زهرا ترابی؛ تحلیل بازار: قالیباف تأکید کرده دولت تا پایان دی‌ماه فرصت دارد لایحه بودجه ۱۴۰۵ را نهایی کند. فلذا مهم‌ترین تفاوت این بودجه با سال‌های قبل، باید در نحوه جبران کسری و اصلاح ساختار هزینه‌ها باشد؛ نه صرفاً افزایش قیمت‌ها.
دولت ممکن است برای جبران کسری، سراغ افزایش قیمت خدمات و حامل‌های انرژی برود؛ از جمله ارز و بنزین، که هر دو گزینه می‌توانند تبعات خطرناکی داشته باشند
دولت برای جبران کسری بودجه سراغ افزایش بنزین می رود
مرتضی افقه تحلیلگر اقتصادی براین باور است: قاعدتاً با توجه به شرایط فعلی کشور و افزایش کم‌سابقه کسری بودجه، دولت باید به دنبال کاهش هزینه‌ها و ردیف‌های غیرضروری باشد. البته در هفته‌های اخیر صحبت‌هایی از سوی آقای پزشکیان درباره حذف ردیف‌های مازاد مطرح شده که می‌تواند زمینه‌سازی برای همین اصلاحات باشد. از سوی دیگر، دولت ممکن است برای جبران کسری، سراغ افزایش قیمت خدمات و حامل‌های انرژی برود؛ از جمله ارز و بنزین، که هر دو گزینه می‌توانند تبعات خطرناکی داشته باشند.
او با اشاره به درآمدهای نفتی توضیح می‌دهد: درآمد اصلی بودجه همچنان نفت است و اگر تحریم‌ها تشدید شود، این درآمد احتمالاً کاهش پیدا می‌کند. البته در روزهای اخیر گزارشی منتشر شد که ایران توانسته روزانه بیش از دو میلیون و سی‌وسه هزار بشکه نفت صادر کند، که رقمی نزدیک به دوران قبل از تحریم‌هاست. اگر این گزارش درست باشد، دولت می‌تواند بخشی از کمبودها را جبران کند.
کاهش هزینه‌ها برای دولت دشوار است، چون پشت هر ردیف هزینه‌ای، افراد یا نهادهای قدرتمندی قرار دارند و از سوی دیگر، بسیاری از مردم نیز از همین ردیف‌ها حقوق می‌گیرند
قیمت بنزین به دلیل حساسیت ها افزایش پیدا نکرده است
این تحلیلگر می‌گوید: دولت در شرایط فعلی تنها دو مسیر در پیش دارد؛ یا کاهش هزینه‌ها، یا افزایش درآمد از محل قیمت کالاها و خدمات اما کاهش هزینه‌ها برای دولت دشوار است، چون پشت هر ردیف هزینه‌ای، افراد یا نهادهای قدرتمندی قرار دارند و از سوی دیگر، بسیاری از مردم نیز از همین ردیف‌ها حقوق می‌گیرند. از طرف دیگر، افزایش قیمت‌ها نیز در سال‌های اخیر در اغلب بخش‌ها اتفاق افتاد؛ از آب و برق گرفته تا اینترنت و گازوئیل، جز بنزین که به دلیل حساسیت اجتماعی، تاکنون دست‌نخورده باقی مانده است.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: بهترین راهکار این است که دولت به‌جای افزایش قیمت‌ها، به‌تدریج به سمت حذف هزینه‌های غیرضروری برود و برای اصلاح ساختاری بودجه در سال‌های آینده برنامه‌ریزی کند.
افقه در پاسخ به این پرسش چالش های پیش رو دولت برای تدوین بودجه ۱۴۰۵ پاسخ داد: باید پاسخگوی نیازهای اقتصادی کشور باشد. حتی با حذف چند ردیف هزینه‌ای، کسری بودجه همچنان باقی می‌ماند. فضای منطقه‌ای نیز همچنان متأثر از جنگ و تهدیدات اسرائیل است و این وضعیت باعث کاهش فعالیت‌های اقتصادی و افت درآمدهای مالیاتی دولت می‌شود.
او اضافه کرد: متاسفانه دولت با کسری شدید منابع درآمدی مواجه است. از سوی دیگر، تورم بالای موجود باعث افزایش خودکار هزینه‌های دولت می‌شود، به دلیل اینکه دولت خود بزرگ‌ترین بنگاه اقتصادی کشور است. با تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی فعلی، هزینه‌های دولت به‌شدت بالا می‌رود، بدون آن‌که درآمد جدیدی ایجاد شده باشد.
دولت ممکن است ناچار به افزایش قیمت ارز و بنزین شود که تبعات اجتماعی خطرناکی دارد
دولت ممکن دست به افزایش قیمت بنزین بزند
این استاد دانشگاه در خصوص برون رفت دولت از این وضعیت تصریح کرد: تنها راه جبران، یا رفع تحریم‌ها یا تداوم فروش نفت از مسیرهای غیررسمی است وگرنه دولت ممکن است ناچار به افزایش قیمت ارز و بنزین شود که تبعات اجتماعی خطرناکی دارد.
وی با اشاره درآمدهای نفتی در بودجه ۱۴۰۵ پاسخ داد: اگر شرایط سیاسی تغییر نکند و توافقی با غرب و آمریکا حاصل نشود، با تنگنای بیشتری مواجه می‌شویم. در این صورت حتی فروش فعلی نفت هم دشوارتر خواهد شد و دولت درآمد قابل توجهی نخواهد داشت. بنابراین، باید انتظار کسری بودجه شدید و تورم بالاتر را داشت.
ساختار تدوین بودجه باید تغییر کند. هنوز فلسفه حاکم بر بودجه، نفتی است؛ یعنی در ذهن قانون‌گذار و بودجه‌نویس، همیشه درآمد نفت به‌عنوان منبع لایزال وجود دارد
ساختار بودجه نویسی باید تغییر کند
افقه در پایان خاطرنشان کرد: ساختار تدوین بودجه باید تغییر کند. هنوز فلسفه حاکم بر بودجه، نفتی است؛ یعنی در ذهن قانون‌گذار و بودجه‌نویس، همیشه درآمد نفت به‌عنوان منبع لایزال وجود دارد، در حالی‌که این تصور دیگر با واقعیت جهانی هم‌خوان نیست. حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود، تقاضا برای نفت در جهان به‌تدریج کاهش می‌یابد، چون انرژی‌های تجدیدپذیر در حال گسترش‌اند. بنابراین، تا زمانی‌که این نگاه تغییر نکند، ما هر سال با همین مشکلات تکراری روبه‌رو خواهیم بود.
منبع:تحلیل بازار
