داستان ۶۳ سال تولید رادیاتور توسط شرکت رادیاتور ایران

منتشر شده در ۲۷ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۸:۰۶

رادیاتور ایران که اولین تولیدکننده رادیاتور در کشور است؛ امروز در میانه رشد تولید، چالش مواد اولیه قرار گرفته و آینده صنعت را به تصمیمات ساختاری وابسته کرده است.

رادیاتور ایران در نقطه تلاقی رشد و تهدید

رادیاتور ایران که یکی از قدیمی ترین تولیدکنندگان مبدل های حرارتی در خاورمیانه است، این روزها تصویری متناقض از صنعت قطعه سازی ایران ارائه می دهد؛ خطوط تولیدی که با ظرفیت ۹۰ درصدی فعالیت می کنند، رشد ۴۰ درصدی ماه گذشته را ثبت کرده اند و صادرات منطقه ای را ادامه می دهند، اما زیر این آمار درخشان، بدهی های انباشته سایپا، بحران نقدینگی، پارادوکس تامین آلومینیوم و فقدان سفارشی برای مسیر آینده یعنی برقی سازی، فشار سنگینی وارد می کند. بازدید اخیر خبرنگاران از این شرکت زیرمجموعه سایپا نشان داد که رادیاتور ایران از نظر فنی در موقعیتی ممتاز ایستاده، اما ساختارهای اقتصادی و مدیریتی صنعت خودروسازی کشور، این فعال ۶۳ ساله بازار را با تهدیدهای مداوم روبه رو کرده است.

رشد تولید از ۱۱ تن روزانه تا ۵۰۰ شغل پایدار

رادیاتور ایران که در سال ۱۳۴۱ تاسیس شده، امروز بیش از ۹۰ درصد نیاز گروه سایپا و بخش قابل توجهی از ایران خودرو را تامین می کند. ظرفیت رسمی شرکت بیش از ۲ میلیون قطعه در سال است، اما داده های بازدید اخیر نشان می دهد که تولید روزانه ۱۱ تن معادل حدود ۱۰۰۰ تن در سال، عمدتاً به رادیاتورهای آلومینیومی اختصاص دارد و این بخش در دو شیفت کامل فعال است. در مقابل، رادیاتورهای مس و برنج تنها در یک شیفت تولید می شوند؛ نشانه ای از تمرکز مدیریت شرکت بر مواد سبک و کارآمدتر برای خودروهای جدید بازار. این روند علاوه بر تثبیت موقعیت مالی شرکت، ۵۰۰ شغل مستقیم ایجاد کرده و دو شیفت کاری پایدار را تضمین کرده است. سیداکبر هاشمی، مدیرعامل رادیاتور ایران، در جریان این بازدید اعلام کرد: «ما از نظر راندمان حرارتی از رقبای چینی و داخلی بالاتر هستیم، استاندارد یورو۵ را پوشش داده ایم و صادرات به ترکیه، روسیه و عراق ادامه دارد.» هدف گذاری برای بازگشت به رکورد ۴ میلیون دلار صادرات نیز با سهم ۳۴ درصدی بازار داخلی قابل تحقق ارزیابی می شود.

جابه جایی مهم در بازار؛ قرارداد جدید کرمان موتور

یکی از نقاط برجسته گزارش بازدید، انتقال قرارداد تامین رادیاتور کرمان موتور از شرکت کوشش رادیاتور به رادیاتور ایران بود؛ تغییری که مدیران کرمان موتور آن را گامی برای ارتقای کیفیت و افزایش توان خنک کاری محصولات دانسته اند. محصولات آلومینیومی پیشرفته رادیاتور ایران با راندمان ۱۰ تا ۱۵ درصدی بهتر، تنوع بیشتر و قیمت رقابتی تر، دلیل اصلی این جابه جایی عنوان شده است. با توجه به اینکه خودروهای جک و هیوندای مونتاژ شده در کرمان به سیستم خنک کاری کارآمد نیاز دارند، این همکاری برای هر دو طرف اهمیت راهبردی دارد. علاوه بر این، مذاکرات با مدیران خودرو نیز در جریان است و سهم افترمارکت به حدود ۳۰ درصد تولید شرکت رسیده است. با وجود این، یک چالش ثابت همچنان پابرجاست: تا زمانی که خودروسازان پرداخت ها را با تاخیر انجام دهند، رشد واقعی و پایدار در زنجیره تامین شکل نخواهد گرفت.

