کدام مرجع برای شروع دعوا بهتر است؟ دادسرا یا دادگاه بدوی

در نظام حقوقی و اشخاصی که درگیر دادگاه و دادسرا می باشند، حتما به این موضوع بر خورده اند که فرق دادسرا با دادگاه بدوی چیست؟ چرا در نظام حقوقی دو نوع مرجع برای رسیدگی داریم؟

برخی دعاوی که کیفری نام دارند، به دلیل داشتن مجازات در دادسرا رسیدگی می شوند و دیگر دعاوی مانند خانواده، ملکی و مالی، در دادگاه بدوی به آنها رسیدگی می شود. شما برای اینکه مرجع درست را انتخاب کنید، اول باید به موضوع دعوا خود توجه داشته باشید.

حال شخصی که طرح دعوا کیفری می کند، ابتدا باید به دادسرا مراجعه کند که دادسرا خود یک نهاد برای تحقیق بیشتر در مورد جرم است و سپس دادگاه برگزار می شود ولی دعاوی حقوقی شما مستقیم به دادگاه مراجعه می کنید.

تعریف دادسرا و روش کار آن

دادسرا نهادی است که در نظام قضایی ایران وظیفه ی کشف جرم، تعقیب متهمان، و نظارت بر اجرای صحیح قانون را در مرحله ی مقدماتی بر عهده دارد. دادستان به عنوان مقام اصلی دادسرا عمل می کند و مأموریت دارد حقوق عمومی را حفظ و از بزه دیدگان حمایت کند. در این مرحله هنوز رأی صادر نمی شود، بلکه تحقیقات انجام می گیرد تا پرونده برای صدور حکم به دادگاه صالح فرستاده شود.

روش رسیدگی به جرایم کیفری در قانون ایران:

• ثبت شکایت شاکی و تشکیل پرونده اولیه

• تحقیق مقدماتی توسط بازپرس و کارشناسان انتظامی برای کشف حقیقت

• صدور قرار تأمین یا قرار منع تعقیب بر اساس دلایل موجود

• ارسال پرونده تکمیل شده به دادگاه کیفری جهت رسیدگی ماهوی و صدور رأی

• اجرای حکم پس از قطعیت رأی در دادگاه بدوی یا تجدیدنظر

انواع دادسرا و صلاحیت آنها

در قانون ما دادسرای گوناگونی داریم که هر کدام وظیفه خاص خود را دارند و به صورت تخصصی بر روی موضوعات کیفری فعالیت می کنند. برای مثال جرایم رایانه ای، دعاوی مربوط به امور پزشکی دو دادسرا تخصصی هستند که به این نوع جرایم رسیدگی می کنند.

• دادسرای نظامی : در این دادگاه به تخلفات افراد نظامی رسیدگی می شود و اشخاص عادی نمی توانند به آن مراجعه کنند.

• دادسرای انقلاب و عمومی : در این دادسرا به مسائلی چون کلاهبرداری، خیانت در امانت ، تخریب و …… که مرحله مقدماتی است، رسیدگی می شود.

• دادسرای روحانیت : در تهران و برخی استان ها دادسرایی با عنوان ویژه روحانیت وجود دارد که مخصوص قشر روحانیت می باشد.

• دادسرای دیوان عالی کشور : یکی از دادسرای مرجع می باشد که رییس آن دادستان کل کشور است که بر اجرای صحیح قانون در دادگاه ها رسیدگی می کند.

دادگاه حقوقی چیست و چه وظایفی دارد؟

دادگاه حقوقی مرجعی است که به اختلافات بین اشخاص در زمینه ی حقوق و تعهدات مالی یا قراردادی رسیدگی می کند. برخلاف دعاوی کیفری، در دادگاه حقوقی مجازات مطرح نیست و هدف، احقاق حق و جبران خسارت طرف زیان دیده است. دعاوی مربوط به اموال، خانواده، قراردادها و مسئولیت مدنی همگی در صلاحیت دادگاه های حقوقی قرار دارند.

تفاوت های دادگاه حقوقی با دادسرا:

• در دادگاه حقوقی مجازات وجود ندارد و تمرکز بر جبران ضرر است.

• در دعاوی حقوقی، رسیدگی مستقیماً توسط قاضی دادگاه انجام می شود نه بازپرس.

