین مالی در اولویت اصلاحات قرار نگیرد، اقتصاد وارد دوره طولانی‌تری رکود می‌شود.
