حدود نیمی از اقتصاد عربستان سعودی از نفت جدا شده است، در حالی که این کشور تلاش های خود را در بخش های در حال رشد سریع مانند هوش مصنوعی افزایش داده و بر گردشگری متمرکز شده است.
به گزارش اکو ایران، زمانی که نام عربستان به گوش می رسد اولین چیزی که به ذهن خطور می کند، ثروت عظیم نفتی این کشور است. در حالی که نفت همچنان به توسعه اقتصادی عربستان سعودی کمک می کند، این کشور اکنون در حال گسترش به حوزه هایی مانند هوش مصنوعی، گردشگری و ورزش است تا مسیرهای رشد خود را متنوع کند.
خالد الفالح، وزیر سرمایه گذاری عربستان سعودی اعلام کرد که بیش از نیمی از اقتصاد عربستان به طور کامل از نفت جدا شده است. وی در گفت و گو با CNBC اعلام کرد: این نسبت رو به رشد است در حالی که درآمد عربستان در گذشته تقریباً به طور کامل از نفت تامین می شد اما اکنون ۴۰ درصد این درآمد از مناطق و منابعی تامین می شود که ربطی به نفت ندارند.
وی همچنین تصریح کرد: نتایج بسیار خوبی مشاهده شده است اما راضی نیستیم و می خواهیم بیشتر کار کنیم و تنوع و رشد کشور را تسریع کنیم.
تمرکز عربستان بر توسعه هوش مصنوعی
عربستان سعودی تلاش های خود را در بخش هایی مانند هوش مصنوعی که به سرعت در حال رشد است، افزایش داده است، که سعودی ها آن را یکی از حوزه های رشد جدید خود می دانند. الفالح همچنین اعلام کرده است که عربستان سعودی یکی از سرمایه گذاران کلیدی در توسعه برنامه های کاربردی هوش مصنوعی و مدل های زبان بزرگ خواهد بود. این کشور خلیج فارس همچنین مراکز داده بسیار بزرگ را با قیمت رقابتی خواهد ساخت.
به گفته الفالح، «هوش مصنوعی در سه یا چهار سال اخیر ظهور کرده است و این فناوری قطعا آینده اقتصادی هر کشوری را بازتعریف خواهد کرد. کسانی که در این زمینه سرمایه گذاری می کنند پیشرو خواهند بود و کسانی که عقب می مانند متأسفانه بازنده خواهند بود.
روز دوشنبه، جاناتان راس، مدیر عامل شرکت تراشه‌های هوش مصنوعی Groq، به CNBC گفت که عربستان سعودی به دلیل مازاد انرژی این کشور مکانی ایده‌آل برای ایجاد زیرساخت‌های هوش مصنوعی است. برآوردهای شرکت پرایس واترهاوس کوپرز نشان می دهد که عربستان سعودی تا سال ۲۰۳۰ به لطف هوش مصنوعی می تواند بیش از ۱۳۵ میلیارد دلار سود اقتصادی به دست آورد.
رشد درآمدهای غیرنفتی عربستان سعودی
گزارش عملکرد بودجه سه ماهه عربستان نشان می دهد که کل درآمد دولت در نیمه اول سال ۲۰۲۵ در سطح ۵۶۵.۲۱ میلیارد ریال سعودی (۱۵۰.۷۳ میلیارد دلار) و سهم نفت از کل درآمد این کشور در سطح ۵۳.۴ درصد بوده که از سهم ۶۷.۹۷ درصدی ۲۰۱۹ درصد در مدت مشابه کمتر است.
در سال ۲۰۲۴، عربستان سعودی افزایش ۱.۳ درصدی تولید ناخالص داخلی سالانه را اعلام کرد که عمدتاً با رشد ۴.۳ درصدی در بخش‌های غیرنفتی حاصل شد. از سوی دیگر، فعالیت های نفتی با کاهش سالانه ۴.۵ درصدی مواجه بوده است.
نقش استراتژیک صندوق ثروت دولتی عربستان
صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی، معروف به صندوق سرمایه گذاری عمومی، به دنبال سهامی در غول های فناوری، سازندگان بازی های ویدیویی و باشگاه های فوتبال است. این صندوق با استفاده از درآمدهای نفتی با قدرت وارد حوزه های دیگر می شود.
صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان (PIF) سهام شرکت بزرگ بازی های رایانه ای الکترونیک آرتز را خریداری کرد، صندوق ویژن را در سال ۲۰۱۷ با همکاری گروه سافت بانک به رهبری ماسایوشی سون تأسیس کرد و در سال ۲۰۲۱ باشگاه فوتبال نیوکاسل یونایتد را از لیگ برتر انگلیس خریداری کرد.
وقتی از الفالح در مورد تأثیر کاهش درآمد نفتی بر اقتصاد عربستان و درآمد دولت سؤال شد، وی اظهار داشت که کشورش از بودجه خارج نشده و هزینه های عمومی کاهش نیافته است.
قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ رو به کاهش بوده است به طوری که شاخص نفت برنت در سال جاری ۱۳.۴ درصد کاهش یافته است. درآمد نفتی عربستان سعودی در نیمه اول سال ۲۰۲۵ و نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴، ۲۴ درصد کاهش داشته است.
با این حال، به گفته الفالح، دولت به رسیدگی به تمام فعالیت هایی که نیاز به هزینه های دولتی دارند، ادامه خواهد داد. وی خاطرنشان کرد: صندوق سرمایه گذاری عمومی (PIF) از زمان تأسیس تا کنون شش برابر شده است و کشور اکنون در آستانه دستیابی به سرمایه گذاری نزدیک به یک تریلیون دلار در بخش های مهم استراتژیک قرار دارد.
گردشگری، موتور رشد جدید عربستان سعودی
گردشگری همچنین یکی از بخش های کلیدی دیگر برای رشد عربستان سعودی است. وزیر گردشگری کشور به CNBC گفت: سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۴ به ۵ درصد رسیده است، در حالی که این سهم در سال ۲۰۱۹ در سطح ۳ درصد بوده است.
وزیر گردشگری عربستان ابراز اطمینان کرد که سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی می تواند تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ درصد افزایش یابد و هدف نهایی رسیدن به سطح ۲۰ درصد است.