• به جای شکواییه، دادخواست تنظیم می گردد.

• بار اثبات دعوا بر عهده ی خواهان است نه دادستان.

• در دادگاه حقوقی تحقیقات مقدماتی وجود ندارد و دعوا بر پایه ی مستندات طرفین بررسی می شود.

انواع دعاوی کیفری و حقوقی

براساس ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، هر جرمی که برای آن مجازات تعیین شده باشد، جز دعاوی کیفری است. دعاوی کیفری به چهار بخش تقسیم بندی می شود :

• قصاص

• دیه

• حدود

• تعزیرات

جرم کلاهبرداری

کلاهبرداری یکی از جرایم کیفری است که شخص با روش های متقلبانه اقدام به کلاهبرداری می کند. باید دقت داشته باشید که کلاهبرداری با خیانت در امانت و سرقت کاملا متفاوت است.

جرم خیانت در امانت

در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی اینگونه آمده هرگاه شخصی یک مال را به شخص دیگر امانت می دهد و شخص بر خلاف قرارداد یا قانون آن مال را تصاحب می کند جرم خیانت در امانت رخ داده است.

دقت داشته باشید در جرایم کیفری شما باید شکواییه تنظیم کنید که در دعاوی حقوقی دادخواست نام دارد. برای تنظیم شکواییه بهتر است از یک وکیل کیفری کمک بگیرید و در صورتی که تمایل به گرفتن وکیل ندارید، می تواند با خواندن نمونه شکواییه ها براساس موضوع دعوا خود، دید کلی به نحوه نگارش آن داشته باشید. مثلا نمونه شکواییه خیانت در امانت، نمونه شکواییه کلاهبرداری یا نمونه شکواییه سرقت و ……… را با جستجو می توانید به راحتی پیدا کنید.

از دیگر دعاوی کیفری می توان موارد اشاره کرد :

• جعل

• فروش مال غیر

• نفقه ( هم امکان شکایت کیفری وجود دارد و هم شکایت حقوقی )

• جرایم رایانه ای

• جرایم پزشکی

• تصرف عدوانی کیفری

حال دعاوی حقوقی عبارتند از :

دعاوی حقوقی آن دسته از اختلافات هستند که میان اشخاص عادی در مورد مال، قرارداد، یا روابط خانوادگی پدید می آیند و نتیجه ی آنها الزام طرف مقابل به انجام تعهد یا پرداخت خسارت است. در دعاوی حقوقی، جرم لحاظ نمی شود بلکه بحث بر سر حق یا تکلیف مدنی است.

نمونه هایی از دعاوی حقوقی:

• مهریه

• نفقه حقوقی

• اجاره و تخلیه ملک

• فسخ و ابطال قرارداد• مطالبه وجه چک و سفته

• الزام به تنظیم سند رسمی

• تقسیم ترکه

دعوای مهریه:

دعوی مهریه از پر تکرارترین دعاوی حقوقی خانواده است. زن می تواند مهریه ی خود را به نرخ روز بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است. در صورت عدم توانایی مالی، دادگاه امکان تقسیط مهریه را بررسی می کند. دعوی مهریه در دادگاه خانواده مطرح می شود و برای سرعت در اجرا، ثبت درخواست از طریق اجرای ثبت نیز ممکن است.

دعوای ملکی:

دعاوی ملکی شامل اختلافات در مالکیت، اجاره، فروش، و تصرف املاک است. این دعاوی در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک هستند. چنانچه ملک موضوع قرارداد باشد، بررسی اصالت سند و توافقات طرفین اهمیت ویژه دارد. در صورت تعارض سند رسمی و عادی، اولویت با سند رسمی است و خریدار یا فروشنده برای اثبات ادعا باید اسناد معتبر و کارشناسی ارایه دهد.

در آخر

همانطور که خواندید باید متوجه شده باشید که هر کدام از دعاوی بسته به موضوع شما در دادسرا یا دادگاه حقوقی رسیدگی می شود. شما برای اینکه مطئمن شوید که دعوا شما از کدام نوع است، با یک وکیل مشورت کنید یا به خدمات قضایی مراجعه کرده و از کارمندان آنها سوال کنید.