گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم: اخیراً کلیپی در شبکه های اجتماعی بازتاب گسترده ای پیدا کرده است که در آن یک گروگان صهیونیست به تازگی آزاد شده می گوید در زمانی که در دست نیروهای حماس بود، سریال یوسف پیامبر (ص) را به او نشان داده اند. احتمالاً منظور او بخشی از سریال یوسف پیامبر مرحوم فرج الله سلحشور است که بازیگر نقش حضرت یعقوب به فرزندانش می گوید که فلسطینی ها صاحب کنعان هستند نه آنها! اشاره و کنایه ظریفی که مرحوم سلحشور در سریال آورده که این سرزمین متعلق به ساکنان آن است نه بنی اسرائیل!
آنچه این یادداشت به آن اشاره دارد، قدرت نرم و نفوذ فرهنگی یک سریال پس از گذشت بیش از ۱۵ سال از پخش آن است! به گفته عزت الله ضرغامی، رئیس وقت صدا و سیما، سریال یوسف پیامبر که در بیش از شصت کشور بیننده داشت، نمونه موفقی از اقتدار فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بود. زائران ایرانی مقیم عراق قطعاً به خاطر دارند که موسیقی این سریال همچنان نماد عبور خودروهای حامل کپسول گاز است و یا اینکه چهره حضرت یوسف بازیگر بر روی تابلوی برخی آرایشگاه ها نقش بسته است.
اگرچه آثار تاریخی سینمایی و تلویزیونی ما کم است، اما نمونه‌های موفق آنها نشان داده است که می‌توانند از مرزها عبور کنند و تأثیری بیش از هزاران ساعت سخنرانی یا توزیع کتاب و بروشور داشته باشند.
تأثیر فرهنگی چنین آثاری به سریال یوسف پیامبر محدود نمی شود. سید محمد خاتمی در سفر به ایتالیا و سفر وی به واتیکان که اولین دیدار یک مقام عالی رتبه جمهوری اسلامی با پاپ بود، جلدی از «دیوان حافظ»، «فرش نفیس ایرانی قاب‌بندی شده با نقش میدان سن مارکو واقع در ونیز ایتالیا» و مجموعه کامل مجموعه «مردان فرشتگان در شش تاپه» را تقدیم کرد. (VHS) به عنوان هدیه به پاپ ژان پل دوم.
این هدیه جالب در سخنان یک سال بعد رهبر انقلاب نیز آمده است: (آقای خاتمی که این فیلم اصحاب کهف را در روم به پاپ هدیه دادند، گفتند که هیچ کدام از اصحاب کهف را نمی شناسند و از این قضیه اطلاعی ندارند، زیرا این حادثه در شرق رخ داده است. در واقع تمام افسانه های غربی که برای حضرت عیسی ساخته اند، مربوط می شود).
در کنار آثار مرحوم فرج الله سلحشور، آثار داود میرباقری نیز تا حدودی حوزه نفوذ فرهنگی ایران را شکل داد. سریال مختارنامه در عراق، لبنان و بحرین به شدت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت تا جایی که به قیام مردم بحرین در دوران بیداری اسلامی کمک کرد و عناصر روایی/ نمادین سریال (انتقام عاشورا، مقاومت در برابر ظالم) به تقویت گفتمان های اعتراضی یا حماسی کمک کرد.
روزنامه الوسط بحرین در آن زمان نوشت که سریال المختار الثقفی در جهان عرب و آسیای مرکزی تأثیر گسترده ای داشته و نفوذ آن حتی به اوضاع سیاسی برخی کشورها نیز کشیده شده است.
همچنین بازتاب تولید فیلم محمد (ص) در کشورهای اسلامی و مخالفت جریانات سلفی و تندرو با آن و جلوگیری از اکران آن را نیز می توان از مصادیق تاثیر کالاهای فرهنگی دانست.
اگرچه در این زمینه، فرهنگ غرب سال‌هاست که در هالیوود پیش می‌رود، اما محتوای فرهنگی غنی ما در حوزه دین و تاریخ در سطح منطقه و فراتر از آن قابل عرضه است. ترکیه که به مدت یک قرن بر روی ویرانه های امپراتوری عثمانی ساخته شده است، صنعت سریال سازی را برای پر کردن شکاف های فرهنگی و تاریخی خود پذیرفته است و این به آن کمک کرده است تا در کشورهایی که قبلاً بخشی از امپراتوری عثمانی بودند و همچنین در آسیای مرکزی نفوذ فرهنگی خوبی ایجاد کند.
سریال هایی چون قیام طغرل، عثمان، حریم سلطان سعی در بازسازی و ترویج هویت عثمانی-اسلامی و افزایش نفوذ فرهنگی و سیاسی ترکیه در خاورمیانه، بالکان و آسیای مرکزی دارند و تصویری مثبت از ترکیه ارائه می دهند. زمینه سریال سازی ترکیه در تاریخ که البته با تحریف و اغراق همراه است نیز با بخشی که تاریخ ایران را در بر می گیرد ترسیم شده است و صرفا با ادعای ترک تبار خوارزمشاه ها سریال جلال الدین را درباره سلطان جلال الدین خوارزمشاه ساختند! افزایش تولید فیلم و سریال به ویژه در زمینه تاریخی، ترکیه را به دومین صادرکننده سریال در جهان پس از آمریکا تبدیل کرده است و حتی تقاضا برای بازدید از لوکیشن این سریال ها به جذب گردشگر کمک کرده است.
رهبر معظم انقلاب بارها در سخنان خود به این موضوع تصریح کردند; کلید واژه اقتدار فرهنگی است که از موضع مثبت بیان شد و در نشست نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور در سال ۸۸ اقتدار فرهنگی را اقتدار واقعی کشور دانستند. وی در سال ۱۳۵۹ در خطبه های نماز جمعه اقتدار فرهنگی را اینگونه تعریف کرد: «فرهنگ کشور باید مؤثر باشد نه بی تأثیر و تهاجم فرهنگی به درستی دفع شود».
گاه تأثیر سریال یا فیلمی مانند یوسف پیامبر (ص) به تأثیرگذاری فرهنگی و همچنین معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی از صدها اثر موزه ای و تاریخی کمک می کند – که البته باید گذشت، بهتر و مؤثرتر است، متأسفانه تاکنون تلاش جدی در این زمینه ندیده ایم.
نویسنده: محمدعلی صفلی
انتهای پیام/
منبع:تسنیم