پارادوکس آلومینیوم؛ زمانی که واردات ارزان تر است

مسئله تامین مواد اولیه و فروش خودرو با قیمت دستوری همچنان اصلی‌ترین گره صنعت خودروسازی ایران است. آلومینیوم مهم ترین مانع تولید در رادیاتور ایران است. هاشمی صریح می گوید: «خرید آلومینیوم داخلی بر اساس نرخ بورس فلزات لندن و به صورت نقدی انجام می شود، اما واردات از امارات ۲۰ درصد ارزان تر تمام می شود.» این وضعیت نتیجه سیاست گذاری های نامتوازن است؛ تولیدکنندگان داخلی محصول را با قیمت جهانی عرضه می کنند، اما هزینه های انرژی، حمل و نقل و شرایط تحریم باعث شده واردات از امارات و بحرین برای قطعه سازان صرفه اقتصادی بیشتری داشته باشد. این کشورها با تولید سالانه بیش از ۲ میلیون تن، به قطب آلومینیوم خاورمیانه تبدیل شده اند. این شکاف قیمتی، تا ۳۰ درصد رشد تولید را می بلعد. مقایسه هزینه های تامین نشان می دهد که آلومینیوم داخلی با LME به علاوه ۱۵ تا ۲۰ درصد سربار عرضه می شود، در حالی که واردات با LME و تنها ۵ تا ۱۰ درصد هزینه حمل انجام می شود.این اختلاف، بخش مهمی از حاشیه سود تولیدکنندگان را کاهش می دهد . از سوی دیگر هزینه را برای مصرف‌کننده نهایی افزایش می‌دهد.

چشم انداز برقی؛ نیاز بیشتر، ولی بدون سفارش

یکی از عجیب ترین نکات گزارش این است که با وجود روند جهانی برقی سازی، هیچ خودروسازی داخلی تاکنون برای مبدل های حرارتی مخصوص خودروهای برقی سفارشی به رادیاتور ایران نداده است. این در حالی است که خنک کاری باتری و مدیریت حرارتی در خودروهای برقی نسبت به خودروهای احتراقی پیچیدگی بیشتری دارد. رادیاتور ایران آماده سرمایه گذاری در R&D این حوزه است، اما کمبود بودجه تحقیق و توسعه در خودروسازان داخلی، که معمولاً کمتر از یک درصد فروش است، مانع اصلی است. در مقابل، کشورهایی همچون ترکیه تا ۲۰ درصد تولید خود را به محصولات EV اختصاص داده اند.

بدهی های سایپا؛ بزرگ ترین تهدید برای رادیاتور ایران

در میان تمام چالش های فنی و اقتصادی، بدهی های سنگین سایپا جدی ترین تهدید برای رادیاتور ایران است. طبق داده های موجود، سایپا برای خودروهایی مانند شاهین، حتی یک ریال از هزینه قطعات را به موقع پرداخت نکرده است، در حالی که هزینه تولید برای قطعه سازان نقدی است. به بیان دیگر این مورد دست‌پخت مدیریت دولتی است، چراکه در دوره قبلی بیش از ظرفیت موحود خودرو فروخته شده است، حال برای تولید این خودروها باید سایپا پول بپردازد؛ اما پولی که در گذشته از مشتریان دریافت شده، دیگر موجود نیست که این خود به معنی یک هزینه گزاف است.

بدهی کل خودروسازان به قطعه سازان به حدود ۶۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده و ۲۷ هزار تعهد معوق شاهین تولید را مختل کرده است. هرچند مدیران سایپا از رشد ۴۰ درصدی تولید صحبت می کنند، واقعیت این است که بدون خصوصی سازی و تغییر ساختار مدیریتی، نقدینگی زنجیره تامین به شدت آسیب خواهد دید. بازدید رسانه ای اخیر نیز بخشی از روند آماده سازی سایپا برای خصوصی سازی ارزیابی می شود؛ تصمیمی که می تواند فرآیند پرداخت ها را منظم تر و برنامه ریزی تولید را بلندمدت تر کند.

جمع بندی؛ پتانسیل بزرگ، زمین لرزان

رادیاتور ایران با سابقه ۶۳ ساله، کیفیت فنی بالا، نیروی انسانی متخصص و آمادگی برای ورود به بازار خودروهای برقی، توان تبدیل شدن به قطب منطقه ای مبدل های حرارتی را دارد. با این حال، چالش های ساختاری همچون قیمت گذاری آلومینیوم، بدهی های انباشته خودروسازان و مدیریت دولتی، این پتانسیل را تهدید می کند. بدون اصلاح این حلقه های بحرانی، رکوردهای تولید تنها روی کاغذ خواهند ماند و مشکلاتی مانند جوش آوردن خودروها ادامه خواهد داشت. این گزارش بر اساس بازدید رسانه ای، اظهارات رسمی مدیران و داده های انجمن قطعه سازان تهیه شده است.

وویا فری ۲۰۲۵ ؛ ویدیوی تست و بررسی + مشخصات فنی