اکو ایران: مردم ایران به طور متوسط در زمستان ۱۴۰۳ نسبت به ۵ سال قبل زمان بیشتری را صرف کار کردند و از سوی دیگر زمان کمتری را صرف استراحت و مراقبت از خود کردند. همچنین زمان صرف شده برای تفریح کاهش یافته و معاشرت ها افزایش یافته است. همه اینها می تواند نشانه وخامت اوضاع اقتصادی و معیشتی مردم باشد.
به گزارش اکوایران، مرکز آمار در گزارشی با عنوان «گذر زمان» به تحلیل زمان سپری شده ایرانیان در یک شبانه روز پرداخته است. این طرح با هدف دستیابی به نحوه گذران وقت افراد جامعه، شناخت نوع و مدت فعالیت های انجام شده و می تواند تصویر روشنی از نحوه زندگی، اولویت ها و تغییرات اجتماعی در طول زمان ارائه دهد.
نگاهی کلی به داده ها حاکی از آن است که مردم در زمستان سال گذشته نسبت به سال ۱۳۷۷ زمان بیشتری را به کار و زمان کمتری را به مراقبت و خودمراقبت اختصاص داده اند، همچنین زنان بیش از مردان زمان بیشتری را به فعالیت در منزل اختصاص داده اند و در مقایسه با مردان بیشتر مشغول کار خارج از منزل بوده اند. این مورد را می توان نتیجه پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی زنان و به عبارتی تبعیض در بازار کار کشور دانست.
آیا اقتصاد عامل افزایش زمان کار است؟
مقایسه نحوه گذران وقت مردم در زمستان ۱۳۷۷ و ۱۴۰۳ در ایران در گروه های مختلف فعالیت نشان می دهد که به طور کلی گروه «مراقبت و مراقبت از خود» اعم از خواب، خوردن، آشامیدن و … بیشترین سهم را در فعالیت های روزانه دارد و «کار داوطلبانه بدون مزد» در رتبه آخر قرار دارد.
آمارها نشان می دهد که نسبت به سال ۱۹۹۸، زمان مفید اختصاص یافته به فعالیت های کاری با درآمد در سال ۱۴۰۳ افزایش یافته و به ۲ ساعت و ۴۸ دقیقه رسیده است. این موضوع می تواند نشان دهنده دو نکته مهم باشد. در واقع افزایش زمان کار با کاهش زمان اختصاص یافته به مراقبت و خودمراقبتی و فرهنگ سازی، اوقات فراغت و ورزش همراه بوده است که احتمالاً می تواند ناشی از وضعیت سخت اقتصاد کشور باشد. همچنین ساعت رسمی کار در کشور ۸ ساعت در روز تعریف شده است. با توجه به این نکته و آمارهای موجود، احتمالاً می توان ادعا کرد که کارکنان بیش از نیمی از ساعات کاری خود را صرف فعالیت های غیر مرتبط با شغل می کنند. بنابراین شاید بتوان علت بهره وری پایین را در محیط کار شناسایی کرد.
در نهایت زمان اختصاص یافته به یادگیری نسبت به سال ۱۹۹۸ ۲۰ دقیقه افزایش یافت و به ۴۰ دقیقه در روز رسید که می تواند امیدوارکننده باشد.
حضور کمتر زنان در بازار کار؛ نمایه ای از تبعیض
بررسی زمان صرف شده در یک شبانه روز توسط جمعیت ۱۵ ساله به بالا برای زنان و مردان در زمستان ۱۴۰۳ نشان می دهد که به طور کلی، هم برای زنان و هم برای مردان، گروه فعالیت «دست زدن به خود و مراقبت از خود» بیشترین زمان را در حدود نیم روز (۱۱ ساعت و نیم) می گیرد. پس از آن «خدمات خانگی بدون حقوق برای اعضای خانواده» (۴ ساعت و ۴۶ دقیقه) برای زنان و «به‌کارگیری فعالیت‌های مرتبط با دستمزد» (۴ ساعت و ۵۵ دقیقه) برای مردان است. همچنین کمترین زمان صرف شده در شبانه روز برای هر دو گروه مربوط به «کار داوطلبانه بدون مزد» و «تولید کالا برای استفاده نهایی» است. نکته قابل توجه این است که بیشترین تفاوت در تخصیص زمان بین زنان و مردان در این دو گروه فعالیت دیده می شود.
از سوی دیگر، مردان تقریباً یک پنجم زمانی را که زنان صرف خدمات خانگی می کنند و از سوی دیگر، زنان ۴ ساعت کمتر از مردان در مشاغلی که خارج از خانه درآمد کسب می کنند، صرف می کنند. به عبارت دیگر، پس از انجام فعالیت های خودمراقبتی، بیشتر زمانی که در یک شبانه روز برای زنان سپری می شود، صرف تهیه و تهیه غذا، نظافت منزل، خرید اعضای خانواده و این گونه فعالیت ها می شود و برای مردان این زمان صرف کار بیرون از خانه می شود. این موضوع را می توان در داده های بازار کار نیز مشاهده کرد. در واقع میزان مشارکت زنان در بازار کار کمتر از مردان است و این احتمالاً به تبعیض در بازار کار کشور مربوط می شود.
جوانان در طول روز چه می کنند؟
مقایسه زمان سپری شده توسط جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله در دو دوره زمستان ۱۳۷۷ و زمستان ۱۴۰۳ نیز نشان می دهد که پس از فعالیت های «مراقبت و مراقبت از خود» بیشتر وقت جوانان مربوط به فعالیت های گروه «فرهنگ، اوقات فراغت و تمرین ورزشی» است.
به طور کلی تغییر محسوسی در نحوه تخصیص زمان بین زمستان ۱۳۷۷ تا ۱۴۰۳ برای این گروه از جامعه وجود ندارد. جدا از فعالیت های مربوط به یادگیری که سه برابر شده و از یک ساعت به سه ساعت در روز افزایش یافته است. همچنین ذکر این نکته ضروری است که جوانان کشور به طور متوسط کمتر از ۳ ساعت در روز در مشاغل حقوقی کار می کنند و زمان اختصاص داده شده به کارهای داوطلبانه بدون مزد مانند کارآموزی بسیار کم و حدود ۱ یا ۲ دقیقه است.
